«Χωρίς ανάλυση δεν υπάρχουν top προπονητές!»

Πριν ακόμα η Σουόνσι ανακοινώσει την πρόσληψη του Πολ Κλέμεντ ως προπονητή, προχώρησε σε μια διαφορετική προσθήκη. Προσέλαβε τον Νταν Άλτμαν, κάτοχο διδακτορικού στα οικονομικά από το Χάρβαρντ, ο οποίος πήγε στην Ουαλία ως ειδικός στο «Μοneyball», στην ανάλυση δηλαδή στατιστικών δεδομένων για την κατανόηση της πραγματικής δυνατότητας των παικτών και της αγοράς υποτιμημένων μονάδων. Το περσινό θαύμα της Λέστερ βασίστηκε σε έναν αριθμό sport scientists, αναλυτές, εργοφυσιολόγους κτλπ, με τους οποίους συνεργάστηκε αρμονικά για την μεγιστοποίηση της απόδοσης. Χρησιμοποίησε, επίσης, τεχνολογία, όπως GPS στους παίκτες.

Η τεχνολογία, τα στατιστικά και οι «επιστήμονες του αθλητισμού» παίζουν όλο και περισσότερο σημαντικό ρόλο στο σύγχρονο ποδόσφαιρο. Το Performance Analysis, η ανάλυση δηλαδή στατιστικών δεδομένων και βίντεο με στόχο την βελτίωση της απόδοσης και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, βρίσκεται στο επίκεντρο.

Ο Πεπ Γκουαρδιόλα δίνει τεράστια βάση στην ανάλυση και η νυν ομάδα του, η Μάντσεστερ Σίτι, ήταν εκείνο που διοργάνωσε το #HackMCFC, ένα είδος διαγωνισμού, ένα hackathlon, όπως το ονόμασε ο ίδιος ο σύλλογος. Διοργανώθηκε από το σύλλογο και έδωσε στους συμμετέχοντες πρόσβαση στα μεγαλύτερα συστήματα ανάλυσης απόδοσης, καθώς και λεπτομερή δεδομένα από ποδοσφαιριστές και αγώνες. Στόχος ήταν η ανάπτυξη νέων ιδεών και καινοτομιών πάνω στην ανάλυση. Ο Ιταλός Μάριο Σάβο, αναλυτής στη Λατίνα και πρόεδρος της Ιταλικής Ένωσης Αναλυτών μαζί με την ομάδα του πήραν το βραβείο, για το οποίο ψήφισαν όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες.

Δουλεύοντας σε έναν τομέα ο οποίος στην Ιταλία είναι αρκετά παρεξηγημένος, ο Μάριο Σάβο μιλάει στο ελληνικό FourFourTwo του gazzetta.gr για τις προοπτικές του Performance Analysis και της τεχνολογίας γενικότερα, τις προσεγγίσεις ως προς αυτό, όπως και τον μονόδρομο συνεργασίας με τους αναλυτές που υπάρχει πλέον για τους προπονητές.

Ποια είναι τα πιο σημαντικά σημεία του Performance Analysis και πως αποτελεί ώθηση για τις ομάδες;

«Το Performance Analysis βοηθάει τις ομάδες να αναλύσουν τους βαθμούς δύναμης και αδυναμίας του στιλ παιχνιδιού τους, σε συνάρτηση με τη βελτίωση της απόδοσης μεσο-μακρπρόθεσμα. Μου δίνει τη δυνατότητα να αναλύσω την ομάδα μου, τον αντίπαλο ή ατομικά ποδοσφαιριστές, δουλεύοντας με το επιτελείο, τον Αθλητικό Διευθυντή και το τμήμα σκάουτινγκ. Σε γενικές γραμμές όσων αφορά τη δουλειά μου σε ομάδες νέων, η ανάλυση είναι επικεντρωμένη στην τεχνική και τακτική βελτίωση των παικτών. Στην πρώτη ομάδα πρέπει να μελετήσω τον αντίπαλο και να μπω στο παιχνίδι, παρέχοντας πληροφορίες γι' αυτόν».

Ποια χώρα θεωρείς πιο εξελιγμένη στον τομέα αυτόν;

«Στο ποδόσφαιρο δεν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό. Η Αγγλία, επειδή εκεί έχουν τεράστια παράδοση. Ήταν οι πρώτοι που ουσιαστικά εφάρμοσαν το Performance Analysis στα 50ς και τα 60ς με την σημειωματική, ποσοτική ανάλυση. Πρωτοπορούν και στο παρόν με ανάλυση της κίνησης, της θέσης, του εντοπισμού».

Βλέπεις τα μοντέλα «moneyball» να γίνονται όλο και πιο διαδεδομένα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο; Πρόσφατα η Σουόνσι προσέλαβε τον Αμερικανό γκουρού στα οικονομικά Νταν Άλτμαν για τον μεταγραφικό σχεδιασμό. Περιμένεις άλλες ανάλογες κινήσεις;

«Νομίζω ότι στα πιο ανεπτυγμένα πρωταθλήματα στην Ευρώπη υπάρχουν σπουδαία τμήματα Performance Analysis. Ο τομέας έχει μελετηθεί και εφαρμοστεί από τη στατιστική και την ποσοτική άποψη, μέχρι την τακτική και ποιοτική. Ίσως σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως στην αγγλο-αμερικανική κουλτούρα, υπάρχει υπερβολικά μεγάλη ανάγκη ανακάλυψης του τέλειου αλγορίθμου για να προβλέψεις το μέλλον (τυπικό για το στοίχημα στα σπορ), αλλά η πραγματικότητα του παιχνιδιού είναι διαφορετική από το στοίχημα. Το ποδόσφαιρο δεν είναι μαι τέλεια επιστήμη, δεν μπορούμε να κάνουμε προεπισκόπηση της απόδοσης στο 100%. Μπορούμε να πούμε κάτι με ορισμένη πιθανότητα. Από την άλλη, σε πολλές άλλες χώρες υπάρχει το αντίθετο πρόβλημα. Μια προοπτική η οποία είναι υπερβολικά προσανατολισμένη στον ποιοτικό και τακτικό τομέα. Για παράδειγμα στην Ιταλία, η οποία είναι μια χώρα γεμάτη σπουδαίους προπονητές, υπάρχει αρκετές φορές η πεποίθηση ότι μόνο η τακτική ανάλυση είναι πραγματικά χρήσιμη και σημαντική. Γι' αυτό για παράδειγμα στην Ιταλία είναι πραγματικά δύσκολο να δουλέψεις στο επιτελείο ως Performance Analyst, αν δεν είσαι προπονητής. Δεν υπάρχει χώρος για στατιστικολόγους, οικονομολόγους, μαθηματικούς και αναλυτές δεδομένων. Επειδή το δόγμα προστάζει: "Αν δεν έχεις παίξει επαγγελματικά ποδόσφαιρο, δεν μπορείς να μιλάς για ποδόσφαιρο". Είναι παράλογο! Όσον αφορά τη Σουόνσι, μπορώ μόνο να εκτιμήσω αυτό το όραμα του συλλόγου. Για μένα το ποδόσφαιρο είναι ένας ανοιχτός χώρος και μία σύνθετη ατελής επιστήμη, γεμάτη σκοτεινές περιοχές, οι οποίες περιμένουν να ανακαλυφθούν και αυτός είναι ο σωστός τρόπος. Ελπίζω ότι στο μέλλον αρκετοί σύλλογοι θα ακολουθήσουν το ουαλικό παράδειγμα».

Μπορείς να μας πεις μερικά πράγματα για το Hack MCFC και πώς η ομάδα σου νίκησε στον διαγωνισμό;

«Ήταν μια σπουδαία εμπειρία. Εγώ και η ομάδα μου κατακτήσαμε το βραβείο σε αυτή τη σπουδαία πρόκληση ανάμεσα στους πιο σημαντικούς ειδικούς στο Performance Analysis και τα δεδομένα. Διοργανώθηκε από τη Μάντσεστερ Σίτι για πρώτη φορά στην ιστορία. Ξεκινώντας από χιλιάδες και χιλιάδες αιτήσεις σε όλο τον κόσμο, επιλέχθηκα και μαζί με 70 ακόμα άτομα πήγαμε στο Μάντσεστερ για 3 μέρες, στο τεχνικό κέντρο του συλλόγου, στο Emirates Campus. Σε αυτό το τρομερό μέρος χωριστήκαμε σε ομάδες και ξεκινήσαμε να αναλύουμε πέντε εκατομμύρια δεδομένα απόδοσης του συλλόγου, προκειμένου να δημιουργήσουμε νέες λύσεις ανάλυσης και νέα μοντέλα για τη βελτίωση της απόδοσης της ομάδας. Με το τιμ μου αναπτύξαμε ένα πρότζεκτ με ένα πλήρες προγνωστικό μοντέλο και κατακτήσαμε το Players Player Award, το βραβείο που δόθηκε με βάση τις ψήφους και των 40 φιναλίστ του διαγωνισμού. Πρέπει να ευχαριστήσω τα μέλη της ομάδας μου και τους άλλους αναλυτές, τους διαμεσολαβητές των Play, Perform Group, Burton Beavan, Brabners LLP, ChyronHego και Opta, καθώς και τους δύο data managers από το City Football Group, τον Λι Μόυνι και τον Πέδρο Μαρκές».

Τι είναι η AIAPC και πώς βοηθάει τις ομάδες;

«Η AIAPC είναι η Ιταλική Ένωση Αναλυτών Απόδοσης Ποδοσφαίρου και αποστολή της είναι να αναβαθμίσει τον τομέα αυτό στην Ιταλία με επιστημονικό τρόπο. Με βελτιωμένα event, συνέδρια, σεμινάρια. Και επίσης να εκπροσωπήσει ως συνδικάτο αυτή την επαγγελματική κατηγορία με νομική βοήθεια και υπηρεσίες. Ένα από τα πιο σημαντικά μέρη του οράματός μας είναι το άνοιγμα αυτού του νέο επαγγέλματος όχι μόνο στους προπονητές ποδοσφαίρου, αλλά επίσης στους επιστήμονες-ειδικούς (αναλυτές δεδομένων, μαθηματικούς, στατιστικολόγους, οικονομολόγους κτλπ). Για το λόγο αυτό είμαστε συνεργάτες του κύκλου μαθημάτων Fotball Match Analysis με την πιστοποίηση της LongoMatch, η οποία ξεχωρίζει στην αγορά λογισμικού για βίντεο ανάλυση. Το πρόγραμμα είναι ανοιχτό σε όλους όσοι αγαπούν τα δεδομένα και την τακτική (περισσότερες λεπτομέρειες εδώ). Είναι πολύ επιτυχημένο, διοργανώνεται στη Ρώμη και το Μιλάνο δύο φορές το χρόνο και τελευταία υπάρχουν αρκετοί από χώρες του εξωτερικού και την Ελλάδα».

Θεωρείς πως στο μέλλον η τεχνολογία ίσως αντικαταστήσει στο 100% το σκάουτινγκ;

«Η τεχνολογία ποτέ δεν αντικαθιστά τον ανθρώπινο παράγοντα. Μια μηχανή χωρίς το ανθρώπινο φίλτρο δεν είναι τίποτα! Γι' αυτό το λόγο η δική μου σκοπιά βρίσκεται ανάμεσα στην αμερικανική (πραγματικά τρελαμένοι με την στατιστική και ποσοτική άποψη) και τη μεσογειακή (περισσότερο γηπεδοκεντρική, γεμάτη τακτική, ποιοτική). Η τεχνολογία είναι σημαντική για τον επιστημονικό έλεγχο, αλλά είναι απλά ένα εργαλείο και στο μέλλον θα χρειαστούμε περισσότερη πραγματογνωμοσύνη και ανθρώπινο επαγγελματισμό».

Κατά τη γνώμη σου σε ποια βάση πρέπει να χτίσουν οι ομάδες τα τμήματα σκάουτινγκ και ανάλυσης;

«Οι ποδοσφαιρικές ομάδες κατά τη γνώμη μου πρέπει να επενδύσουν ένα σημαντικό ποσό για δημιουργήσουν ένα δομημένο τμήμα Ανάλυσης Απόδοσης, ίσως ψάχνοντας τους κατάλληλους στα Πανεπιστήμια. Από εκεί και πέρα πρέπει να ενοποιήσουν σε ένα ξεχωριστό τμήμα ειδικούς δεδομένων, ειδικούς στην τακτική και προπονητές, ώστε να καταφέρουν να δημιουργήσουν ένα μοντέλο ανάλυσης, να το εφαρμόσουν και να το συνδέσουν με το γήπεδο, την καθημερινότητα της προπόνησης και το προπονητικό τιμ».

Μπορείς να μας εξηγήσεις λίγο το μοντέλο των Expected Goals και το πως δουλεύει;

«Είναι απλά ένας δημοσιογραφικός δείκτης, χρήσιμος για να πωλούνται εφημερίδες και να αυξάνονται τα ακροατήρια στα τηλεοπτικά ποδοσφαιρικά σόου. Με απλά λόγια είναι ένας δείκτης που μετράει πόσες φορές οι ομάδες που προσεγγίζουν μια αναμέτρηση κάνουν μια συγκεκριμένη επιθετική ενέργεια (για παράδειγμα σουτ στο στόχο, κόρνερ κτλπ) και βγάζει ένα σκορ. Στο τέλος του παιχνιδιού το μοντέλο δείχνει ένα τελικό σκορ και προσπαθεί να προβλέψει το τελικό αποτέλεσμα του παιχνιδιού κοιτάζοντας περισσότερο στην πραγματική απόδοση. Νομίζω ότι το μοντέλο αυτό είναι ενδιαφέρον μόνο για τους εθισμένους στο στοίχημα, τους δημοσιογράφους και τα media. Για το τεχνικό επιτελείο νομίζω είναι άχρηστο, γιατί δεν μου επιτρέπει (ως προπονητή) να εφαρμόσω την ανάλυση απόδοσης στην ομάδα μου».

Ποια ομάδα της Serie A χρησιμοποιεί καλύτερα την Ανάλυση;

«Λόγω του θεσμικού μου ρόλου δεν μπορώ να αναφερθώ σε συγκεκριμένα ονόματα, αλλά κοιτάξτε τη βαθμολογία της Serie A. Τα αποτελέσματα δεν έρχονται από τον αυτοσχεδιασμό, αλλά από τον λογικό σχεδιασμό».

Αισθάνεσαι ότι υπάρχουν ακόμα προπονητές σε υψηλό επίπεδο που αρνούνται να συνεργαστούν με τους Αναλυτές κι αυτό ως αποτέλεσμα δεν βοηθάει την ομάδα;

«Αν εσύ, ως προπονητής δεν έχεις διαπροσωπική σχέση και πίστη στον αναλυτή σου (ακόμα και αν δεν είναι πρώην ποδοσφαιριστής, αλλά απλά ειδικός στο performance analysis), αν δεν μοιράζεσαι μαζί του τις ποδοσφαιρικές ιδέες, δεν μπορείς να εξελιχθείς σε υψηλού επιπέδου προπονητή. Είσαι απλά ένας ματαιόδοξος τεχνικός, καταδικασμένος σε εξαφάνιση. Οι καλύτεροι προπονητές του κόσμου έχουν παραπάνω από έναν αναλυτή στο επιτελείο τους. Ο Γκουαρδιόλα είπε: "Το πιο σημαντικό κομμάτι του επιτελείου μου είναι αυτό του Performance Analysis". Τι άλλο να προσθέσω εγώ;".