Και τι είναι, εν τέλει, οι θύμησες; Μην είναι γλυκές αναμνήσεις, που σε συντροφεύουν σε όλα σου τα μονοπάτια; Μην είναι Ερινύες, που σου υπενθυμίζουν τα μεγαλεία του παρελθόντος;

Δεκαπέντε χρόνια μετά το μεγαλύτερο πάρτι της ζωής μας, οι θύμησες είναι ακόμα εδώ. Για καλό; Για κακό; Δεκαπέντε χρόνια μετά τον Όλυμπο της Λισαβόνας, κοιτάμε πλέον πάνω. Γιατί, δεκαπέντε χρόνια μετά, έχουμε πέσει.

Το 2004, το Euro ήταν το κερασάκι μιας τούρτας, που υποτίθεται, ότι θα τάιζε τις ερχόμενες γενιές μιας χώρας που ήθελε να ψηλώσει. Ήταν το έξτρα δώρο, που κανείς δεν περίμενε. Επτά χρόνια πριν, η Ελλάδα είχε αναλάβει την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Το (δανεικό) χρήμα έρεε άφθονο, φτιάχτηκαν (αθλητικές και μη) υποδομές, καινούργιοι δρόμοι, δίκτυα τηλεπικοινωνιών. Σε μια επταετία, η Ελλάδα προσπάθησε να κάνει ένα ντεμαράζ, που δεν της άρμοζε.

Τα όσα έγιναν στην Πορτογαλία είναι η τέλεια μικρογραφία της ελληνικής ιστορίας. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα, μια μικρή ομάδα Ελλήνων συγκεντρώθηκε σε έναν στόχο, υπερέβαλε εαυτόν και (ποδοσφαιρική εν προκειμένω) λογική κι έφτασε υψηλότερα απ’ εκεί που ήλπιζε. Μετά, όμως, οι κάθε λογής «υπεύθυνοι» δεν ήξεραν πώς να διαχειριστούν αυτή την επιτυχία. Όπως δεν ήξεραν να διαχειριστούν την κληρονομιά των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό το μοτίβο χάνεται στα βάθη της ιστορίας του έθνους.

Οι θύμησες από εκείνον τον ένα μήνα του 2004 ταξίδεψαν και στη Ριζούπολη. Τις μεταφέρει εκείνη η παρέα ανδρών, όποτε συγκεντρώνεται. Τα παιδιά της Εθνικής, οι Legends 2004 όπως ονομάζονται σήμερα, είναι οι φωτεινοί φάροι των αναμνήσεων μιας γενιάς, που μεγάλωσε με πράγματα να χτίζονται γύρω της και τώρα τα βλέπει να γκρεμίζονται σιγά σιγά.

Δεκαπέντε χρόνια μετά το Euro 2004, η προ λίγων ετών αεροστεγής Εθνικής ομάδα ποδοσφαίρου έχει παραδοθεί στις αμαρτίες της. Οι Ερινύες παίρνουν την εκδίκησή τους. Η ύβρις ήταν πολύ μεγάλη, για να προσπεραστεί, ακόμα κι αν προσπάθησαν άνθρωποι, όπως ο Φερνάντο Σάντος να διασώσουν το θαύμα. Αποδείχθηκε για μία ακόμη φορά, πως η νέμεσις γι’ αυτόν τον λαό τείνει εις βάρος του. Ψηλώνουμε πάντα απότομα και χωρίς θεμέλια. Πόσο να αντέξει κάθε φορά το οικοδόμημα;

Παρακολουθώντας τους Legends στο «Γεώργιος Καμάρας», παραδόθηκα στη δύναμη των θυμήσεών μου. Σε κάθε βλεφάρισμα των ματιών μου, μεταφερόμουν δεκαπέντε χρόνια πίσω, στο πάρτι εκείνου του καλοκαιριού και στις προσδοκίες που ποτέ δεν ευοδώθηκαν. Η χαρά είναι πια δυσανάλογα μικρότερη από την μελαγχολία. Προχωράμε με το βλέμμα στο παρελθόν, προς εκείνο το πάρτι, αντί να κοιτάμε μπροστά. Γιατί το εδώ είναι πικρό και το θαύμα της Πορτογαλίας μικρό, σε σχέση με αυτό που χρειαζόμαστε τώρα.

Το Euro 2004 ήταν το «είμαστε κι εμείς εδώ» μιας κοινωνίας που δεκαπέντε χρόνια πριν, ήταν το κέντρο του κόσμου. Όπως ήταν και χιλιάδες χρόνια πριν. Θα μπορούσαμε να μάθουμε από το παρελθόν μας (αντί να το εξυμνούμε αφελώς), όμως είπαμε: αυτό είναι το μοτίβο μας.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι υποδομές μας σαπίζουν κάτω από τον ολόλαμπρο ήλιο. Τα δανεικά απαιτήθηκαν να επιστραφούν και πουλάμε την ίδια μας τη σάρκα για να αποπληρώσουμε την υστεροφημία αφελών, επικίνδυνων και ανόητων, που ήλπιζαν να μείνουν στην ιστορία ως ευεργέτες και θα καταγραφούν ως γενοκτόνοι.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, εκείνο το θαύμα θαυμάτων της Πορτογαλίας παραμένει στη θύμηση μιας γενιάς ως μια γλυκιά ανάμνηση των νεανικών τους χρόνων.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, εκείνο το θαύμα θαυμάτων της Πορτογαλίας έχει παραδοθεί στις Ερινύες που μας υπενθυμίζουν την ύβρι που διαπράξαμε. Όχι επειδή κερδίσαμε ένα τουρνουά ποδοσφαίρου, βεβαίως. Είπαμε, αυτό ήταν το κερασάκι. Επειδή φτιάξαμε μια τούρτα με υλικά που δεν ήταν δικά μας και κουτοπόνηρα -ως συνήθως- τα οικειοποιηθήκαμε.

Καλά να είναι οι Legends και να συνεχίσουν κάθε χρόνο να μας υπενθυμίζουν αυτό το θαύμα. Όχι γιατί δεν ξέρουμε αν θα το ξαναζήσουμε, αλλά γιατί το έχουμε ανάγκη. Η ιστορία μας, μας έχει διδάξει πως δεν μαθαίνουμε απ’ τις επιτυχίες ή τα λάθη μας. Ίσως, όμως, κάποτε τα καταφέρουμε…