Ο Τζιμ Κλαρκ έμεινε αθάνατος γιατί δεν προσπάθησε ποτέ να γίνει μύθος

• Ένας ήσυχος άρχοντας της ταχύτητας
• Η τέχνη του να οδηγείς -και να κερδίζεις- χωρίς να φαίνεται
• Η μέρα που η Formula 1 έχασε τη φωνή της
• Δεν τον γνώρισα, αλλά μου λείπει

Αν με ρωτήσεις ποιος είναι ο μεγαλύτερος οδηγός όλων των εποχών, δεν θα διστάσω ούτε στιγμή. Δεν θα σου πω τον Σένα ούτε τον Σουμάχερ ούτε τον Χάμιλτον ούτε τον Αλόνσο ούτε τον Φερστάπεν. Θα πω απλά ο «Τζιμ Κλαρκ». Και ίσως χρειαστεί να εξηγήσω το γιατί - όχι επειδή η απάντηση δεν στέκει από μόνη της, αλλά επειδή ο κόσμος ξεχνά. Και ο Τζιμ Κλαρκ δεν ήταν από αυτούς που φώναζαν για να θυμούνται οι άλλοι. Ήταν απλώς… εκεί.

Ένας ήσυχος άρχοντας της ταχύτητας

Οδηγούσε με τρόπο που δεν είχε ανάγκη υπερβολές. Δεν χειρονομούσε, δεν χτυπούσε τιμόνια, δεν άφηνε μπηχτές στα μικρόφωνα. Ήταν ο άνθρωπος που πήγαινε πιο γρήγορα από όλους, σχεδόν χωρίς να καταλάβει κανείς πώς. Έμπαινε στο μονοθέσιο και ο χρόνος λύγιζε γύρω του. Οι στροφές γίνονταν πιο ομαλές, η μηχανή πιο πειθαρχημένη, η ταχύτητα πιο ήσυχη. Δεν οδηγούσε - γλιστρούσε μέσα στη ροή του αγώνα. Και γινόταν ένα με αυτήν.

Αυτό που πάντα με συγκλόνιζε στον Τζιμ Κλαρκ δεν ήταν τα πρωταθλήματα - αν και είχε δύο. Δεν ήταν οι 25 νίκες σε 72 εκκινήσεις - αν και αυτό τον κάνει στατιστικά έναν από τους πιο αποτελεσματικούς οδηγούς που πέρασαν ποτέ. Ήταν ότι δεν έμοιαζε να έχει τίποτα να αποδείξει, κι όμως, κάθε φορά που έβγαινε στην πίστα, αποδείκνυε τα πάντα.

Δεν είχε τη λάμψη του Στιούαρτ, δεν ήταν ασταμάτητος στις πολιτικές ίντριγκες όπως ο Λάουντα, δεν είχε το βάρος του μύθου του Σένα. Ήταν αγνός. Σχεδόν αφελής, θα έλεγαν κάποιοι. Κι όμως, με κάποιον τρόπο, αυτός ο ευγενικός, χαμηλόφωνος αγρότης από τη Σκωτία ήταν αυτός που τρόμαζε όλους τους άλλους. Όχι γιατί ήταν σκληρός, αλλά γιατί ήταν τέλειος.

Ο Χιλ έλεγε ότι τον έκανε να φαίνεται σαν μαθητής. Ο Μπραμπάμ ότι τον κοιτούσε και απορούσε πώς το έκανε να δείχνει τόσο εύκολο. Ο ίδιος δεν έλεγε σχεδόν τίποτα. Επέστρεφε απλώς στο γκαράζ, κατέβαζε το κράνος και κοιτούσε λίγο τον ουρανό.

Η τέχνη του να οδηγείς -και να κερδίζεις- χωρίς να φαίνεται

Υπάρχει μια μαγική λέξη που συνόδευε πάντα τον τρόπο που οδηγούσε ο Τζιμ Κλαρκ: ροή. Δεν έστριβε με προσπάθεια. Δεν «πάλευε» με το τιμόνι, όπως πολλοί άλλοι. Η οδήγησή του είχε μια φυσικότητα που δεν μπορούσες να διδάξεις. Ή την είχες ή δεν την είχες. Κι εκείνος, την είχε σε απόλυτο βαθμό.

Δεν τον θυμούνται για θεαματικά περάσματα με σπινιαρίσματα και φλόγες στην εξάτμιση. Τον θυμούνται γιατί έκανε ό,τι χρειαζόταν πριν καν του ζητηθεί. Είχε μια αίσθηση του αυτοκινήτου που έμοιαζε σχεδόν μεταφυσική. Μπορούσε να νιώσει την πίστα κάτω από τα γάντια του, να καταλάβει πώς να τοποθετήσει το μονοθέσιο πριν καν μπει στη στροφή.

Και ίσως το πιο εντυπωσιακό: ήταν ταχύτατος με όλα. Με μονοθέσια της Formula 1, με touring cars, με IndyCars, με F2. Δεν χρειαζόταν «ιδανικό στήσιμο» ή «το σωστό αυτοκίνητο». Χρειαζόταν απλώς να του δώσεις ένα τιμόνι. Κάποιοι οδηγοί γράφουν γύρους. Ο Τζιμ Κλαρκ έγραφε μουσική με τέσσερις τροχούς.

Η μέρα που η Formula 1 έχασε τη φωνή της

Ίσως είναι ειρωνικό -ή απλώς σπαρακτικά δίκαιο με τον τρόπο που λειτουργεί η ζωή- ότι ο Τζιμ Κλαρκ δεν πέθανε στη Formula 1. Δεν τον πήρε κάποιο Grand Prix, κάποια στροφή με το όνομά του. Έφυγε σε έναν δευτερεύοντα αγώνα Formula 2, στο Χόκενχαϊμ, μια μέρα σαν σήμερα τον Απρίλιο του 1968, μέσα σε ομίχλη και σιωπή, όπως του ταίριαζε.

Δεν υπάρχουν πλάνα. Δεν υπάρχουν θεατές να μαρτυρούν το τέλος. Υπήρξε μόνο μια είδηση που πάγωσε τον κόσμο. Κι από εκείνη τη στιγμή, η Formula 1 άλλαξε. Όλοι μιλούσαν για το «πριν» και το «μετά» τον Κλαρκ. Οι οδηγοί ένιωθαν ότι αν μπορεί να φύγει αυτός, μπορεί να φύγει ο καθένας. Και ο κόσμος του μηχανοκίνητου αθλητισμού, για πρώτη φορά, ένιωσε ευάλωτος.

Δεν έμεινε πίσω του θόρυβος. Δεν άφησε ίντριγκες, δηλώσεις, κληρονομιές. Άφησε μόνο μια ησυχία που πονάει. Κι ένα ερώτημα που συνεχίζει να επανέρχεται, κάθε φορά που κάποιος οδηγεί τέλεια: «Αλλά ήταν καλύτερος από τον Κλαρκ;» Η απάντηση, για κάποιους από εμάς, είναι πάντα όχι.

Δεν τον γνώρισα, αλλά μου λείπει

Δεν τον πρόλαβα. Δεν άκουσα ποτέ τη φωνή του, δεν τον είδα να οδηγεί ζωντανά, δεν ένιωσα το ρίγος μιας προσπέρασης του. Κι όμως, είναι σαν να τον κουβαλάω πάντα μαζί μου. Όχι μόνο όταν βλέπω αγώνες, αλλά και όταν αναρωτιέμαι τι σημαίνει να είσαι αληθινά καλός σε κάτι - χωρίς φασαρία, χωρίς να το διαλαλείς.

Δεν έχει σημασία αν τα στατιστικά του ξεπεράστηκαν. Ούτε αν οι κάμερες πια καταγράφουν κάθε χιλιοστό. Ο Τζιμ Κλαρκ ανήκει σε μια εποχή που η τελειότητα ήταν αθόρυβη. Και ίσως αυτό να μας λείπει περισσότερο σήμερα: εκείνη η σπάνια ικανότητα να τα κάνεις όλα σωστά, όμορφα, γρήγορα, αληθινά - και να μη νιώθεις καμία ανάγκη να το φωνάξεις.

Αν με ρωτήσεις, λοιπόν, ποιος ήταν ο καλύτερος, θα σου πω Τζιμ Κλαρκ. Και θα το πω όχι για να πείσω εσένα, αλλά γιατί το χρωστάω σε εκείνον. Και λίγο και σε μένα.

Φωτογραφίες: The Jim Clark Trust