Πυκνοί καπνοί έβγαιναν από το Palacio de La Moneda, το προεδρικό μέγαρο της Χιλής. Η κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε διανύει τις τελευταίες ώρες στην εξουσία. Η συγχρονισμένη επίθεση από ξηρά και αέρα του στρατού της χώρας με επικεφαλής τον στρατηγό Αουγκούστο Πινοσέτ, ετοιμάζοταν πραξικοπηματικά να πάρει την εξουσία.

Ο πληθωρισμός ήταν πλέον ανεξέλεγκτος και η οικονομία επιβαρύνονταν με απεργίες διαρκείας στα τρία χρόνια της διακυβέρνησης Αλιέντε όταν οι εχθροί του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου μαρξιστή στον κόσμο, μύρισαν αίμα. Λίγο πριν οι πραξικοπηματίες πάρουν την εξουσία, ο Αλιέντε αρνείται να εγκαταλείψει την θέση του και στα τελευταία του λόγια απευθυνόμενος στον λαό της Χιλής δηλώνει: «Αυτά είναι τα τελευταία λόγια μου, και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα είναι μάταιη, είμαι βέβαιος ότι, τουλάχιστον, θα είναι ένα μάθημα ηθικής που θα τιμωρήσει το κακούργημα, την δειλία και την προδοσία».

Λίγα λεπτά αργότερα προτάσσει προς το πρόσωπό του το ΑΚ-47-δώρο του Φιντέλ Κάστρο-και με δύο σφαίρες βάζει τέλος στην ζωή του πριν πέσει στα χέρια των πραξικοπηματιών. Ο Πινοσέτ ανεβαίνει στην εξουσία και το πραξικόπημα του στρατού βάζει την Χιλή σε μια περίοδο σχεδόν δύο δεκαετιών ωμής βίας και εξόντωσης όχι μόνο των πολιτικών αντιπάλων του νέου ηγέτη της χώρας, αλλά ακόμα και των απλών οπαδών της Λαϊκής Ένωσης του Αλιέντε.

Ο Ούγγρος που θα γινόταν σύμβολο

23 χρόνια πριν το πραξικόπημα που κατέστρεψε την χώρα, έβλεπε το φως του ήλιου στο Σαντιάγκο ο Ουμπέρτο Καζέλι Γαρίδο. Ο ουγγρικής καταγωγής Καζέλι ξεκίνησε την ποδοσφαιρική του καριέρα από την Κόλο Κόλο σε ηλικία 17 ετών και άμεσα παίρνει θέση βασικού και συμβάλει τα μέγιστα στα δύο πρωταθλήματα της ομάδας του την επόμενη εξαετία. Τον Μάιο του 1973, λίγες μήνες πριν το πραξικόπημα, η Κόλο Κόλο φτάνει μια ανάσα από το να γράψει ιστορία όταν αγωνίζεται στον τελικό του Copa Libertadores-με τον Καζέλι πρώτο σκόρερ- κόντρα στην θρυλική Ιντεπεντιέντε. Οι Χιλιανοί αποδεικνύονται σκληρό καρύδι και χρειάζεται τρίτος τελικός σε ουδέτερη έδρα αυτή την φορά και ένα γκολ στην παράταση ώστε η ομάδα του Μπουένος Άιρες να κατακτήσει το βαρύτιμο τρόπαιο.

Για τον Καζέλι η παρουσία του στην Κόλο Κόλο αποτελεί το καλύτερο διαβατήριο διαφυγής από την Χιλή και περνάει τα πέντε πρώτα χρόνια της δικτατορίας στην Ευρώπη και την Ισπανία η οποία τότε βρισκόταν στην δύση της δικής της δικτατορίας αυτή του Φράνκο. Η Ρεάλ Μαδρίτης είναι η πρώτη που δείχνει ενδιαφέρον αλλά κάνει πίσω λόγω της πολιτικής του ιδεολογίας. «Με ήθελαν στη Ρεάλ, αλλά όταν έμαθαν ότι είμαι φίλος του Αλιέντε, δίστασαν. Εγώ ήμουν και είμαι, πάντα, άνθρωπος του λαού».

Έτσι, πρώτος του προορισμός αποτελεί η Λεβάντε για να ακολουθήσει μια τετραετία στην Βαρκελώνη και την Εσπανιόλ. Το 1978 όμως αποφασίζει να επιστρέψει στην ομάδα της καρδιάς του κι εκεί γράφει ιστορία. Με την El Eterno Campeón κατακτά για τρεις σερί σεζόν (1979-1980-1981) το Χρυσό Παπούτσι ενώ προσθέτει στο παλμαρέ του άλλα τρία πρωταθλήματα βάζοντας το όνομα του δίπλα στους μεγάλους θρύλους της ομάδας.

Παράλληλα με την Κόλο Κόλο ο Καζέλι εξωτερικεύει και τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Μεγαλωμένος σε περιβάλλον με αριστερές καταβολές αρχίζει και διαμορφώνει έναν χαρακτήρα που θα τον ακολουθήσει στην μετέπειτα πορεία του. Παράλληλα με το ποδόσφαιρο σπουδάζει Φυσική Αγωγή στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγο και αποτελεί ενεργό μέλος της Ένωσης Ποδοσφαιριστών και όπως ο ίδιος σημειώνει: «Από τότε που χρησιμοποιούσα τη δική μου κρίση, μου άρεσε η Αριστερά και δε σκέφτομαι να αλλάξω τα ιδανικά μου».

Το ματς της ντροπής

Την ίδια ώρα ο Πινοσέτ εξακολουθούσε να δείχνει το σκληρό πρόσωπο του καθεστώτος δημιουργώντας στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους αντιφρονούντες όπου φυλακισμένοι βασανίστηκαν και πολλοί από αυτούς τελικά να δολοφονούνται. Κι ενώ ο Πινοσέτ εδραίωνε το καθεστώς του, η εθνική ποδοσφαίρου της Χιλής-με τον Καζέλι βασικό μέλος της-έδινε τον υπέρ πάντων αγώνα για την πρόκριση στο Παγκόσμιο Κύπελλο σε αγώνες playoff κόντρα στην Σοβιετική Ένωση.

Στις 26 Σεπτεμβρίου, μόλις 15 ημέρες μετά το πραξικόπημα, η Χιλή ταξίδεψε στη Μόσχα και, κατά την άφιξή της, κρατήθηκε στο αεροδρόμιο για αρκετές ώρες λόγω του πραξικοπήματος. Τελικά, όμως καταφέρνει να αποσπάσει «λευκή» ισοπαλία και το Νοέμβριο ετοιμαζόταν να σφραγίσει το εισιτήριο της πρόκρισης.

Οι Σοβιετικοί ζητάνε ο αγώνας να μην διεξαχθεί στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής, αλλά σε ουδέτερη έδρα, αφού ο Πινοσέτ το είχε μετατρέψει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης (Είναι χαρακτηριστικό πως περισσότεροι από 6.000 κρατούμενοι ήταν φυλακισμένοι στο Estadio Nacional από το οποίο επί 24ώρου βάσης ακουγόταν μουσική από τα μεγάφωνα η οποία κάλυπτε τις τρομακτικές κραυγές εκείνων που βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν).

H FIFA δεν έκανε δεκτό το αίτημα της ΕΣΣΔ και το μόνο που έκανε ήταν να στείλει αντιπροσωπεία στο Σαντιάγκο για να ερευνήσει τις καταγγελίες αυτές. Το πόρισμα όμως ήταν ξεκάθαρο και ανέφερε πως η ζωή στην Χιλή είχε επανέλθει στους κανονικούς ρυθμούς. Αυτό προκάλεσε την οργή της Σοβιετικής Ένωσης η οποία αποφάσισε να μην κατέβει στον επαναληπτικό παρά το γεγονός ότι τελικά ο αγώνας ορίστηκε στην Ισπανία.

Παρότι η Χιλή είχε προκριθεί, ο αγώνας έπρεπε να διεξαχθεί όπως όριζαν οι κανονισμοί και σε ένα ματς-παρωδία οι Χιλιανοί μπήκαν μόνοι τους στον αγωνιστικό χώρο, σκόραραν σε κενή εστία με τον διαιτητή να σφυρίζει την λήξη του αγώνα μετά από μόλις ένα λεπτό και την FIFA να το κατοχυρώνει με σκορ 2-0 υπέρ των «rojas». «Ήταν μια παγκόσμια ντροπή αυτό που είχε μόλις είχε συμβεί» τόνιζε λίγο αργότερα ο Καζέλι ο οποίος βρισκόταν ήδη στην μαύρη λίστα του Πινοσέτ.

Η συνάντηση και ο χαιρετισμός

Γνωστός για τις αριστερές του ιδέες είχε εκφράσει δημόσια την υποστήριξή του στον Σαλβαδόρ Αλιέντε και η μοίρα τα φέρνει έτσι ώστε η πρώτη συνάντηση με τον δικτάτορα της χώρας να γραφτεί στην ιστορία. Ο Πινοσέτ υποδέχεται την εθνική λίγο πριν αναχωρήσει για το Μουντιάλ της Δυτικής Γερμανίας το 1974 και ο Καζέλι διηγείται την εμπειρία αυτή. «Ήμασταν σε μια τεράστια αίθουσα όταν ξαφνικά ανοίγει η πόρτα και μπροστά μας εμφανίζεται ένας άνδρας με κάπα ο οποίος φορούσε στρατιωτικό καπέλο αλλά και μαύρα γυαλιά. Ένα κρύο ρίγος διαπέρασε το σώμα μου βλέποντας αυτή την εικόνα με έναν άνθρωπο που περισσότερο θύμιζε Χίτλερ έχοντας και την φρουρά του να τον ακολουθεί από πίσω. Όταν άρχισε να χαιρετάει τα μέλη της ομάδας έβαλα τα χέρια πίσω από την πλάτη και όταν ήρθε μπροστά μου δεν κάναμε χειραψία. Ήμουν ο μοναδικός, που δεν τον χαιρέτισα. Είχα φόβο, αλλά έπρεπε να το κάνω. Ακολούθησε σιωπή μερικών δευτερολέπτων. Αυτή η σιωπή κράτησε, αιώνες για μένα».

Ο Rey delmetro cuadrado (Βασιλιάς του τετραγωνικού μέτρου), όπως ήταν γνωστός, αποτελούσε μαζί με τον ποιητή Πάμπλο Νερούδα και τον λαϊκό τραγουδιστή Βίκτορ Χάρα τις τρεις μεγάλες προσωπικότητες της χώρας που είχαν αντιταχθεί κατά της χούντας. Και μπορεί ο Νερούδα να πέθανε μόλις 12 ημέρες μετά το πραξικόπημα κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες, για τον Καζέλι όμως ο Πινοσέτ δύσκολα θα μπορούσε να κάνει κάτι αντίστοιχο αφού αγωνιζόταν ήδη στην Ισπανία και ένας νέος θάνατος μιας τόσης σπουδαίας προσωπικότητας θα προκαλούσε ακόμα μεγαλύτερη οργή.

Για τον λόγο αυτό ο Πινοσέτ αποφασίζει να τον χτυπήσει εκεί που πονάει, με την ίδια του την μητέρα, η οποία συλλαμβάνεται και βασανίζεται. «Είπα όχι στη δικτατορία σε κάθε επίπεδο: όχι στη δικτατορία, όχι στα βασανιστήρια. Έτσι με έκαναν να πληρώσω γι’αυτό με αυτά που έκαναν στη μητέρα μου».

Πλέον, ο Πινοσέτ τον είχε βάλει για τα καλά στο μάτι και το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974 αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία ώστε τα ΜΜΕ να συνεχίσουν την προπαγάνδα κατά του Καζέλι. Στην πρεμιέρα του Μουντιάλ η Χιλή αντιμετωπίζει την Δυτική Γερμανία από την οποία ηττάται με 1-0. Ο Καζέλι όμως αποβάλλεται και όλα τα ΜΜΕ της χώρας τον «σταυρώνουν» αφήνοντας υπόνοιες ότι η αποβολή του δεν ήταν τυχαία αφού το επόμενο ματς ήταν απέναντι στην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία.

Η κόκκινη γραβάτα

Έντεκα χρόνια αργότερα Καζέλι και Πινοσέτ έρχονται για δεύτερη φορά πρόσωπο με πρόσωπο και άλλο ένα επεισόδιο λαμβάνει χώρα. Ο ηγέτης της Χιλής δυσανασχετεί με την κόκκινη γραβάτα του Καζέλι, ένα χρώμα που έχει ταυτιστεί με τον κομμουνισμό. Ο Πινοσέτ κάνει μια κίνηση με τα δάκτυλά του πως θα του κόψει την γραβάτα αλλά η απάντηση που παίρνει είναι αποστομωτική. «Μπορείς να την κόψεις, αλλά η καρδιά μου θα παραμείνει για πάντα κόκκινη».

Το 1988 με τον Καζέλι πλέον να έχει σταματήσει το ποδόσφαιρο, ήρθε άλλη μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της Χιλής με πρωταγωνιστή τον σπουδαίο αυτόν άνθρωπο. Στις 5 Οκτωβρίου του 1988 μια εσωτερική διαφωνία στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας οδηγεί σε δημοψήφισμα. Μια επικράτηση του «Ναι» θα παρείχε στον Πινοσέτ μια νέα οκταετή θητεία με τον ίδιο να δηλώνει πως θα απαλλάξει την Χιλή από την μάστιγα του μαρξισμού για πάντα. Αντίθετα, μια πιθανή επικράτηση του «Όχι» θα έφερνε τεράστιες αλλαγές στα πολιτικά δρώμενα της χώρας αφού θα μπορούσαν να διεξαχθούν ξανά εκλογές μετά από 17 ολόκληρα χρόνια σκληρής στρατιωτικής χούντας.

Το καθεστώς περίμενε μια άνετη νίκη αλλά υποτίμησε την δύναμη της τηλεόρασης, το οποίο ήταν και το βασικό όπλο της παράταξης του «Όχι». Σε μια από τις πολιτικές εκπομπές κάνει την εμφάνισή της μια ηλικιωμένη κυρία η οποία αποκαλύπτει την ιστορία της πως είχε απαχθεί από τους άνδρες του Πινοσέτ και είχε υποστεί τα χειρότερα βασανιστήρια. Το όνομά της; Όλγα Γαρίδο. Λίγα λεπτά αργότερα στο στούντιο μπαίνει και ένας άνδρας ο οποίος προσφωνεί την Γαρίδο μητέρα. Ο άνδρας αυτός ήταν ο Κάρλος Καζέλι! Η εικόνα αυτή έχει τεράστιες επιπτώσεις στην χούντα του Πινοσέτ και στον απλό λαό. Με ποσοστό 56% το «Όχι» κερδίζει στο δημοψήφισμα και ο Πινοσέτ αναγκάζεται να παραιτηθεί.

Η Χιλή ετοιμάζεται να αφήσει πίσω της σχεδόν δεκαετίες σκληρής στρατιωτικής χούντας και τον Μάρτιο του 1990 αποκτά ξανά μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Και αυτό το οφείλει κατά μεγάλο ποσοστό στον σπουδαίο Κάρλος Καζέλι, έναν πραγματικό ιδεολόγο της μπάλας και της ζωής, έναν πραγματικό Αριστερό και αγωνιστή.