Η Γαλλία μπαίνει πάλι κάτω από τους τροχούς της Ιστορίας. Από την Επανάσταση του 1789, την “Παρισινή Κομμούνα” του 1871, μέχρι τον Μάη του ΄68. Η επανάληψη δεν είναι φάρσα, ούτε τραγωδία. Τείνει όμως σε αυτήν. Το 2016 η χώρα δοκιμάζεται από τον “σοσιαλιστή” Φρανσουά Ολάντ και τον Μανουέλ Βαλς. Πρόεδρος και πρωθυπουργός. Αυτή τη στιγμή όλα μοιάζουν σαν παλιό σινεμά με εναρκτήρια φράση αυτή:

“Ξέρεις την ιστορία του τύπου που πέφτει από τον πεντηκοστό όροφο μιας πολυκατοικίας; Καθώς έπεφτε έλεγε συνεχώς για να καθησυχάσει τον εαυτό του: Ως εδώ όλα καλά, ως εδώ όλα καλά. Σημασία δεν έχει η πτώση, αλλά η πρόσκρουση”.

Το απόσπασμα είναι από την ταινία “Το Μίσος” του Ματιέ Κασοβίτς. Προβλήθηκε πριν 21 χρόνια και σήμερα είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Η γαλλική κοινωνία διανύει τα τελευταία (;) μέτρα της πτώσης μια και η πρόσκρουση ακόμα δεν έχει συμβεί. Αναπόφευκτη και ίσως να είναι στις 14 Ιουνίου. Τις ημέρες του Euro η Γαλλία “κινηματογραφεί” το μίσος που γεννά ένας νόμος.

Το μέλλον σ' έχει στον πάγκο

Η συγκεκριμένη ημερομηνία αφορά την κατάθεση προς ψήφιση του νομοσχεδίου Ελ Κομρί (σ.σ υπουργός Εργασίας) στη Γερουσία. Το εν λόγω ν/σ αφορά τον πυρήνα των εργασιακών σχέσεων τις οποίες αλλάζει εκ βάθρων. Τις μετατρέπει σε λάστιχο και το μέλλον των Γάλλων δείχνει πιο ζοφερό από ποτέ. Το μεγαλύτερο τμήμα της εργατικής τάξης είναι στους δρόμους και το σκηνικό του Κασοβίτς στήνεται ξανά. Όχι μόνο το φυσικό, με τις συγκρούσεις, τις οδομαχίες, την καταστολή, με αυτό δηλαδή που υπάρχει και απλά αρκεί μια σπίθα για να “ζωντανεψει”, αλλά κυρίως με αυτό που θα δημιουργήσει στο άμεσο μέλλον: Περιθωριοποίηση. Το περιβάλλον της ταινίας και προφανώς η αφορμή για να γυριστεί.

Η βία είναι στο επίκεντρο, αλλά η γενεσιουργός αιτία είναι το επιβληθέν, διαμορφωμένο τοπίο διαβίωσης-επιβίωσης. Οι τρεις πρωταγωνιστές ζουν σε ένα γκέτο του Παρισιού. Ο ένας είναι Εβραίος (Βενσάν Κασέλ), ο άλλος Άραβας (Σαϊντ Ταγκμάουϊ), ο άλλος Αφρικανός (Χιούμπερτ Κούντε). Η καθημερινότητα τους μονίμως εχθρική. Παιδιά φτωχών μεταναστών, δεν πάνε σχολείο, φυτοζωούν και πάντα ψάχνουν το ελάχιστο που θα τους κρατήσει όρθιους. Η εγκατάλειψη του κράτους, ο αποκλεισμός από την εργασία, ο ρατσισμός, η καταστολή τους “στέλνει” στην παραβατικότητα με το μίσος να μεγαλώνει. Γιατί; Διότι η βία που δέχονται είναι ασταμάτητη και ανελέητη. Διώξεις, ανέχεια, καμία προοπτική.

Το αντάμωμα στον δρόμο

Το βέβαιο είναι ότι τέτοια φαινόμενα δεν σταμάτησαν να υπάρχουν στη Γαλλία. Θυμηθείτε την εξέγερση του 2005 στα προάστια της πρωτεύουσας. Τώρα, το μίσος συντηρείται και εξαπλώνεται με ένα νόμο που σκοπός της κυβέρνησης είναι να επιβληθεί δικτατορικά (παράκαμψη κοινοβουλίου, Προεδρικό Διάταγμα). Η “συνάντηση” τέχνης-πραγματικότητας αναπότρεπτη. Το αντάμωμα γίνεται στον δρόμο και το σενάριο του φιλμ “αγγίζει” επικίνδυνα την αληθινή ζωή. Στην ταινία ένας εκ των πρωταγωνιστών βρίσκει όπλο αστυνομικού. Με αυτό τον τρόπο το αντικείμενο-σύμβολο εξουσίας περνάει στην άλλη όχθη. Η εκδίκηση γιγαντώνεται. Η αντιστοιχία με το σήμερα στη Γαλλία δεν είναι τόσο άμεση, αλλά προσομοιάζει επικίνδυνα. Οι εργάτες και ιδιαίτερα οι νέοι, βλέπουν την επίσημη εξουσία να τους τσακίζει δίχως έλεος. Η αστυνομική βαρβαρότητα εκδηλώνεται αδίστακτα. Το πλήθος που κατεβαίνει στον δρόμο είναι ετερόκλιτο, αλλά συμπαγές. Όπως οι τρεις στην ταινία. Διαφορετικοί χαρακτήρες, αλλά βράζουν στο ίδιο καζάνι, ζουν κάτω από τον ίδιο μαύρο ουρανό.

Η Γαλλία στο όριο

Το φιλμ του Κασοβίτς τονίζει τον φαύλο κύκλο της βίας που τροφοδοτείται άμεσα και σωματικά από την αστυνομία. “Επιστρέφεται” από τους αποσυνάγωγους και η κατάληξη άγνωστη. Το φινάλε της ταινίας δείχνει ακριβώς αυτό. Την αναίτια αστυνομική βία που ξεφεύγει και οδηγεί σε όπλα που “εκπυρσοκροτούν” και το όπλο που ακόμη κι αν είναι άδειο...γεμίζει στο χέρι του μαύρου παρία. Η Γαλλία ζει στο όριο αυτή τη στιγμή και το τέλος δεν θα δημιουργηθεί στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Στον δρόμο και όπου τους βγάλει.