«Να μου ρίξετε και να με δολοφονήσετε με τη φανέλα του Ολυμπιακού και να μην μου δέσετε τα μάτια, για να βλέπω τα χρώματα της ομάδας μου πριν τη χαριστική βολή». Ο Νίκος Γόδας με αυτή τη φράση και χωρίς ποτέ να υποταχθεί έπεσε νεκρός στις 19 Νοεμβρίου του 1948 για τις ιδέες του. Ήταν 29 ετών και η μοίρα του ήταν η ίδια με πολλών ακόμα αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης που έπεσαν στα χέρια των αρχών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου. Λοχαγός του ΕΛΑΣ στον 5ο επίλεκτο λόχο της Κοκκινιάς, ο Γόδας ήταν ένα ελεύθερο πνεύμα χωρίς συμβιβασμούς.

Παρότι είχε εξελιχθεί σε λαϊκό ήρωα με τα επιτεύγματα του στον Ολυμπιακό,αλλά και την συμβολή του στο ρεμπέτικο και στους αγώνες για την ελευθερία, δεν συμβιβάστηκε ποτέ. Βγήκε στα βουνά, αρρώστησε, γύρισε, τον κάρφωσαν και τον συνέλαβαν. Στη «δίκη του ασύλου της Κοκκινιάς» με μάρτυρες δωσίλογους καταδικάστηκε σε θάνατο. Δεν κατέβασε ποτέ το κεφάλι. Δεν ζήτησε χάρη, ούτε παρακάλεσε κανέναν από τον Ολυμπιακό, παρότι μπορούσαν να τον σώσουν.. Δεν υπέγραψε δήλωση μετάνοιας ούτε την τελευταία νύχτα πριν την εκτέλεσή του στο νησάκι Λαζαρέτο, όταν ο διευθυντής των φυλακών της Κέρκυρας τον προσέγγισε.

«Ο Νίκος στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα για αυτά που πίστευε, την αφοσίωση και τη συλλογικότητα», λέει στο gazzetta.gr ο Χρήστος Γόδας, ανιψιός του πρώην ποδοσφαιριστή και σκηνοθέτης, ο οποίος μας ταξιδεύει στη ζωή ενός πραγματικού ήρωα. Το ντοκιμαντέρ του, με τίτλο «Ζωή στο Κόκκινο» βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της δημιουργίας και αποτελεί φόρο τιμής στον θείο του, που πρεσβεύει τις ξεχασμένες στις μέρες μας αξίες. Δείτε στο τέλος του κειμένου πλάνα από το ακυκλοφόρητο ντοκιμαντέρ, καθώς και το 5λεπτο τρέιλερ με τις διηγήσεις εκείνων που ήξεραν καλά τον Γόδα....

Το ταξίδι του ήρωα

Πώς, όμως ο Νίκος Γόδας έφτασε να μεσουρανεί στον Ολυμπιακό, έχοντας παράλληλα πλήρη ενασχόληση με το ρεμπέτικο; Ο Χρήστος εξηγεί στο gazzetta.gr, ξετυλίγοντας την ιστορία του: «Ο Νίκος ξεκίνησε από μία οικογένεια του Αϊβαλιού. Ήρθαν μετά την καταστροφή, ακολουθώντας έναν κοινό δρόμο για πολλούς πρόσφυγες. Για πολύ λίγο στη Μυτιλήνη, μετά για ένα-δυο χρόνια στο Ρέθυμνο και μετά στην Κοκκινιά. Ήταν τέσσερα τα αγόρια της οικογένειας. Ο πρώτος ήταν ο Κώστας, ο δεύτερος ο Γιάννης, ο παππούς μου, τρίτος ο Νίκος και ο τελευταίος ήταν ο Δημήτρης. Άρχισαν να εργάζονται, παρότι ήταν έφηβοι, σχεδόν παιδιά. Ο Νίκος ήταν γεννημένος το '20. Παρά το γεγονός ότι στο Αϊβαλί προέρχονταν από μία εξαιρετικά εύπορη οικογένεια, ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων, πράγμα το οποίο αναζωπυρώθηκε μετά την καταστροφή και τον ερχομό τους στην Ελλάδα. Ο Νίκος εργαζόταν ως ζωγράφος στο εργοστάσιο του Κεραμεικού, το οποίο έφτιαχνε κεραμικά που εξάγονταν κιόλα και βρισκόταν εκεί που τώρα είναι το εργοστάσιο της Ελαΐς. Πειραιώς και Φαλήρου, πολύ κοντά στο γήπεδο Καραϊσκάκη. Την εποχή εκείνη το γήπεδο λεγόταν το “καρβουνάδικο”, επειδή βεβαίως δεν υπήρχε η δυνατότητα να διαθέτει χλοοτάπητα, ούτε καν χώμα και για να είναι πιο μαλακό το έδαφος έστρωναν καρβουνόσκονη.

Ο Νίκος ζωγράφιζε και έπαιζε και στην ομάδα του Εργοστασίου. Εκεί τον είδαν από τον Ολυμπιακό και του πρότειναν να υπογράψει δελτίο. Ήταν 17-18 τότε. Έτσι, γνωρίζει τον Γιάννη Παπαΐωάννου, τον “ψηλό”, τον ρεμπέτη, ο οποίος έπαιζε ποδόσφαιρο στον Πειραϊκό, που έκανε προπόνηση επίσης στο “καρβουνάδικο”. Του Νίκου του άρεσε το ρεμπέτικο. Το πατρικό σπίτι βρισκόταν στη Νίκαια στην οδό Κυδωνιών, τη σημερινή Πέτρου Ράλλη. Σε ένα πολύ κομβικό σημείο υπήρχε ένα γωνιακό οικόπεδο που είχαν δώσει με τις αποζημιώσεις στην οικογένεια Γόδα.

Ο Νίκος, έχοντας γνωρίσει τον Παπαϊωάννου, αποφασίζει να ανοίξει μια δική του επιχείρηση, ένα νυχτερινό κέντρο που θα παίζεται ζωντανά αυτό το ας πούμε καινούργιο είδος μουσικής που άγγιζε τα λαϊκά στρώματα και του ήταν ήδη οικείο από τα ακούσματα που είχε στη Μικρά Ασία. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ένα παιδί 18 χρονών ανοίγει μια επιχείρηση στη οποία θα παίζεται μια επισήμως απαγορευμένη από τη μεταξική δικτατορία μουσική. Ταυτόχρονα, είναι ενδεικτικό του πόσο ελεύθερο πνεύμα ήταν ο Νίκος, καθώς το ρεμπέτικο ήταν αποκηρυγμένο από το επίσημο ΚΚΕ. Παρότι δημοκρατικών και αριστερών πεποιθήσεων δεν είναι ακόμα γραμμένος στο Κομουνιστικό Κόμμα. Έτσι, ανοίγει το μαγαζί. Το ονομάζει “τα αραπάκια” διότι στην είσοδο της αυλής είχε στις κολώνες της πόρτας δύο πήλινες τέτοιες φιγούρες. Το μαγαζί αυτό από όλες τις μαρτυρίες που έχω συλλέξει, αποτελεί ένα κέντρο στο οποίο αρχίζει να αναπτύσσεται το ρεμπέτικο. Έπαιζε εκεί ο Τσιτσάνης, έπαιζε η ξακουστή τετράς, ο Μάρκος πρωτοπαρουσίασε πολλά τραγούδια του. Μια φορά εμφανίστηκε ο Χιώτης να ζητήσει δουλειά 16 χρονών και του είπε ο Τσιτσάνης να περιμένει. Κι όταν έπαιξε ο Τσιτσάνης είπε "μάγκες ετοιμάστε τα ένσημα γιατί αν παίζει έτσι ο μικρός θα βγούμε γρήγορα στη σύνταξη!". Περνάει όλη αφρόκρεμα των δημιουργών του ρεμπέτικου λοιπόν από εκεί και ο Νίκος είναι πρωτεργάτης και ταυτόχρονα παίζει μπάλα και αναδεικνύεται σε λαϊκό είδωλο μέσω των επιδόσεών του στον Ολυμπιακό».

Στο βιβλίο «Ποδόσφαιρο μια θρησκεία χωρίς άπιστους» των Νίκου Μπογιόπουλου και Δημήτρη Μηλάκα αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Από τα τέλη του '42 είναι ο βασικός μεσοεπιθετικός του Ολυμπιακού. Σκοράρει στο 4-0 κατά του Εθνικού και κατά του Απόλλωνα. Είναι στην ενδεκάδα του Ολυμπιακού όταν κερδίζει τον Παναθηναϊκό στον τελικό του κυπέλλου που διοργανώνει ο δήμος Πειραιά το Μάιο του 1943, όταν ο Ολυμπιακός επικράτησε με 5-2 απέναντι πάλι στον Παναθηναϊκό. Αλλά ο Γόδας είναι “βασικός” και στους αγώνες για τη λευτεριά. Εκτός από τη μάχη της Ηλεκτρικής, τον συναντάμε να ηγείται του λόχου του στη μάχη της 7ης Μάρτη του '44. Το Δεκέμβρη του '44 ο λόχος του Νίκου Γόδα πολεμά τους Άγγλους στον Πειραιά, στο νεκροταφείο της Ανάστασης. Ο Σταμάτης Σκούρτης, σύντροφος του Γόδα και ανθυπολοχαγός στον ίδιο λόγο διηγείται. "Θυμάμαι τότε τον λοχαγό μου, Νίκο Γόδα, που θα πει μισοαστεία-μισοσοβαρά. "Σύντροφε ανθυπολοχαγέ, εμείς από όλους τους άλλους ΕΛΑΣίτες είμαστε οι πιο προνομιούχοι. Όσοι από εμάς σκοτωθούμε είμαστε τυχεροί γιατί θα θαφτούμε σε κανονικό και μάλιστα προνομιούχο μνήμα".

Αρχές του 1945, αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ο Γόδας, άρρωστος με πνευμονία, επιστρέφει για πρώτη φορά μετά τα Δεκεμβριανά στην Αθήνα. Τον καρφώνουν, Συλλαμβάνεται. Αρχίζει η περιήγηση στους τόπους της εξορίας (σ.σ: φυλακές Αβέρωφ, για λίγο στην Αίγινα και στη συνέχεια στην Κέρκυρα). Ένας από τους σταθμούς, οι φυλακές της Αίγινας. Εκεί ο Νίκος παίζει μπάλα στην ποδοσφαιρική ομάδα που είχαν συγκροτήσει οι φυλακισμένοι».

Ο τοίχος στον οποίο εκτελούνταν οι φυλακισμένοι, αφημένος στη μοίρα του, πριν οι συγγενείς των θυμάτων ξεκινήσουν τις επισκέψεις στο νησάκι Λαζαρέτο

Η δίκη-παρωδία και η απόφαση της εκτέλεσης

Ο Χρήστος Γόδας περιγράφει στο gazzetta.gr τη δίκη: «Tην εκτέλεση της θανατικής ποινής την είχε επιβάλει δικαστήριο. Ένα από τα έκτακτα, όπως τα έλεγαν, κακουργιοδικεία, τα οποία έλαβαν χώρα στην Ελλάδα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και στην πραγματικότητα αποτέλεσαν κακή εφαρμογή της συμφωνίας. Στήθηκαν εκατοντάδες τέτοια δικαστήρια που δίκασαν λαϊκούς αγωνιστές. Αν θέλουμε να δούμε αντικειμενικά όλο αυτό το πράγμα, πρέπει να σταθούμε στο εξής. Τα δικαστήρια αυτά στην πραγματικότητα καταστρατήγησαν μια από τις βασικότερες αρχές του συντάγματος, τη διάκριση των εξουσιών. Διότι με τη λειτουργία τους, αλλά κυρίως με τον τρόπο που διαχειρίστηκαν τις υποθέσεις, ταυτίστηκε η δικαστική εξουσία με την εκτελεστική. Ενδεικτικότερο δε όλων είναι το γεγονός ότι δίκασαν εγκλήματα πολιτικά που έγιναν εν καιρώ πολέμου ως ποινικά. Το γεγονός αυτό είναι πλήρης καταστρατήγηση του συντάγματος και της αρχής της διάκρισης των εξουσιών. Δικάζοντας λοιπόν αυτά τα εγκλήματα ως ποινικά, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ήταν υπαρκτά, τους έδινε την ευκαιρία οι ποινές να είναι σε θάνατο. Βέβαια εδώ έχουμε το εξής παράδοξο, εγκλήματα τα οποία τελέστηκαν σε καιρούς πολέμων και συρράξεων να δικάζονται μετά, σαν να είχαν τελεστεί υπό συνθήκες ειρήνης.

Εδώ πρέπει να πούμε ότι η δίκη του Νίκου, η λεγόμενη δίκη του ασύλου της Κοκκινιάς, ήταν μια παρωδία. Είναι ενδεικτικό ότι στα πρακτικά της, τα οποία βρήκα στα γενικά αρχεία του κράτους, υπάρχει μάρτυρας κατηγορίας ο οποίος ομολογεί ανερυθρίαστα, χωρίς καμία ντροπή, ότι ήταν ο ταγματάρχης του τάγματος ευζώνων που μαζί με τους Γερμανούς κατακτητές διενήργησαν το μπλόκο της Κοκκινιάς! Αυτοί που είναι γνωστοί ως Γερμανοτσολιάδες δηλαδή και εκτέλεσαν Έλληνες πατριώτες. Μιλάμε για τη διάρκεια της κατοχής, δεν μιλάμε για αριστερά και δεξιά. Αυτός ο άνθρωπος είναι μάρτυρας κατηγορίας. Δικάζονται πολλοί, όχι μόνο ο Νίκος. Καμία τριανταριά αν θυμάμαι καλά. Σημειωτέον ότι δεν υπάρχει ούτε ένας μάρτυρας που να καταθέτει ότι έχει πλήρη και σαφή γνώση ότι ο Νίκος Γόδας εκτέλεσε κάποιον. Οι μαρτυρίες αφορούν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι "τον είδα πριν από κάποιες ώρες εκεί που είχαν γίνει εκτελέσεις". Όλα αυτά είχαν γίνει κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, τον Δεκέμβρη του '44. Ο Νίκος ήταν ήδη όμως μεγάλη προσωπικότητα, αυτό ίσως έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων. Η δίκη έγινε τον Ιούνιο και Ιούλιο του '45. Είχε συλληφθεί, ήταν κρατούμενος στις φυλακές Αβέρωφ και μετά τη δίκη εστάλη στις φυλακές της Κέρκυρας, όπου εκεί έμεινε περίπου τρία χρόνια, τρία και κάτι.

Η ποινή του θανάτου ήταν η ποινή που επεβλήθη για τα εγκλήματα που τους κατηγορούσαν. Επικρατούσε την εποχή εκείνη ένα καθεστώς ιδιότυπο. Ήδη υπήρχε τρομερή διαμαρτυρία απ το εξωτερικό από πολλούς φορείς, ακόμα και από την τότε Κοινωνία των Εθνών που μόλις είχε γίνει Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, να σταματήσουν οι πολιτικές εκτελέσεις. Αυτό έγινε το '49. Ήταν μία από τις τελευταίες εκτελέσεις του Νίκου. Αν θυμάμαι καλά δύο μήνες μετά σταμάτησαν».

Η κόκκινη φανέλα

Ο Σκούρτης αναφέρει στη διήγησή του στο βιβλίο «Ώσπου να ξημερώσει»: «Ο Νίκος ζήτησε να τον εκτελέσουν με την ερυθρόλευκη φανέλα κατάσαρκα και το λευκό σορτς. Και αυτό γιατί ήταν αυθεντικός Ολυμπιακός όπως και κομμουνιστής. "Νενικήκαμεν. Ζήτω οι ολυμπιονίκεις του σοσιαλισμού. Γεια σας, συναθλητές μου", ήταν τα τελευταία λόγια του Νίκου και φεύγοντας από τη φυλακή, όταν τον οδηγούσαν στο νησί Λαζαρέτο της Κέρκυρας για να τον εκτελέσουν. Ο Νίκος έφυγε σαν ήρωας. Ο Νίκος Γόδας υπήρξε ένας πραγματικός ήρωας, ένας άνθρωπος που ξεπέρασε το μέσο όρο για να βρεθεί στο πάνθεον της κόκκινης ιστορίας, τιμώντας μέχρι και την τελευταία του πνοή τις ιδέες που τον συνεπήραν στην σύντομη ζωή του... »

«Ο ήλιος σκάει πίσω από τα βουνά και δεν ξέρεις τι είναι πιο κόκκινο, η φανέλα που φοράει κατάσαρκα ο Νίκος, που οι λευκές λωρίδες της κοκκίνισαν από το αίμα, ή ο ήλιος», συνεχίζει ο Σταμάτης Σκούρτης. Όσον αφορά την τελευταία του επιθυμία; «Να μου ρίξετε και να με δολοφονήσετε με τη φανέλα του Ολυμπιακού και να μην μου δέσετε τα μάτια, για να βλέπω τα χρώματα της ομάδας μου πριν τη χαριστική βολή».

Ο Χρήστος Γόδας τονίζει για τα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν ότι η ιστορία του θείου του δεν είναι μύθος, αλλά μια ιστορία πραγματική: «Την αμφισβητούν πολλοί την ιστορία με τη φανέλα. Εγώ όμως έχω τη μαρτυρία του Σταμάτη του Σκούρτη, που το γράφει και στο βιβλίο του. Στο ντοκιμαντέρ είναι και η συνέντευξή του. Μου έχει δηλώσει ακριβώς πως έφτασε μέχρι εκείνον η πληροφορία. Ότι έφυγε με τη φανέλα το ξέρουμε, τη φόρεσε μέσα από το παλτό. Επίσης, από τη μαρτυρία του παππού μου και της γιαγιάς μου, όπου το Φεβρουάριο του '68 με τη φωτογραφία που έστειλε με αφιέρωση και ημερομηνία, ζήτησε να του στείλουν την εμφάνιση. Αυτό το έχω ως μαρτυρία οικογενειακή. Ο Σκούρτης είχε την πληροφορία ότι εκτελέστηκε με αυτόν τον τρόπο από ανθρώπους που ήταν μπροστά στην εκτέλεση».

«Θέλω να ζήσετε καλά. Πεθαίνω για την πατρίδα και τα ιδανικά μου», ανέφερε ο Γόδας σε ένα από τα τελευταία γράμματα προς την οικογένειά του. Ο Χρήστος συνεχίζει τη διήγησή του με ένα χαρακτηριστικό περιστατικό, που αναφέρει ο Σκούρτης στο βιβλίο του. «Το βράδυ που όπως αποκαλύφθηκε ήταν το τελευταίο του Νίκου, ο διευθυντής των φυλακών κατέβηκε και στα πλαίσια μιας κουβέντας που έγινε προσπαθώντας να τον μεταπείσει να υπογράψει, μιας και ήξερε ότι την άλλη μέρα θα τον εκτελέσουν, του λέει: "Καλά, γιατί είσαι εδώ; Ένας άνδρας τι θέλει στη ζωή του; Λεφτά, δόξα και γυναίκες. Εσύ τα είχες όλα! Τι έμπλεξες; Δεν βάζεις μια υπογραφή να φύγεις;" Και βέβαια ο Νίκος πιστός και αφοσιωμένος σε αυτά που πίστευε και αγαπούσε του είπε ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. Ο λόγος για τον οποία εγώ ασχολήθηκα με όλο αυτό δεν είναι τόσο το γεγονός της συγγένειας, το ότι κουβαλάω το όνομα. Είναι το ότι η ιστορία του Νίκου Γόδα, όπως και χιλιάδων άλλων αγωνιστών, αναδεικνύουν την ανάγκη να επιστρέψουμε σε αξίες πολύ συγκεκριμένες και απλές όπου η αποστασιοποίησή μας από αυτές έχει οδηγήσει εδώ που είμαστε σήμερα. Και εννοώ τη συλλογικότητα και την αφοσίωση. Προσωπικά χωρίς βέβαια να αρνούμαι ότι ο Νίκος στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα για αυτά που πίστευε, με ενδιαφέρει περισσότερο ο τρόπος που διαχειρίστηκε περισσότερο αυτά που πίστευε. Την αφοσίωση και τη συλλογικότητα».

«Όπως έστρωσε, ας κοιμηθεί...»

Ένα ερωτηματικό αποτελεί η στάση του Ολυμπιακού στη φυλάκιση και την εκτέλεση του ποδοσφαιριστή της ομάδας. Ο Χρήστος Γόδας μας λέει: «Εδώ υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση που κάποια στιγμή πρέπει να αποκαλυφθεί. Ο Ολυμπιακός μέχρι και σήμερα αποτελεί μια ομάδα της οποίας οι οπαδοί μάλλον αποτελούν την πλειοψηφία των Ελλήνων φιλάθλων. Δεν έχει να κάνει με οπαδικό ανταγωνισμό αυτό. Όμως, το γεγονός αυτό, όπως και για τις άλλες ομάδες που είχαν μεγάλο έρεισμα στον κόσμο, αποτελούσε πάντοτε εφαλτήριο για κάποιους να χειραγωγήσουν τις μάζες για δικό τους όφελος. Ανατρέχοντας στην ιστορία πρέπει να πούμε ότι ο Ολυμπιακός αρχικά ιδρύθηκε από τους αδερφούς Ανδριανόπουλος και μάλιστα ο ιδρυτής, ο πρώτος των αδερφών, μόλις είχε επιστρέψει από τις σπουδές του στο Κέιμπριτζ. Και τα χρώματα, το κόκκινο-άσπρο, προήλθαν από εκεί.

Αυτό δείχνει ότι τουλάχιστον το διοικητικό και το ιδρυτικό καθεστώς άνηκε μάλλον στην αστική τάξη, όπως και οι Ανδριανόπουλοι. Το γεγονός ότι έγινε μετά ομάδα των προσφύγων και των εργατών, όπως ισχύει και μέχρι σήμερα, είναι κάτι που ακολούθησε την ίδρυση. Όμως, δυστυχώς, δεν σταμάτησε ποτέ η προσπάθεια χειραγώγησης του κόσμου από κάποιους με συμφέροντα οικονομικά ή πολιτικά. Όταν έλαβαν χώρα αυτά τα γεγονότα, πρόεδρος του Ολυμπιακού ήταν ο βιομήχανος Μανούσκος. Όταν του ετέθη το ερώτημα -και υπάρχουν μαρτυρίες για αυτό- από τον Μουράτη, αν θα μπορούσε να μεσολαβήσει η ομάδα για να σωθεί η απάντηση ήταν: "Όπως έστρωσε ας κοιμηθεί"...

«Ο κόσμος έχει ανάγκη την ιστορία του Γόδα»

Συνεχίζοντας, προσθέτει: «Στο ντοκιμαντέρ που κάνω ο Σάββας ο Παπάζογλου, ο οποίος είχε στενότατη σχέση με τον Μουράτη μου εξομολογείται ότι θα μπορούσε ο Ολυμπιακός να τον σώσει το Νίκο, αλλά δεν το έκανε. Το είχε κάνει η ΑΕΚ με δικούς της ανθρώπους που έφτασαν στο απόσπασμα. Και μια και αναφερόμαστε σε αυτό, προκύπτει για μένα ένας επιπλέον λόγος να θέλω να ολοκληρώσω αυτό το ντοκιμαντέρ. Διότι με την τροπή που έχει πάρει στις μέρες μας η πολιτική κατάσταση, έχει συμβεί το εξής. Έχει χαρακτηριστεί κακώς, χείριστα και για συγκεκριμένους λόγους, ο όγκος των φιλάθλων του Ολυμπιακού ότι ανήκει σε μία συγκεκριμένη πολική φατρία. Είναι γνωστό ότι οι οργανωμένοι οπαδοί όλων των ομάδων καταδίκασαν τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Οι μόνοι που δεν το έκαναν ήταν οι οργανωμένοι του Ολυμπιακού, που ανάρτησαν και ένα πανό "no politica". Θεωρώ λοιπόν ότι αυτό είναι μια τεράστια αδικία. Είναι μικρή η ομάδα και κατευθυνόμενη αν όχι ενταγμένη σε μισθολόγιο και το εννοώ αυτό, που δυστυχώς φτάνει στο σημείο να χαρακτηρίζει όλους τους οπαδούς του Ολυμπιακού φασίστες. Και σε μια εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στη Νίκαια αυτό ακριβώς είπα, ότι τέτοιες εκδηλώσεις και η ανάδειξη της ιστορίας του Νίκου είναι αναγκαίες, γιατί ο απλός καθημερινός οπαδός του Ολυμπιακού, ο κάθε Νικαιώτης και όχι μόνο, έχει ανάγκη να ακουμπήσει σε μια τέτοια ιστορία για να φύγει από πάνω του η ντροπή ότι στους κόλπους της ομάδας του ή της γειτονιάς του ανθεί ο φασισμός».

Το ντοκιμαντέρ δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, γιατί όπως μας λέει ο ίδιος θέλει η προσπάθειά του να είναι απολύτως ανεξάρτητη. «Το ντοκιμαντέρ έχει ολοκληρωθεί στο 70% των γυρισμάτων του και θέλει και μοντάζ. Δυστυχώς το κάνω με ίδια μέσα και το σινεμά είναι ακριβή υπόθεση. Αλλά θα το παλέψω όπως μπορώ. Δεν έχω οικονομική βοήθεια από πουθενά. Από κανένα κόμμα, από κανένα σύλλογο, ούτε από τον Ολυμπιακό. Θεωρώ ότι η ιστορία του Νίκου Γόδα όπως και τόσων άλλων που εκτελέστηκαν ή αγωνίστηκαν για να φύγουν οι Ναζί είναι κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και δεν μπορεί να χειραγωγηθεί από κανέναν ή να πατροναριστεί. Και αυτός είναι ο λόγος που δεν έχω αναζητήσει χρήματα σε θεσμικούς φορείς τέτοιου είδους».

Εντύπωση προκαλεί πάντως το ότι στο μουσείο του Ολυμπιακού, αναφέρεται ότι ο Νίκος Γόδας εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. « Παρότι έχω έρθει σε επαφή με τους υπεύθυνους του μουσείου του Ολυμπιακού και το έχω θίξει δεν μου έχουν απαντήσει ποτέ ούτε το έχουν αλλάξει. Αυτό δεν έχει να κάνει με το ότι είμαι συγγενής, σαν απλός πολίτης θεωρώ ότι ο λόγος ύπαρξης ενός μουσείου είναι να κρατά την αληθινή ιστορία ζωντανή. Δυστυχώς, στην είσοδο του μουσείου, στην αναφορά που γίνεται για τα μέλη της ομάδας που χάθηκαν, αναφέρεται ότι ο Νίκος ο Γόδας εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. Αυτό δεν ευσταθεί, ξέρουμε καλά ότι εκτελέστηκε το '48. Υπάρχει το φύλο της εφημερίδας της κυβέρνησης που ανακοινώνει την εκτέλεση της ποινής από τη δίκη του 1945. Ωστόσο εξακολουθεί να αναγράφεται ότι εκτελέστηκε από τους Γερμανούς. Προφανώς είναι θέμα του πως διαχειρίζεται η διεύθυνση του μουσείου την ιστορική μνήμη», μας λέει ο ανιψιός του.

Η σημασία της διαχείρισης του ιστορικού τραύματος

Ο 45χρονος σκηνοθέτης (στη φωτογραφία αριστερά) εξήγησε έναν ακόμα λόγο για τον οποίο η ιστορία του Νίκου Γόδα είναι εξαιρετικά σημαντική: «Πρώτη φορά δηλώνω ότι κάνω μια διδακτορική διατριβή στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Το θέμα που πραγματεύεται είναι η διαχείριση του ιστορικού τραύματος. Στα πλαίσια της εκπόνησης αυτής εστιάζω στην περίπτωση του Νίκου Γόδα. Εκεί λοιπόν θα προσπαθήσω με επιστημονικό τρόπο να αναπτύξω το πως διαχειρίστηκε στην Ελλάδα το ιστορικό τραύμα η πολιτική εξουσία και πως επέδρασε αυτό και στον απλό πολίτη. Βέβαια αυτό πρέπει να γίνει πολύ εμπεριστατωμένα, εξετάζοντας τόσο την πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση των ομάδων του πληθυσμού, όσο και όπως λέει η ιστορία του “εγώ” την άμεση επαφή του ιστορικού τραύματος σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που παρά την αρχιή τους ουδετερότητα εναντιώθηκαν φανατικά στη μία ή την άλλη πλευρά, επειδή ακριβώς είχαν θύματα από αυτήν.

Η διαχείριση του ιστορικού τραύματος είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση. Σε αυτό κρύβεται μια από τις βασικότερες αιτίες της συμπεριφοράς των Ελλήνων στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Η άποψή μου είναι ότι ο τρόπος που η πολιτική εξουσία διαχειρίστηκε το ιστορικό τραύμα οδήγησε στη διαμόρφωση ενός συλλογικού ασυνείδητου και συνειδητού στον ελληνικό λαό ότι ζει σε ένα κράτος ανομίας. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή που κατέλυε το κράτος βρέθηκαν στην εξουσία αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, ενώ ταυτόχρονα χιλιάδες αγωνιστές που πολέμησαν κατά των κατακτητών στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, είναι η πιο τρανή απόδειξη του τρόπου που διαχειρίστηκε η πολιτική εξουσία το ιστορικό τραύμα. Ο Έλληνας ένιωθε και πίστευε ότι δεν μπορεί να βρει το δίκιο του. Ότι ζει σε μια πολιτεία μη δικαίου και τον ανάγκασαν να αποπειράται όποτε και όπου μπορεί να αναβαθμίσει τη θέση του ανεξάρτητα από το τι επίδραση θα έχει αυτό στο κοινωνικό του περιβάλλον και τους συνανθρώπους του.

Αυτό συντηρήθηκε απόλυτα από τις κυβερνήσεις από τον εμφύλιο και μετά. Για το λόγο αυτό κατά την ταπεινή μου γνώμη έχει τόσο μεγάλη σημασία η υπόθεση του Γόδα. Το στοιχείο της ενασχόλησής του με τον Ολυμπιακό κάνει την όλη υπόθεση πιο αναγνωρίσιμη, αυτό όμως που κάνει τόσο επιβεβλημένη την ανάγκη να προβληθεί μια τέτοια ιστορία είναι ότι αποτελεί μια ψηφίδα από το μωσαϊκό των αιτιών που οδήγησαν σε αυτό που είναι σήμερα η ελληνική κοινωνία και που με την έλλειψη παιδείας οδηγεί μαι ομάδα ανθρώπων που έχουν φτάσει σε απόγνωση να εισχωρούν σε πολιτικά μορφώματα που μόνο ως εκτρώματα μπορούν να χαρακτηριστούν και επιβουλεύονται την ύπαρξη της δημοκρατίας.

Είμαι εναντίον της εκμετάλλευσης και της καπήλευσης οποιουδήποτε ιστορικού προσώπου για ίδια συμφέροντα. Για αυτό είπα ότι η ζωή του Νίκου, ο τρόπος που έδρασε και δολοφονήθηκε, δεν ανήκει σε κανέναν. Μόνο στην ιστορία. Μέσα στην ιστορία κρύβονται οι βασικές αιτίες που οδήγησαν μέχρι εδώ. Αν υποτεθεί ότι ισχύει το "μαζί τα φάγαμε", είναι ο τρόπος που οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις διαχειρίστηκαν το ιστορικό τραύμα, ο οποίος οδήγησε τους Έλληνες να προσπαθούν να τα φάνε μαζί».

«Δεν υπάρχουν πια τέτοιοι άνθρωποι...»

Ο Χρήστος Γόδας δεν μεγάλωσε με την ιστορία του θείου του να καθορίζει κάθε του βήμα. Έμαθε για αυτή όταν πλέον είχε την κρίση να την αξιολογήσει. Και το όνομα «Γόδας» είναι ένα «βάρος» που κουβαλά με περηφάνια. «Η αλήθεια είναι ότι δεν την ήξερα την ιστορία από μικρός. Ο παππούς ήταν πολύ πικραμένος που έχασε το αδερφό του. Και επειδή υπήρχε πάντα η υπόνοια ότι μπορούσαν να τον σώσουν από τον Ολυμπιακό, δεν ήθελε ποτέ εγώ να αναμιχθώ με κόμματα και με αθλητικά σωματεία. Ως έφηβος έπαιζα βόλεϊ και όταν με ζήτησαν από τον Ιωνικό της Νίκαιας υπήρχε μεγάλη αντιρρητική στην οικογένεια. Να, λοιπόν, πως λειτουργεί το ιστορικό τραύμα. Όταν πήγα το 1984 στο 5ο αστυνομικό τμήμα στη Νίκαια να βγάλω ταυτότητα για πρώτη φορά, ως μαθητής Λυκείου, με πλησίασε ένας αστυνομικός με πολιτικά και με ρώτησε αν μένω εκεί που είχα πει ότι μένω και με ρώτησε εάν είμαι εγγονός του τάδε. Και μου έκανε αναφορά στο Νίκο, λέγοντάς μου ότι ελπίζει να μην γίνω σαν το θείο μου. Και επιστρέφοντας σπίτι ρώτησα τι σημαίνουν όλα αυτά.

Σημειωτέον, ότι όλοι αυτοί, η οικογένεια Γόδα, είναι από τη μητέρα μου. Επειδή ο πατέρας μου ήταν εντελώς απών από τη ζωή μου, πιστεύω ότι αυτό που είμαστε και αυτό που θα γίνουμε το οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς που μας έκαναν αυτό που είμαστε. Θεώρησα λοιπόν δίκαιο να κουβαλάω το όνομα της μητέρας μου και των γονιών της. Μέχρι την ενηλικίωσή μου όμως είχα το όνομα του πατέρα μου, το οποίο άλλαξα με δικαστική απόφαση. Είναι, λοιπόν, ο Νίκος σδερφός του παππού μου από τη μητέρα μου. Βρέθηκα έτσι χωρίς να το ξέρω να κουβαλάω ένα όνομα με τέτοια ιστορία και επιπλέον, από αυτά τα τέσσερα αγόρια της οικογένειας, δεν έχει μείνει σε κανέναν το όνομα, μόνο σε μένα. Και μέσω αυτής της κατάστασης αισθάνομαι ένα βάρος που έχει και περηφάνια! Όταν μάλιστα είμαι ο μοναδικός που κουβαλάει το όνομα αυτό.

Όμως μέχρι τα 16 μου δεν το ήξερα. Μου είπαν ελαφρώς την ιστορία τότε και αργότερα, άλλαξα επώνυμο. Μια μέρα στον Πειραιά βλέπω μέσα σε ένα περίπτερο ενός κύριου μεγάλης ηλικίας το κιτρινισμένο απόκομμα μιας εφημερίδας κολλημένο με πινέζα που έγραφε για τον Νίκο το Γόδα. Και ρωτάω τον περιπτερά γιατί το έχει αναρτημένο. "Αχ παλικάρι μου τέτοιοι άνδρες δεν υπάρχουν πια. Αυτός ήταν το πρότυπό μου και τέτοιοι δεν βγαίνουν πια. Προσηλωμένοι σε αυτά που πιστεύουν χωρίς να κουνάνε εκατοστό. Ντόμπροι και ατόφιοι", μου είπε. Κούνησα το κεφάλι μου και πριν φύγω μου λέει"εσύ γιατί με ρωτάς;". Οπότε έβγαλα την καινούργια μου ταυτότητα και του έδειξα. Μόλις το είδε βγήκε έξω από το περίπτερο, με αγκάλιασε και έβαλε τα κλάματα στη μέση του δρόμου. Να άλλο ένα στιγμιότυπο για το πως λειτουργεί το ιστορικό τραύμα. Τόσα χρόνια είχε θαμμένο μέσα του το θαυμασμό».

«Ζωντανή τη μνήμη για την επούλωση του τραύματος»

Κλείνοντας, ο Χρήστος Γόδας δηλώνει στο gazzetta.gr ότι μοναδικός τρόπος για την επούλωση του ιστορικού τραύματος είναι η διατήρηση της μνήμης των ανθρώπων. «Υπάρχει ένας σύλλογος των συγγενών όσων εκτελέστηκαν στο νησάκι, ονομάζεται μάλιστα Λαζαρέτο, όπως και το νησί. Τελευταία συμμετέχω στις δραστηριότητές τους. Κάθε χρόνο γίνεται ένα μνημόσυνο, ένα προσκύνημα μεταξύ Οκτώβρη και Νοέμβρη και πηγαίνουν οι συγγενείς των ανθρώπων και κάνουν μια μικρή τελετή μνήμης. Είναι από τις εκδηλώσεις που κρατούν ζωντανή τη μνήμη των ανθρώπων. Θεωρώ ότι τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι ίσως το πραγματικό, το αληθινό φάρμακο για την επούλωση του τραύματος. Γιατί με το να το σκεπάζουμε με βρώμικες γάζες το κάνουμε να κακοφορμίσει. Και αυτό έχει συμβεί στην ελληνική κοινωνία.

Εκφράζω μια προσωπική γνώμη και θα προσπαθήσω να την τεκμηριώσω επιστημονικά και να την προβάλλω καλλιτεχνικά μέσω του ντοκιμαντέρ. Όσο συνεχίσουμε και έχουμε το τραύμα κλειστό θα η πληγή θα κακοφορμίζει περισσότερο, για να έρθουν κάποια στιγμή κάποιοι χασάπηδες και να προβούν σε ακρωτηριασμούς τύπου “μαζί τα φάγαμε”. Πρέπει να το ανοίξουμε και να το αντιμετωπίσουμε και μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πάμε παρακάτω. Με ψυχραιμία, χωρίς φανατισμούς, κρατώντας μακριά το αυγό του φιδιού για να λειτουργήσει η κοινωνία και να αφυπνιστεί ο κόσμος και τώρα που η ευμάρεια ξεφούσκωσε και ξέρουμε, μπορούμε να ξαναρχίσουμε από την αρχή καθαροί. Αφού όμως συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή τη στιγμή ξεπουλιέται η Ελλάδα και οι Έλληνες. Πρέπει να το καταλάβουμε. Επιλέγω συνειδητά να τα πω όλα αυτά σε μια αθλητική ιστοσελίδα επειδή δεν θέλω να χαρακτηριστούν ότι είναι επιταγές ή ότι είμαι φερέφωνο οποιουδήποτε κόμματος και παράταξης...».

Το νησάκι Λαζαρέτο...

Στο πρώτο video από τα αμοντάριστα πλάνα της «Ζωής στο Κόκκινο» που εξασφάλισε το gazzetta.gr, βλέπετε τη διαδρομή που ακολουθούσαν οι καταδικασμένοι σε θάνατο, όταν αποβιβάζονταν στο νησί, τους τάφους των πεσώντων και το μνήμα του Νίκου Γόδα. Στο δεύτερο video, βρίσκεται ο τοίχος στον οποίο στήθηκαν τόσοι και τόσοι αγωνιστές, με τους συγγενείς των θυμάτων να τοποθετούν γαρύφαλλα στις τρύπες που άνοιξαν οι σφαίρες. Τέλος, μπορείτε να δείτε το trailer του ντοκιμαντέρ....