Ποδόσφαιρο στη χώρα του Κιμ

Ποδόσφαιρο στη χώρα του Κιμ

Θάνος Σαρρής

Αποτελεί μια χώρα που έχει συγκεντρώσει απέναντί της σχεδόν ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, καθώς και πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις. Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λογοκρισία, εκτελέσεις, έλεγχος του κράτους σχεδόν παντού, αποτελούν μερικούς από τους λόγους. Ωστόσο, αρκετές φορές η Βόρεια Κορέα και οι πολίτες της βρίσκονται στο επίκεντρο για λάθος λόγους και στρεβλές εντυπώσεις, οι οποίες συχνά αποτελούν μέρος πολιτικών και διπλωματικών στρατηγικών. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα της Ανατολικής Ασίας το επίπεδο διαβίωσης έχει βελτιωθεί και ο κίνδυνος του λιμού που οδήγησε στο θάνατο δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στα μέσα της δεκαετίας του '90 μοιάζει ως ένα εφιαλτικό παρελθόν. Παρά τις διεθνείς κυρώσεις, στη χώρα δημιουργούνται συνεχώς νέες υποδομές και μολονότι το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου συνεχίζει να ζει στα όρια της φτώχειας, με συχνές διακοπές ρεύματος, βασικές ελλείψεις κ.ο.κ, υπάρχει μια ανερχόμενη μεσαία τάξη, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται και ο αθλητισμός.

Από τα τέλη του 2011, όταν και ο Κιμ Γιονγκ Ουν έγινε Ανώτατος ηγέτης στη Βόρεια Κορέα μετά το θάνατο του πατέρα του, τα σπορ έχουν μπει σε μια εντελώς διαφορετική τροχιά. Ανάμεσά τους και το ποδόσφαιρο, το οποίο, παρότι δεν ανήκει στις παραδοσιακές αθλητικές δυνάμεις, βρίσκεται σε άνοδο, έχοντας πλέον και... ευρωπαϊκή αύρα στην εθνική ομάδα, αφού ανέλαβε Ομοσπονδιακός τεχνικός ο Νορβηγός Γερν Άντερσεν.

Το Gazzetta.gr, με τη βοήθεια της Φραγκίσκας Μεγαλούδη, που έζησε σχεδόν δύο χρόνια στη Βόρεια Κορέα και έγραψε σχετικό βιβλίο, του Νορβηγού δημοσιογράφου/συγγραφέα Λάσε Έβενσεν που ταξίδεψε για να συναντήσει τον Ομοσπονδιακό προπονητή, του οποίου ετοιμάζει τη βιογραφία, καθώς και του Σάιμον Κόκεριλ, διευθυντή της Koryo Tours, που έχει ταξιδέψει 155 φορές στη χώρα και έχει παρακολουθήσει σχεδόν τριάντα αγώνες, ερευνά το ρόλο του ποδοσφαίρου και του αθλητισμού στη ζωή των κατοίκων και στην πολιτική.

image

Ασπρόμαυρη; Περισσότερο πορτοκαλί και πολύχρωμη!

Μολονότι το ποδόσφαιρο ακολουθεί μονίμως ανοδικά βήματα σε κάθε επίπεδο στην Βόρεια Κορέα, άλλα αθλήματα παραμένουν περισσότερο κοντά στην κουλτούρα και την καθημερινότητα των κατοίκων. Η περιορισμένη πρόσβαση και επαφή με τα μεγάλα πρωταθλήματα και τις εξελίξεις στον κόσμο της ασπρόμαυρης θεάς φρενάρουν την τριβή μαζί της, ωστόσο, αφενός η συμμετοχή στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2010, αφετέρου η άφιξη ενός Ευρωπαίου, του Νορβηγού Γερν Άντερσεν, στη θέση του Ομοσπονδιακού τεχνικού, δίνουν περισσότερη αίγλη στο ποδόσφαιρο. Τα πράγματα έχουν αρχίσει να λειτουργούν περισσότερο επαγγελματικά, ενώ είναι αξιοσημείωτη η δουλειά που γίνεται σε επίπεδο ακαδημιών.

«Το ποδόσφαιρο είναι δημοφιλές, αλλά όσον αφορά τη συμμετοχή, το μπάσκετ και το βόλεϊ είναι περισσότερο δημοφιλή. Αλλά σκεφτείτε τη διαφορά. Είναι αθλήματα που δεν χρειάζονται τόσο πολύ χώρο (κυρίως το βόλεϊ), οι άνδρες και οι γυναίκες μπορούν να παίξουν μαζί και δεν χρειάζεται απαραίτητα να αλλάξουν για να αγωνιστούν. Το ποδόσφαιρο χρειάζεται χώρο, είναι ένα άθλημα με επαφές. Αν η πρόσβαση στις περιοχές συμμετοχής ήταν ίση, θα περίμενα το ποδόσφαιρο να είναι περισσότερο δημοφιλές. Δεν βλέπεις ματς βόλεϊ στην τηλεόραση, σε τελική ανάλυση. Το ποδόσφαιρο είναι το νούμερο ένα όσον αφορά το ενδιαφέρον του κόσμου προς αυτό ως άθλημα και ακολουθεί το μπάσκετ. Το βόλεϊ το βλέπουν περισσότερο ως άσκηση, παρά ως άθλημα γι' αυτό και έχει πολλή συμμετοχή», λέει στο gazzetta.gr ο Σάιμον Κόκεριλ. Η Φραγκίσκα Μεγαλούδη προσθέτει: «Είναι διαδεδομένο το ποδόσφαιρο. Όχι όμως το αγαπημένο τους. Δεν θα έλεγα ότι βγαίνεις έξω και βλέπεις τα παιδιά να παίζουν ποδόσφαιρο, όσο θα τα δεις να παίζουν βόλεϊ και μπάσκετ. Και πολύ πατίνια από τα παιδιά! Ήταν τρελαμένα. Όταν γίνονταν ματς με την Εθνική πήγαινε ο κόσμος αρκετά». Το 2014, η χώρα συγκέντρωσε πάνω από 300 παιδιά από διαφορετικές χώρες σε μια αθλητική κατασκήνωση, στην οποία κυριαρχούσαν τα γήπεδα βόλεϊ και τα υδάτινα σπορ.

Όσον αφορά το εγχώριο Πρωτάθλημα, ο Άγγλος, ο οποίος έχει παρακολουθήσει διψήφιο αριθμό αγώνων του, μας λέει: «Στη θεωρία μπορούν να πάρουν παίκτες από το εξωτερικό, αλλά οι ομάδες δεν έχουν τα χρήματα για να το κάνουν. Παίζουν στο πρωτάθλημα, που μοιάζει περισσότερο με μια σειρά τουρνουά κατά τη διάρκεια του χρόνου παρά με κανονική δομή λίγκας. Μετά, τα αποτελέσματα αθροίζονται και ο πρωταθλητές καθορίζεται από αυτά. Υπάρχουν ντέρμπι, αλλά οι περισσότερες ομάδες είναι από την Πιονγκγιάνγκ, οπότε τα περισσότερα ματς είναι στην ουσία ντέρμπι». Η τωρινή μορφή του Πρωταθλήματος ξεκίνησε το 2010, ωστόσο το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανονική δομή λίγκας, η κατηγοριοποίηση των ομάδων με δικούς τους όρους, όπως και η αδυναμία προσαρμογής στους διεθνείς κανονισμούς μεταγραφών, κρατούσαν τις ομάδες μακριά από τις διεθνείς συλλογικές διοργανώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι έλαβαν μέρος στο AFC President's Cup για πρώτη φορά το 2014.

Περιορισμένη είναι και η επαφή του κόσμου με τον... μαγικό κόσμο του Ευρωπαϊκού ή του Νοτιοαμερικανικού Ποδοσφαίρου. Ενώ σε αρκετές Ασιατικές αγορές τα μεγάλα brands της Premier League ή της Primera ανθίζουν, πουλάνε ακριβά τα τηλεοπτικά τους δικαιώματα, συγκεντρώνουν δεκάδες χιλιάδες κόσμου στα tour τους, καθώς και χορηγίες (η Τσέλσι έχει πέντε χορηγούς από τη Νοτιοανατιλική Ασία), στη Βόρεια Κορέα δεν υπάρχει ανάλογη διείσδυση. Όπως τονίζει στο gazzetta.gr ο Σάιμον Κόκεριλ: «Κάποιοι λίγοι γνωρίζουν αυτά τα παγκόσμια brands, όπως η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μπαρτσελόνα, αλλά οι περισσότεροι έχουν άγνοια. Το ποδόσφαιρο προβάλλεται στην τηλεόραση της Βόρειας Κορέας, συνήθως ένα παιχνίδι την εβδομάδα. Εννοώ ένα διεθνές ματς, από διαφορετικά πρωταθλήματα και χώρες. Ο κόσμος το παρακολουθεί και είναι δημοφιλές, ωστόσο δεν υπάρχει τρόπος για κάποιον στη Βόρεια Κορέα να γίνει πραγματικός οπαδός ομάδας του εξωτερικού, αφού απλά δεν βλέπει αρκετά από τα ματς τους στην τηλεόραση, ούτε μπορεί να διαβάσει γι' αυτές».

Ο κόσμος γενικά δεν ξέρει τα ονόματα των παικτών στις ομάδες που υποστηρίζει. Μπορεί να έχουν έναν αγαπημένο παίκτη, αλλά αυτός θα είναι για παράδειγμα το "νούμερο 7", παρά ο ποδοσφαιριστής με το όνομά του». Υπάρχει ωστόσο και η άλλη όψη, που μεταφέρει η Ελληνίδα ακαδημαϊκός και συγγραφέας στο gazzetta.gr: «Η τηλεόραση έδειχνε μια εκπομπή και όταν την έδειχνε η Πιονγκγιάνγκ παρέλυε, ήσουν στο εστιατόριο και έβλεπες τις σερβιτόρες και έτρεχαν στην τηλεόραση. Τι ήταν; Ένα ντοκιμαντέρ για τον Ρονάλντο από το BBC, ήταν για το πως είναι χτισμένο το μυϊκό σύστημα των αθλητών και επικεντρωμένη όλοι πάνω στον Ρονάλντο. Ζούμαρε η κάμερα στους μεις του Ρονάλντο. Γινόταν χαμός, κολλούσαν στην τηλεόραση, κυρίως οι γυναίκες! Δεν είναι όλα τόσο στημένα και παγωμένα όσο νομίζουν πολύ. Και τους ρωτούσες τι βλέπετε; Και έλεγαν αθλητική εκπομπή».

Αγγλικά ταμπλόιντ κυκλοφόρησαν μια φήμη ότι ο Κιμ Γιονκ Ουν είναι ποδοσφαιρόφιλος και οπαδός της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, όμως αυτό δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά. «Υπάρχει απόδειξη που να υποστηρίζει αυτή τη φήμη; Αν όχι, τότε δεν είναι καν κανονική φήμη, είναι ένας αβάσιμος ισχυρισμός. Λέω να το αγνοήσετε τελείως. Ξεκάθαρα υπάρχει μια ώθηση για την ανάπτυξη του αθλητισμού τα τελευταία χρόνια, πάντως», λέει στο gazzetta.gr ο Κόκεριλ, ενώ η Μεγαλούδη αναφέρει: «Μπασκετόφιλος λένε εκεί ότι είναι ο Κιμ!».

image

Θέμα φιλοσοφίας

Ο Άγγλος Τιμ Χάρτλεϊ ταξίδεψε στη Βόρεια Κορέα και παρακολούθησε από κοντά μια ποδοσφαιρική αναμέτρηση ομάδας της Πιονγιάνγκ με την Αμρογκάνγκ. Καταγράφοντας την εμπειρία του στο BBC, κάνει λόγο για sold out-έκπληξη, απουσία ουρών, τουρνικέ, χοτ-ντογκ και γηπεδικού «θορύβου». Οι περισσότεροι φορούσαν κονκάρδες με τον Κιμ, ενώ στις κερκίδες βρίσκονταν και αρκετοί στρατιώτες, που δεν έδειχναν να ενδιαφέρονται ή να αντιλαμβάνονται και τόσο τα όσα γίνονταν στον αγωνιστικό χώρο. Συνθήματα και κασκόλ απουσίαζαν. Μόνο ένα απροσδιόριστο μουρμούρισμα και ένα βλέμμα γεμάτο περιέργεια προς τους Άγγλους που ξεκίνησαν να φωνάζουν ένα σύνθημα για να δουν αντιδράσεις τριγύρω τους.

Υπάρχει οπαδική κουλτούρα, πραγματικοί οπαδοί και εισιτήρια διαρκείας στη Βόρεια Κορέα; Ο Σάιμον Κόκεριλ απαντά στο gazzetta.gr: «Όχι, όχι. Ο κόσμος αγοράζει εισιτήρια στις εισόδους και στη συνέχεια παρακολουθεί ήσυχα το ματς. Τα περισσότερα τοπικά ματς έχουν μερικές εκατοντάδες θεατές και δεν λένε συνθήματα, τραγούδια κτλπ. Δεν φορούν τα χρώματα της ομάδας και δεν υπάρχει έχθρα ανάμεσα σε οπαδικά γκρουπ. Για τα διεθνή ματς μπορεί να υπάρξει περισσότερος κόσμος, αλλά όχι πάντα. Το να παρακολουθείς ποδόσφαιρο στη Βόρεια Κορέα είναι πολύ διαφορετικό από το να το κάνεις οπουδήποτε αλλού. Έχουν υπάρξει στιγμές ωστόσο όπου έχω δει παθιασμένα πλήθη, για παράδειγμα σε ένα εντός έδρας ντέρμπι με αντίπαλο την Ιαπωνία το 2009, αν θυμάμαι καλά, όπου το γήπεδο ήταν γεμάτο, υπήρχαν τραγούδια, συνθήματα και ήρθε και η νίκη. Αυτά συνέβησαν όμως επειδή ήταν με αντίπαλο την Ιαπωνία, είναι ο αντίπαλος που οι Κορεάτες ήθελαν πάρα πολύ να νικήσουν».

Στο εξωτερικό πάντως, οι αναφορές γίνονται σχεδόν αποκλειστικά όταν υπάρχουν ενδείξεις υπερβολών. Ρωτήσαμε τη Φραγκίσκα Μεγαλούδη για ορισμένα δημοσιεύματα που συναντήσαμε, αρκετά εκ των οποίων έφερναν στο προσκήνιο απίθανα σενάρια. Όπως εντολές στον κόσμο για ησυχία στα γήπεδα, αποστολή... Κινέζων για να γεμίσουν οι κερκίδες και άλλα. «Αυτά είναι βλακείες, όπως και αυτά που βγαίνουν για τις εκτελέσεις. Σιγά μην τους βάζουν και όπλα στο κεφάλι! Ούτε έδειξαν ποτέ ότι κέρδισε το Μουντιάλ η Βόρεια Κορέα, αυτό ήταν ένα βίντεο-παρωδία που πέρασε, δεν ξέρω πως, ως κανονικό. Ο κόσμος είναι πειθαρχημένος, έτσι κι αλλιώς είναι πειθαρχημένοι. Φυσικά όταν θέλουν χειροκροτάνε, θα τους δεις και σε μερικά ματς να φωνάζουν. Δεν κάνουν επεισόδια, βέβαια, αλλά όταν χειροκροτούν, πανηγυρίζουν, δεν τους λέει κανείς τίποτα. Απλά δεν θα δεις υπερβολή, δεν υπάρχει γενικά υπερβολή σε αυτή τη χώρα. Είναι και στην κουλτούρα τους. Ούτε και στο νότο θα δεις υπερβολή. Είναι στη νοοτροπία του λαού».

Το 2010 η Βόρεια Κορέα επέστρεψε σε Μουντιάλ μετά από 44 χρόνια. Ο προπονητής Κιμ Γιονγκ-Χουν τόνιζε στο ESPN ότι: ο Κιμ Γιονκ ΙΙ (Ο τωρινός Κιμ ανέλαβε Ανώτατος ηγέτης τον Δεκέμβριο του 2011) «δίνει συχνά τακτικές συμβουλές κατά τη διάρκεια των αγώνων χρησιμοποιώντας κινητά τηλέφωνα που δεν είναι ορατά στο γυμνό μάτι». Το Νewyorker έγραψε μετά το 7-0 από την Πορτογαλία ότι οι σχολιαστές στο δεύτερο ημίχρονο της αναμέτρησης, μετά το τέταρτο γκολ των Ιβήρων, ήταν εντελώς σιωπηλοί και ότι η είδηση της ήττας δεν βρισκόταν στον Τύπο της επόμενης μέρας! Το Radio Free Asia μετέδιδε ότι oι παίκτες, μετά την επιστροφή τους, επιπλήχτηκαν σφοδρά από μια σειρά αξιωματούχων, για αρκετές ώρες. Τα σενάρια που κυκλοφορούσαν έκαναν λόγο για κατηγορίες... προδοσίας προς τον προπονητή και για ποικίλες μορφές τιμωρίας!

image

Η εξαίρεση

Ακόμα και στους πιο ήρεμους λαούς, τα πάθη που ξυπνά το ποδόσφαιρο μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Έστι και στη Βόρεια Κορέα. Τον Μάρτιο του 2005 υποδεχόταν για τα προκριματικά του Μουντιάλ 2016 το Ιράν στο γήπεδο Κιμ ΙΙ Σουνγκ. Οι πιθανότητες των γηπεδούχων για πρόκριση ήταν ήδη απειροελάχιστες. Στα τελευταία λεπτά, με το ματς στο 2-0 υπέρ του Ιράν, οι Βορειοκορεάτες έπεσαν πάνω στον Σύρο διαιτητή Μοχάμεντ Κούσα, απαιτώντας τον καταλογισμό ενός πέναλτι. Ως συνέπεια, ο διαιτητής έδωσε μια κόκκινη. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτάμι. Οι κατά γενική ομολογία ήσυχοι οπαδοί ξεκίνησαν να πετούν αντικείμενα, ενώ χιλιάδες εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο, πολιορκώντας τα αποδυτήρια των φιλοξενούμενων! Χρειάστηκε η επέμβαση του στρατού και της αστυνομίας για να διαλυθεί το πλήθος.

«Η ατμόσφαιρα εντός και εκτός γηπέδου δεν ήταν στα πλαίσια του αθλητικού πνεύματος. Είναι πολύ απογοητευτικό να αισθάνεσαι ότι η ζωή σου βρίσκεται σε κίνδυνο. Οι παίκτες μου προσπάθησαν να ανέβουν στο λεωφορείο μετά το ματς, αλλά δεν ήταν εφικτό. Ήταν μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση», έλεγε ο τότε προπονητής του Ιράν, Μπράνκο Ιβάνοβιτς, που αναγκάστηκε να κρατήσει για αρκετή ώρα τους παίκτες του κλειδωμένους στα αποδυτήρια. Τα πράγματα ξέφυγαν τόσο, που η FIFA διέταξε το τελευταίο ματς με αντίπαλο τη «μισητή» Ιαπωνία, να γίνει κεκλεισμένων των θυρών στην Μπανγκοκ. Πρώην ποδοσφαιρικός παράγοντας που είχε αυτομολήσει από τη Βόρεια Κορέα και ήθελε να κρατήσει την ανωνυμία του, έλεγε στο Reuters: «Δεν είχα δει ποτέ κάτι τέτοιο με τα μάτια μου. Οι υπεύθυνοι πιθανότατα θα εντοπιστούν και θα τιμωρηθούν σοβαρά». Γενικότερα έχουν καταγραφεί νεύρα από πλευράς παικτών και προπονητών, καθώς και από τον κόσμο, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό. Σε ένα ματς με αντίπαλο την Αυστραλία, οι Βορειοκορεάτες είχαν τοποθετήσει ανθρώπους που γνώριζαν αγγλικά κοντά στον πάγκο, προκειμένου να μεταφέρουν στο τεχνικό τιμ τις οδηγίες των αντιπάλων!

Η προηγούμενη αναφορά του αγώνα με την Ιαπωνία ως ντέρμπι από τον Σάιμον Κόκεριλ, δεν ήταν τυχαία. Παρότι στο μυαλό αρκετών ο μισητός αντίπαλος φυσιολογικά έπρεπε να είναι η Νότια Κορέα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. «Αρκετοί στη Βόρεια Κορέα θα ήθελαν να δουν τη Νότια Κορέα να τα πηγαίνει καλά σε κάποια διοργάνωση, ως Κορεάτες», τονίζει ο Κόκεριλ και προσθέτει: «Δεν είναι κομουνισμός εναντίον καπιταλισμού. Είναι 11 ποδοσφαιριστές εναντίον 11 ποδοσφαιριστών».

Αρκετά «κορεατικά ντέρμπι» ανάμεσα στις δύο ομάδες έχουν δοθεί χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις, με εξαίρεση δύο αναμετρήσεις για τα προκριματικά του Μουντιάλ του 2010, όπου έγιναν στο ουδέτερο έδαφος της Σαγκάης, επειδή οι Βόρειοι δεν ήθελαν να δουν σημαίες των Νότιων να ανεμίζουν στα εδάφη τους. Η Βόρειος Κορέα τέθηκε εκτός μάχης για το Μουντιάλ της Ρωσίας στον δεύτερο γύρο, καθώς, παρότι τερμάτισε στη δεύτερη θέση του ομίλου της, δεν κατάφερε να μπει στους καλύτερους δεύτερους που μαζί με τους επικεφαλής προκρίθηκαν στα δύο γκρουπ των έξι ομάδων που συνεχίζουν τα προκριματικά.

image

Οι κυρώσεις σκοτώνουν (και) τον αθλητισμό

Οι διεθνείς οικονομικές κυρώσεις δεν αποτελούν νέο φαινόμενο για την Βόρεια Κορέα. Ο κλοιός τους, ωστόσο, έσφιξε περισσότερο μετά τις πυρηνικές δοκιμές του 2006 και του 2009 και την επιβολή επιπλέον οικονομικών και εμπορικών μέτρων από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Τον Ιανουάριο του 2015 οι ΗΠΑ διεύρυναν τις κυρώσεις τους, ενώ ο πρόεδρος Ομπάμα, τον Σεπτέμβριο του 2016 απείλησε με νέα μέτρα, τονίζοντας πως «δεν θα τους αποδεχθούμε ως πυρηνικό κράτος».

Κυρώσεις και μέτρα έχουν επιβληθεί και από μεμονωμένα κράτη, ενώ εκείνες που έχουν τη σφραγίδα των ΗΠΑ, παρότι δεν απαγορεύουν την ανθρωπιστική βοήθεια, στην ουσία... ελέγχουν απόλυτα το τι μπορεί να εισαχθεί στη χώρα. Ακόμα δηλαδή κι αν ένα φορτίο ειδών, όπως π.χ φάρμακα, πάρει έγκριση, οι αμερικανικές υπηρεσίες μπορούν ελεύθερα να το μπλοκάρουν. Όπως αναφέρει η Φραγκίσκα Μεγαλούδη σε άρθρο της στην Εφημερίδα των Συντακτών, ο αμερικανικός νόμος απαιτεί ότι κάθε προμηθευτής ή πωλητής ενός προϊόντος του οποίου το 10% (ή περισσότερο) έχει αμερικανική προέλευση, πρέπει να εξασφαλίσει άδεια και έγκριση από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για να το εξάγει σε οποιαδήποτε χώρα.

Η ίδια μεταφέρει στο gazzetta.gr ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως αυτό επηρεάζει και τον αθλητισμό: «Τα αθλητικά είδη περιλαμβάνονται στις λίστες με τα απαγορευμένα αντικείμενα πολυτελείας που όριζε το Ψήφισμα 1874 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το 2013 μια αμερικανική οργάνωση έστειλε χίλιες μπάλες ποδοσφαίρου για τα ορφανοτροφεία της χώρας και οι αμερικανικές αρχές τις έκοψαν, θεωρώντας ότι παραβιάζουν τις κυρώσεις. το φορτίο κατασχέθηκε και καταστράφηκε, ενώ ο επικεφαλής κατηγορήθηκε για λαθρεμπόριο». Όταν η Πιονγιάνγκ βλέπει Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Διεθνείς Οργανισμούς να πασχίζουν να περάσουν φάρμακα, ιατρικά μηχανήματα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης και μπλέκοντας με τη γραφειοκρατία καταλήγουν σε αδιέξοδο, είναι λογικό είδη όπως τα αθλητικά, να περνούν σε δεύτερη μοίρα.

Το 2015, η FIFA αναγκάστηκε να αποσύρει τα πλάνα της για οικονομική ενίσχυση του ποδοσφαίρου στη Βόρεια Κορέα με 1.6 εκατομμύρια δολάρια. Εκπρόσωπος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας τόνιζε ότι είναι αδύνατον να καταβληθούν τα χρήματα του Financial Assistance Program, λόγω της ελβετικής νομοθεσίας και των κυρώσεων. Ήταν ένα πολύ ισχυρό πλήγμα για την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και την ανάπτυξη του αθλήματος στη χώρα.

Επιτροπή ελέγχου που συστάθηκε από την Pricewaterhouse Cooper (PWC) ανέφερε ότι κατά την περίοδο της προεδρίας του Μοχάμεντ Μπιν Χαμάμ (Μάιος 2011-Αύγουστος 2012), η Ασιατική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία ενδέχεται να εμπλέκεται σε ξέπλυμα χρήματος, φοροδιαφυγή, δωροδοκία και σπάσιμο των Αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν και τη Βόρεια Κορέα.

image

Σπορ και επιστήμες

Η ανοδική τροχιά του αθλητισμού το τελευταίο διάστημα είναι πάντως γεγονός. Και παρότι, όπως λένε από την Διεθνή Αμνηστία, θεωρείται ότι αυτό συμβαίνει ξεκάθαρα λόγω απόφασης της ανώτατης ηγεσίας, η Φραγκίσκα Μεγαλούδη βίωσε τους μήνες που έζησε εκεί την άνοδο των αθλητικών δραστηριοτήτων στον απλό κόσμο. «Σταδιακά παρατηρούσες όλο και περισσότερο κόσμο να κάνει αθλητισμό. Δεν ήταν κάτι που το έβλεπα από την αρχή. Και επίσης έχουν αναπτύξει τον αθλητισμό για άτομα με ΑμεΑ και ας τους κατηγορούν ότι... σκοτώνουν τους ανάπηρους. Έχουν Πρωταθλήματα τυφλών, συμμετοχές σε Παραολυμπιακούς Αγώνες, υπέγραψαν τη σύμβαση για τα δικαιώματα των αναπήρων. Γίνονται πράγματα, άσχετα αν δεν τα λέμε. Στέλνουν αθλητές» τονίζει στο gazzetta.gr.

Ο Κέρτις Μέλβιν, ερευνητής στο Ινστιτούτο ΗΠΑ-Κορέας στην Ουάσινγκτον, παρακολουθεί τις διακυμάνσεις των χρηματοδοτήσεων τα τελευταία χρόνια και έχει αντιληφθεί στην πράξη τη στροφή προς τον αθλητισμό: «Ο Κιμ Γιονγκ έχει πραγματικά δώσει προτεραιότητα στις δαπάνες για τον αθλητισμό. Έχουν αναγάγει τα σπορ σε ξεχωριστό θέμα στις υπουργικές αναφορές και μπορούμε να δούμε μια ανοδική τάση 6-7% στο μπάτζετ για τον αθλητισμό κάθε χρόνο. Το 2014, η άνοδος εκτοξεύτηκε στο 17%». «Ας φυσήξουμε τον αθλητικό αέρα σε όλη τη χώρα!», «Ας κάνουμε τη χώρα μας αθλητική δύναμη όσο το δυνατόν νωρίτερα!», αναφέρουν κάποια από τα σλόγκαν που έχουν κυκλοφορήσει από κυβερνητικά χείλη. Αρκετοί παρατηρητές αναφέρουν ότι η στόχευση έχει να κάνει με την «ομαλοποίηση» της χώρας στη διεθνή κοινότητα, αλλά και εντός των τειχών της. Η πρόσκληση του NBAer Ντένις Ρόντμαν για συμμετοχή σε φιλικό αγώνα, ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για την προσπάθεια της επιρροής των εκτός, όπως και η συγκέντρωση ξένων παλαιστών, που έδωσαν τη δική τους παράσταση αθλητικής διπλωματίας μπροστά στον κόσμο.

Το 2013, όταν ο Κιμ Γιοννκ Ουν εγκαινίασε το πλήρως ανακαινισμένο γήπεδο Μέι Ντέι, δήλωσε πως: «Η επιτυχημένη ανακαίνιση του Μέι Ντέι σε σύμβολο αθλητικών εγκαταστάσεων στη χώρα ήταν απόφαση του κόμματος. Θέλαμε ένα γήπεδο που να αρμόζει σε ένα πολιτισμένο έθνος». Το στάδιο πρωτοχτίστηκε το 1989 για το Παγκόσμιο φεστιβάλ νέων και φοιτητών που πήρε την ονομασία «Κόκκινοι Ολυμπιακοί». Λέγεται πως η ανακαίνιση του Μέι Ντέι και το υπερθέαμα που ακολούθησε την παρουσίασή του, έγινε σε μια προσπάθεια να αναβιώσει η χώρα το αίσθημα υπερηφάνειας του 1989, όταν η Πιονγιάνγκ φιλοξένησε επισκέπτες από 177 χώρες, που ήθελαν να στηρίξουν το όραμα του σοσιαλισμού. Το νέο κέντρο ιππασίας, οι διάφορες εγκαταστάσεις για roller skate, το κέντρο για σερφ στα ανατολικά, καθώς και ένα θέρετρο για σκι στην Γονσάν, δείχνουν την στόχευση.

«Από το 2012 έχει πέσει το βάρος πολύ στον αθλητισμό. Έχει γεννήσει χώρους η Πιονγκγιάνγκ. Εγώ είδα και την εξέλιξη στο διάστημα που βρέθηκα εκεί. Όταν πήγα εκεί έβλεπες ουσιαστικά παραπήγματα γύρω από το ποτάμι. Αυτά σε διάστημα λίγων μηνών γκρεμίστηκαν και έγιναν γήπεδα βόλεϊ, χώρος για roller skate και άλλες αθλητικές δραστηριότητες. Το όραμα της χώρας προωθούσε δύο πράγματα σε κρατικό επίπεδο. Τις επιστήμες και τον αθλητισμό. Ήταν το όραμά τους», προσθέτει η Φραγκίσκα Μεγαλούδη στο gazzetta.gr ενώ ο ο Σάιμον Κόκεριλ προσθέτει: «Υπάρχει μια σχετικά νέα ποδοσφαιρική ακαδημία στην Πιονγκγιάνγκ, άνοιξε πριν από δύο χρόνια. Στόχος υποτίθεται ότι είναι να προπονηθούν καλύτερα από μικρή ηλικία, προκειμένου να προκύψουν καλύτεροι ποδοσφαιριστές. Είναι μια εντυπωσιακή εγκατάσταση, με πολλά προπονητικά γήπεδα. Ωστόσο, δεν σχετίζεται με κάποιο συγκεκριμένο σύλλογο. Οι ομάδες γενικά έχουν τους χώρους τους για να προπονούνται, αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι και τόσο εξελιγμένοι. Ποιος τα χρηματοδοτεί στην πραγματικότητα, δεν ξέρω. Είναι εύκολο να πεις "το καθεστώς" για όλα, αλλά δεν είμαι σίγουρος».

Η συγκεκριμένη εγκατάσταση έγινε με τις ευλογίες και της FIFA (πριν τις τελευταίες κυρώσεις), η οποία με το Goal Programme και συνολικό μπάτζετ που ξεπέρασε τις 800.000 ευρώ, προχώρησε στη αρωγή της κατασκευής προκειμένου να υπάρχει χώρος με τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να προπονούνται οι ομάδες ανδρών και γυναικών Κ-17 και Κ-20. Ο Λάσε Έβενσεν τονίζει στο gazzetta.gr το υψηλό επίπεδο δουλειάς που γίνεται σε επίπεδο υποδομών: «Παρακολούθησα από κοντά στο διάστημα που ήμουν στην Πιονγκγιάνγκ τον τρόπο που δουλεύουν στις μικρές ηλικίες και είναι πάρα πολύ επαγγελματικός. Θα έλεγα ότι πλέον γίνεται καλύτερη δουλειά από ότι εδώ, στη Νορβηγία. Το καλοκαίρι δύο ομάδες τους θα ταξιδέψουν στη χώρα μας για να πάρουν μέρος στο πολύ υψηλών προδιαγραφών τουρνουά που διοργανώνουμε και είμαι σίγουρος ότι η απόδοσή τους θα προκαλέσει έκπληξη σε πολλούς. Δουλεύουν πολύ μεθοδικά και σε υψηλά στάνταρ».

image

Ποδόσφαιρο και πολιτική

Από τη στιγμή που οι διεθνείς κυρώσεις επηρεάζουν τόσο άμεσα τον αθλητισμό και το σχέδιο ανάπτυξής του ξεκινά από τον Ανώτατο ηγέτη, η σχέση πολιτικής-αθλητισμού μοιάζει δεδομένη. «Όλα έτσι κι αλλιώς εκεί πέρα το Υπουργείο και η Ομοσπονδία τα ορίζουν, τα ελέγχουν. Δεν υπάρχει κάτι που να ξεχωρίζει. Είναι εξ΄ ορισμού αυτό», μας λέει η Φραγκίσκα Μεγαλούδη.

Σύμφωνα με τον Τζέρι Χένγκενσεν, επικεφαλής στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Ασιατικών Σπουδών: «Δείχνει παράξενο, αλλά στη Βόρεια Κορέα ο αθλητισμός είναι μέρος της πολιτικής. Όπως και σε άλλες χώρες. Σημαίνει πολλά για εκείνους να κερδίζουν και να παίζουν καλά σε διεθνείς διοργανώσεις». Ο Κέρτις Μέλβιν από το Ινστιτούτο ΗΠΑ-Κορέας προσθέτει: «Αθλητικά πάρκα, παιδικά πάρκα, χώροι για σκέιτ, υδάτινα πάρκα, χτίζονται σε όλη τη χώρα, όχι μόνο στην πρωτεύουσα.Το καθεστώς δεν έχει ποτέ βάλει στην πολιτικές ανησυχίες την ανεργία ή τον πληθωρισμό. Περισσότερο έχει να κάνει με την ενίσχυση της νομιμότητας του Κιμ Γιονγκ Ουν, προσφέροντας σε ορισμένους πολίτες μη κερδοφόρα οφέλη. Υποψιάζομαι ότι όλο αυτό αποτελεί μέρος της έμφασης που δίνει στην βελτίωση των ζωών των ανθρώπων, με στόχο το χτίσιμο της νομιμότητας του νέου καθεστώτος».

Είναι χαρακτηριστικό πως ο πρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της χώρας και ουσιαστικά «αφεντικό» του ποδοσφαίρου είναι ο Ρι Γιονγκ Μου, πρώην Υπουργός και αντιστράτηγος στον Λαϊκό Στρατό. Πρόκειται απλά για μία από τις πολλές σχέσεις του Κόμματος με τους επικεφαλής του αθλητισμού. Ούτως ή άλλως, το χτίσιμο των περισσότερων έργων και η ανάπτυξη των σπορ έχει να κάνει με το αρμόδιο Υπουργείο. Υπάρχουν επίσης αρκετές αναφορές για τον τρόπο που τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν τις αθλητικές αποτυχίες. Όχι φυσικά δείχνοντας ότι η Λαοκρατική Δημοκρατία πήρε το Μουντιάλ, όπως πέρασε σε αρκετά ΜΜΕ από ένα σατυρικό βίντεο, αλλά, όπως γράφει ο Τζινγιόνγκ Παρκ στο NK News: «Σε μια χώρα όπου και η μικρότερη επιτυχία χρησιμοποιείται για χάριν της σταθεροποίησης και προώθησης του καθεστώτος, είναι φυσικό να χρησιμοποιούνται οι επιτυχίες στον αθλητισμό για πολιτική προπαγάνδα. Έτσι, οι αγώνες όπου οι Βορειοκορεάτες νικούν επιλέγονται για να προβληθούν στην τηλεόραση. Σπάνια υπάρχει ζωντανή μετάδοση». «Τίποτα δεν είναι σημαντικότερο από την επίδειξη δύναμης στη Βόρεια Κορέα», προσθέτει.

Σε μία από από τις σπάνιες ομιλίες αξιωματούχου της Βόρειας Κορέας στη Νότια, ο Γιανγκ Σο Χο, καθηγητής στο τμήμα φυσικής αγωγής του Πανεπιστημίου της Πιονγιάνγκ και επικεφαλής της αντιπροσωπείας που έδωσε το παρών στους Ασιατικούς Αγώνες τον Αύγουστο του 2014, δήλωσε: «Η Βόρεια Κορέα έχει αναγάγει τον αθλητισμό σε ένα σημαντικό πρότζεκτ για να πετύχει την ευημερία της χώρας και του έθνους», τονίζοντας πως συν τοις άλλοις στόχος είναι οι πολίτες να γίνουν: «πλήρως ανεπτυγμένα ανθρώπινα όντα, με υγιή σώματα και ανθεκτική θέληση, ώστε να μπορούν να συμβάλουν στην εργασία και την εθνική άμυνα».

Το 1966, η Βόρεια Κορέα έγραψε την μεγαλύτερη ποδοσφαιρική της επιτυχία. Στο Μουντιάλ της Αγγλίας σόκαρε τους πάντες αποκλείοντας την Ιταλία και παίρνοντας την πρόκριση για τα προημιτελικά. Έγινε η πρώτη ασιατική ομάδα που περνά από τον πρώτο γύρο σε Παγκόσμιο Κύπελλο. Ηττήθηκε από την Πορτογαλία 5-3 στη μάχη για τα ημιτελικά, ωστόσο βρέθηκε να νικά 3-0, πριν γίνει η μεγάλη ανατροπή! Οι ήρωες του θριάμβου παρασημοφορήθηκαν, τοποθετήθηκαν σε πόστα και χρησιμοποιούνται ακόμα για λόγους προπαγάνδας. Το BBC κυκλοφόρησε το 2002 ένα σχετικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Το παιχνίδι της ζωής τους», διάρκειας 80 λεπτών, στο οποίο διαφαίνεται ο τρόπος που ο θρίαμβος των ποδοσφαιριστών, εξελίχθηκε σε θρίαμβο των πολιτικών. Στο video που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ένα μικρό απόσπασμα.

image

Ξάνθη, Λάρισα, Βόρεια Κορεά

Μέρος της προσπάθειάς τους να βελτιώσουν την εικόνα τους, ήταν και η απόκτηση του Νορβηγού προπονητή Γερν Άντερσεν για την εθνική τους. O πρώην στράικερ της Άιντραχτ Φρανκφούρτης πέρασε από την Ελλάδα το 2007 για λογαριασμό της Ξάνθης, από την οποία έφυγε επεισοδιακά, αφού σύμφωνα με την «ακριτική» ομάδα «αυτοκατήργησε τον εαυτό του από προπονητή, δηλώνοντας μάλιστα, χωρίς η εταιρεία να γνωρίζει τίποτα, ότι χώρισαν φιλικά». Επέστρεψε στη χώρα μας τον Δεκέμβριο 2010 για λογαριασμό της ΑΕΛ. Έμεινε όμως στον πάγκο της για 24 μέρες, μετρώντας μόνο ήττες και βάζοντας το δικό του λιθαράκι στον υποβιβασμό της ομάδας. Στη συνέχεια, αφού δούλεψε για μια χρονιά στην Καρλσρούη, βρέθηκε το 2015, έπειτα από μια τριετία χωρίς ομάδα, στην Ζάλτσμπουργκ. Αποχώρησε τον Δεκέμβριο του 2015 και βλέποντας ότι οι προοπτικές του είναι ελάχιστες, έχοντας μόνο πρόταση για σχολιασμό σε τηλεοπτικό κανάλι, τόλμησε ένα βήμα που ελάχιστοι θα έκαναν. Ανέλαβε Ομοσπονδιακός τεχνικός στη Βόρεια Κορέα!

Πώς όμως είναι τα πράγματα εκεί; Ο Λάσε Έβενσεν, που γράφει τη βιογραφία του και τον συναντά συχνά από κοντά, τονίζει στο gazzetta.gr ότι είναι απόλυτα ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει, βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος για να δουλέψει ουσιαστικά. Ο ψηλός ξανθός ξεχωρίζει από μακριά στην Πιονγιάνγκ. Έχει τη δική του θέση στις κερκίδες των γηπέδων, καθώς και τον προσωπικό του οδηγό και διερμηνέα, ενώ ζει σε ένα διαμέρισμα 50 τετραγωνικών στον 30ο όροφο ξενοδοχείου. Η άποψή του για τη χώρα του Κιμ; «Ζω ελεύθερα εδώ. Μπορώ να βγω έξω και να πάω για τζόγκινγκ δίπλα στο ποτάμι το πρωί και γενικά μπορώ να μετακινούμαι όπως θέλω», τονίζει.

Ο Γιον Έγκενες της Νορβηγικής Διεθνούς Αμνηστίας έχει πάντως διαφορετική άποψη: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί μέρος του παιχνιδιού προπαγάνδας και δεν έχει απολύτως κανένα έλεγχο του εαυτού του. Είναι ένα πιόνι, είτε το ξέρει, είτε όχι. Ο Γιορν Άντερσεν βοηθάει στο να δοθεί η εντύπωση ότι πρόκειται για μια κανονική χώρα. Όμως η Βόρεια Κορέα δεν είναι κανονική χώρα. Είναι μια ξεχωριστή κατηγορία όσον αφορά την δικτατορία, την καταπίεση και τη βία απέναντι στους ίδιους τους ανθρώπους. Γι' αυτό το βρίσκω παράξενο που ο Άντερσεν είναι εκεί». «Ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει, δεν έχω πρόβλημα με το ότι κάποιοι άνθρωποι είναι αντίθετοι», απαντά ο Άντερσεν στο περιοδικό NRK, που εξασφάλισε άδεια για να ταξιδέψει στην Πιονγιάνγκ προκειμένου να τον συναντήσει. Το συμβόλαιό του λήγει στις αρχές του 2017, ωστόσο βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις ανανέωσης, έχοντας δείξει έργο στην εθνική της χώρας.

Όσον αφορά την ανάμιξη της πολιτικής; Ο Νορβηγός δεν δείχνει να επηρεάζεται ιδιαίτερα: «Η δουλειά μου είναι να δημιουργώ χαρά και να φέρω το ποδόσφαιρο σε υψηλότερο επίπεδο. Δεν επικεντρώνομαι σε τίποτα άλλο, αλλά ίσως μπορούμε να βοηθήσουμε να χτιστούν γέφυρες για το μέλλον, αν αποτύχουμε να πάρουμε καλά αποτελέσματα...».

Μολονότι, λοιπόν, είναι ξεκάθαρο ότι η ανάπτυξη του ποδοσφαίρου και γενικότερα του αθλητισμού προωθείται από τα πάνω, είναι ξεκάθαρο πως στηρίζεται και από τα περισσότερα κοινωνικά στρώματα. Ο Σάιμον Κόκεριλ καταλήγει: «Έχουμε κανονίσει μια σειρά ερασιτεχνικών ποδοσφαιρικών τουρ στη Βόρεια Κορέα, αυτός είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους αλληλεπίδρασης με τους ντόπιους. Το ποδόσφαιρο είναι απλά ένα από τα πιο δημοφιλή πράγματα στον κόσμο και δίνει την δυνατότητα εξερεύνησης κοινού εδάφους με τους Βορειοκορεάτες. Και είναι επίσης ένας τρόπος να το κάνεις χωρίς πολιτικές αναμίξεις».