Πιο λίγα κουμπιά, πιο πολλά προβλήματα

• Περίπλοκοι πίνακες ελέγχου και μενού αφής: Από τη μία υπερβολή στην άλλη
• Υπερβολική εξάρτηση από ηλεκτρονικά συστήματα: Ποιος οδηγεί τελικά;
• Άβολα χαρακτηριστικά που σχεδόν κανείς δεν ζήτησε
• Πολυπλοκότητα και κόστος επισκευών: Ο λογαριασμός γίνεται όλο και πιο «τσουχτερός»
• Η απλότητα είναι η πιο δύσκολη μορφή τελειότητας

Τα σύγχρονα αυτοκίνητα έχουν εξελιχθεί περισσότερο από ποτέ, ενσωματώνοντας τεχνολογίες που κάποτε θα έμοιαζαν με επιστημονική φαντασία. Αισθητήρες, κάμερες, ραντάρ, προηγμένα συστήματα υποβοήθησης και μεγάλες οθόνες αφής κυριαρχούν πλέον στο εσωτερικό, με την υπόσχεση να κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, ασφαλέστερη και πιο άνετη. Όμως, κάθε νέο χαρακτηριστικό έχει και το δικό του κόστος – όχι μόνο στην καθημερινή χρήση, αλλά και στην ίδια την τιμή απόκτησης του αυτοκινήτου.

Σε πολλά σύγχρονα μοντέλα, η τιμή εκκίνησης ανεβαίνει σημαντικά ακριβώς λόγω της πληθώρας συστημάτων που προστίθενται στον βασικό εξοπλισμό ή στα πακέτα επιλογών. Πληρώνουμε για τεχνολογίες που, σε αρκετές περιπτώσεις, ούτε έχουμε ζητήσει ούτε χρησιμοποιούμε ουσιαστικά στην καθημερινότητα. Ταυτόχρονα, η πολυπλοκότητα αυτών των συστημάτων μπορεί να κάνει την εμπειρία οδήγησης λιγότερο άμεση και αυθόρμητη, δημιουργώντας νέα προβλήματα εκεί όπου κάποτε υπήρχαν απλές λύσεις.

Σε αυτό το άρθρο δεν ασκούμε κριτική στην τεχνολογική πρόοδο – άλλωστε χάρη σε αυτήν οδηγάμε σήμερα πιο ασφαλή και αποδοτικά αυτοκίνητα από ποτέ. Αναρωτιόμαστε, όμως, αν σε ορισμένα σημεία η τεχνολογία έχει πάψει να υπηρετεί πραγματικές ανάγκες και έχει αρχίσει να εξυπηρετεί κυρίως το μάρκετινγκ και την εμπορική στρατηγική. Και κυρίως: πόση τεχνολογία χρειαζόμαστε πραγματικά για να απολαμβάνουμε την οδήγηση όπως της αξίζει;

Περίπλοκοι πίνακες ελέγχου και μενού αφής: Από τη μία υπερβολή στην άλλη

Κάποτε, πριν κυριαρχήσουν οι οθόνες αφής στα αυτοκίνητα, το εσωτερικό ενός σύγχρονου μοντέλου θύμιζε πιλοτήριο αεροπλάνου. Το ταμπλό, το τιμόνι, ακόμα και οι πόρτες ήταν γεμάτες με δεκάδες διακόπτες, κουμπιά και περιστροφικά χειριστήρια, που συχνά είχαν αμφίβολη χρησιμότητα και ήταν τοποθετημένα σε κάθε πιθανό ή απίθανο σημείo. Αποτέλεσμα; Η οδήγηση γινόταν μια άσκηση απομνημόνευσης, αφού έπρεπε να ξέρεις ακριβώς τη θέση κάθε διακόπτη και την ακριβή λειτουργία του, την ώρα που το βλέμμα σου θα έπρεπε κανονικά να είναι προσηλωμένο στο δρόμο.

Η αντίδραση των αυτοκινητοβιομηχανιών σε αυτήν την υπερβολή ήταν η πλήρης στροφή προς την αντίθετη κατεύθυνση: σχεδόν όλα τα κουμπιά αντικαταστάθηκαν από γυαλιστερές οθόνες αφής με περίπλοκα και συχνά δυσνόητα μενού. Σήμερα, απλές λειτουργίες όπως η ρύθμιση του κλιματισμού, η ενεργοποίηση της ανακύκλωσης του αέρα ή ακόμη και η επιλογή ραδιοφωνικού σταθμού απαιτούν συχνά πολλαπλά βήματα μέσα από περίπλοκες διαδρομές επιλογών.

Αυτή η φαινομενική «καθαρότητα» και ο μινιμαλισμός που προσφέρει ένα ταμπλό χωρίς διακόπτες αποδεικνύεται συχνά εξίσου προβληματική με το παρελθόν, καθώς υποχρεώνει τον οδηγό να στρέψει το βλέμμα του μακριά από το δρόμο για περισσότερο χρόνο, αυξάνοντας τελικά την πιθανότητα απόσπασης προσοχής.

Αν στόχος της τεχνολογίας είναι να μας κάνει τη ζωή πιο εύκολη και ασφαλή, ίσως είναι καιρός να βρούμε την ιδανική ισορροπία ανάμεσα στα δυο άκρα. Λιγότερες οθόνες με πιο ξεκάθαρες λειτουργίες, σε συνδυασμό με λίγα αλλά ουσιαστικά φυσικά χειριστήρια, φαίνεται να είναι η χρυσή τομή που ακόμα ψάχνουμε.

Υπερβολική εξάρτηση από ηλεκτρονικά συστήματα: Ποιος οδηγεί τελικά;

Η τεχνολογία που ενσωματώνεται στα σύγχρονα αυτοκίνητα έχει αναμφίβολα βοηθήσει στο να γίνουν οι μετακινήσεις μας ασφαλέστερες. Συστήματα όπως το αυτόματο φρενάρισμα έκτακτης ανάγκης, η ειδοποίηση τυφλού σημείου ή η διατήρηση λωρίδας κυκλοφορίας (Lane Assist) έχουν πραγματική αξία και συχνά προλαμβάνουν ατυχήματα. Όμως, υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην υποστήριξη του οδηγού και στην πλήρη εξάρτηση από συστήματα που, κάποιες φορές, έχουν τη δική τους άποψη για το πώς πρέπει να οδηγούμε.

Σχεδόν όλοι έχουμε ζήσει στιγμές που το αυτοκίνητό μας επιμένει να διορθώνει την πορεία του, ακόμα και όταν η θέση μας μέσα στη λωρίδα είναι απολύτως ασφαλής. Άλλες φορές, τα συστήματα προειδοποίησης ξεκινούν να ειδοποιούν χωρίς εμφανή λόγο, με συνεχόμενους ήχους ή ενοχλητικές δονήσεις στο τιμόνι, προκαλώντας σύγχυση και εκνευρισμό. Αντί να υποστηρίζουν την οδήγηση, καταλήγουν να προσθέτουν έναν επιπλέον παράγοντα απόσπασης της προσοχής.

Εδώ τίθεται ένα πολύ ουσιαστικό ερώτημα: σε ποιο βαθμό πρέπει να παραχωρούμε τον έλεγχο του αυτοκινήτου στην τεχνολογία; Είναι όντως πιο ασφαλές να εμπιστευόμαστε πλήρως ένα σύστημα που μπορεί να κάνει λάθος, αντί για την προσωπική μας κρίση; Η ισορροπία ανάμεσα στη βοήθεια και την παρεμβατικότητα των ηλεκτρονικών συστημάτων είναι ένα θέμα που οφείλουν να επανεξετάσουν προσεκτικά οι κατασκευαστές αυτοκινήτων.

Άβολα χαρακτηριστικά που σχεδόν κανείς δεν ζήτησε

Σε κάθε νέα γενιά αυτοκινήτων οι εταιρείες προσθέτουν χαρακτηριστικά που διαφημίζονται ως «πρωτοποριακά», «έξυπνα» ή «διαισθητικά». Ορισμένα από αυτά αποδεικνύονται πραγματικά χρήσιμα, όμως υπάρχουν κι εκείνα που συχνά μας αφήνουν να αναρωτιόμαστε: ποιος πραγματικά τα ζήτησε;

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο έλεγχος των συστημάτων πολυμέσων με χειρονομίες (gesture control). Μπορεί σε μια πρώτη ανάγνωση να ακούγεται εντυπωσιακό το να μπορείς να αλλάξεις σταθμό κουνώντας απλώς το χέρι σου μπροστά στην οθόνη, αλλά η πραγματικότητα αποδεικνύεται διαφορετική. Οι κινήσεις του οδηγού συχνά παρερμηνεύονται από το σύστημα και καταλήγεις να αλλάζεις τραγούδι ενώ απλώς προσπαθείς να δείξεις κάτι στον συνοδηγό σου. Αντί για ευκολία, το αποτέλεσμα είναι εκνευρισμός και ακόμη πιο έντονη απόσπαση προσοχής.

Ακόμα πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι το αυτόματο άνοιγμα του πορτ μπαγκάζ με κλοτσιά κάτω από τον προφυλακτήρα. Αν και πρόκειται για μια έξυπνη ιδέα, αφού θεωρητικά μας λύνει τα χέρια όταν είναι γεμάτα ψώνια, στην πράξη σπάνια δουλεύει με την πρώτη. Δεν είναι λίγες οι φορές που το θέαμα σε πάρκινγκ σούπερ μάρκετ είναι σχεδόν κωμικό, με οδηγούς να προσπαθούν επανειλημμένα και επίμονα να πετύχουν τη «μαγική» κίνηση, κλοτσώντας αμήχανα τον αέρα, μέχρι τελικά να καταφέρουν να ανοίξουν το πορτ μπαγκάζ ή να παραιτηθούν και να πατήσουν απλώς το κουμπί.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι εντυπωσιακά σε ένα διαφημιστικό σποτ, όμως στην καθημερινή ζωή συχνά προσφέρουν περισσότερο χαμόγελο παρά πραγματική ευκολία. Ίσως αυτό θα έπρεπε να προβληματίσει τους κατασκευαστές πριν την επόμενη «καινοτομία» που σχεδιάζουν.

Πολυπλοκότητα και κόστος επισκευών: Ο λογαριασμός γίνεται όλο και πιο «τσουχτερός»

Η τεχνολογική εξέλιξη των σύγχρονων αυτοκινήτων έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα, που συχνά αποκαλύπτεται όταν έρθει η στιγμή της επισκευής ή της συντήρησης: κάθε νέα τεχνολογία και κάθε πρόσθετος αισθητήρας σημαίνει και αυξημένο κόστος.

Για παράδειγμα, ένα απλό «σπάσιμο» καθρέφτη πριν από μερικά χρόνια μπορεί να κόστιζε 50 ή 100 ευρώ, ανάλογα με το μοντέλο και τη μάρκα. Σήμερα όμως, αυτό που παλιότερα θεωρούσαμε μια απλή ζημιά, μπορεί να εξελιχθεί σε μια μικρή οικονομική περιπέτεια, επειδή πλέον στον καθρέφτη ενσωματώνονται αισθητήρες, κάμερες και συστήματα ειδοποίησης τυφλού σημείου. Έτσι, η αντικατάσταση ενός τέτοιου καθρέφτη μπορεί να κοστίσει εκατοντάδες, ακόμα και περισσότερα από χίλια ευρώ σε κάποιες περιπτώσεις.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τα φώτα των σύγχρονων αυτοκινήτων. Τα προηγμένα συστήματα LED ή Laser, που προσφέρουν άριστο φωτισμό και ευκολία στην οδήγηση, είναι πράγματι πολύ καλύτερα από τα παλιότερα. Όμως, μια τυχαία μικρή σύγκρουση ή ακόμη κι ένα μικροτρακάρισμα σε κάποιο πάρκινγκ μπορεί να μετατραπεί σε ακριβό εφιάλτη, αφού ένα νέο φανάρι με όλες αυτές τις τεχνολογίες μπορεί να κοστίζει από μερικές εκατοντάδες έως αρκετές χιλιάδες ευρώ.

Ακόμη και οι απλές ζημιές από μικροχτυπήματα, που παλιότερα διορθώνονταν εύκολα και οικονομικά, σήμερα μπορεί να απαιτούν λεπτομερή προγραμματισμό, ειδικά ανταλλακτικά και εξειδικευμένο προσωπικό. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις οδηγών που εκπλήσσονται όταν ο λογαριασμός του συνεργείου έρχεται πολλαπλάσιος από αυτόν που περίμεναν, απλά επειδή ένα «έξυπνο» σύστημα έπρεπε να επαναρυθμιστεί ή επειδή ένας αισθητήρας των 30 ευρώ ήταν ενσωματωμένος σε ένα εξάρτημα που κόστιζε 300.

Το συμπέρασμα είναι σαφές: όσο περισσότερο φορτώνουμε τα αυτοκίνητά μας με εντυπωσιακές τεχνολογίες, τόσο αυξάνεται και το μακροπρόθεσμο κόστος κατοχής τους. Αυτό ίσως θα πρέπει να είναι ένα σημαντικό κριτήριο για τις αυτοκινητοβιομηχανίες στο μέλλον, γιατί τελικά, ο οδηγός δεν χρειάζεται απλώς ένα αυτοκίνητο που να μπορεί να το αποκτήσει, αλλά και ένα αυτοκίνητο που να μπορεί να το συντηρεί χωρίς να πονάει κάθε φορά που έρχεται ο λογαριασμός από το συνεργείο.

Η απλότητα είναι η πιο δύσκολη μορφή τελειότητας

Η τεχνολογία στα αυτοκίνητα έχει προσφέρει αναμφίβολα σημαντικά οφέλη: περισσότερη ασφάλεια, άνεση και αποδοτικότητα. Όμως, όσο περισσότερα προστίθενται, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι ο στόχος δεν πρέπει να είναι απλώς το «περισσότερο». Πρέπει να είναι το «καλύτερο».

Η υπερβολική πολυπλοκότητα, η άσκοπη εισαγωγή λειτουργιών που δεν ζητήθηκαν ποτέ και η αύξηση του κόστους χρήσης, μας θυμίζουν ότι η πραγματική καινοτομία δεν κρύβεται στην ποσότητα, αλλά στην ποιότητα. Ένα αυτοκίνητο πρέπει πρώτα απ’ όλα να είναι εργαλείο ελευθερίας, όχι μια διαρκής μάχη ανάμεσα στον άνθρωπο και το μηχάνημα.

Ίσως, τελικά, το μεγαλύτερο τεχνολογικό κατόρθωμα να είναι να φτιάχνεις ένα αυτοκίνητο που καταφέρνει να σου προσφέρει όλα όσα χρειάζεσαι, χωρίς να σου θυμίζει συνεχώς πόσο δύσκολο είναι να τα χειριστείς. Γιατί στην οδήγηση, όπως και στη ζωή, η απλότητα δεν είναι έλλειψη. Είναι η πιο δύσκολη -και η πιο πολύτιμη- μορφή τελειότητας.

Φωτογραφίες: Tesla/Wikipedia/BMW/Unsplash