Σπαγγέτι μέσα στα χαλάσματα

Έχω ταξιδέψει αμέτρητες φορές στην Ιταλία, ίσως και περισσότερες από 50, αλλά οι άνεμοι δεν με έφεραν ποτέ στην περιοχή που καταστράφηκε από τον σημερινό σεισμό και από αυτόν που ισοπέδωσε την πόλη Άκουιλα, το 2009. Ωστόσο, το κακοτράχαλο Αμπρούτσο το αισθάνομαι οικείο, σχεδόν δικό μου. Και δεν είναι μόνο επειδή μου θυμίζει την πατρίδα μου, την Κρήτη.

Πριν από 10 χρόνια, τον καιρό του Μουντιάλ του 2006, σκαρώσαμε με τον αδελφικό φίλο και συνάδελφο Χριστόφορο Κάσδαγλη μία σειρά αθλητικού βιβλίου, κάτω από τη στέγη του εκδοτικού οίκου "Μεταίχμιο".

Το εγχείρημα μακροημέρευσε όσο μακροημέρευσαν άλλα παρόμοια, δηλαδή καθόλου. Ο νεοέλληνας έχει αλλεργία στο χαρτί, εκτός αν πρόκειται για αθλητική φυλλάδα.

Πρόφτασε, ωστόσο, να ρίξει στην αγορά τρεις εκδόσεις που νομίζω ότι αξίζει να διαβαστούν: τις "Κερκίδες" του μπεστ-σέλερ σε ολόκληρο τον πλανήτη Τζον Γκρίσαμ, το "Ο Σέντερ Φορ Δολοφονήθηκε Το Σούρουπο" του επίσης δημοφιλέστατου Μανουέλ Βάσκες Μονταλμπάν και τα "Δοκάρια του Καστέλ Ντι Σάνγκρο" του Τζο Μακ Γκίνις.

Το πρώτο μεταφράστηκε από τον συγχωρεμένο Κώστα Αναστασόπουλο (τον αγαπημένο "τρούφα" της Ελευθεροτυπίας), το δεύτερο από τη Βέρα Δαμόφλη και το τρίτο από την αφεντιά μου. Στο μέτρο των ταπεινών δυνατοτήτων μου.

Δεν ήταν προϊόν μυθοπλασίας, το "The Miracle Of Castel Di Sangro". Μανιακός με το ιταλικό ποδόσφαιρο μολονότι Αμερικανός, ο Μακ Γκίνις αποφάσισε να εγκατασταθεί σε ένα ορεινό χωριό του Αμπρούτσο και να παρακολουθήσει από κοντά για έναν χρόνο της πορεία της νεοφώτιστης στη Serie B Καστέλ Ντι Σάνγκρο.

Φιλοξενήθηκε στο σπίτι του προπονητή, έφαγε σπιτικό σπαγγέτι στη μοναδική τρατορία του χωριού, "υιοθέτησε" τους παίκτες και την ομάδα, υιοθετήθηκε ο ίδιος από την τοπική κοινότητα, παρακολούθησε όλους τους αγώνες και έγινε φανατικός οπαδός, στα όρια της γραφικότητας.

Ωστόσο, το ταξίδι του ολοκληρώθηκε άδοξα, όταν κατάλαβε ότι ο γκραν κάπο του συλλόγο πούλησε το τελευταίο -βαθμολογικά αδιάφορο- παιχνίδι σε έναν αντίπαλο που πάλευε για τη σωτηρία.

Ο Μακ Γκίνις ένιωσε τον ηθικό του κώδικα να προσβάλλεται και αντέδρασε βίαια. Από αγαπημένο παιδί του χωριού, έγινε εν μία νυκτί persona non grata. Στην ορεινή Ιταλία, δεν αστειεύονται με τέτοια θέματα.

Δεν καταγράφω άλλες λεπτομέρειες, διότι ενδέχεται κάποιος αναγνώστης να αναζητήσει το βιβλίο για να το διαβάσει, είτε στην πρωτότυπη, αγγλόφωνη έκδοσή του είτε στην αντίστοιχη ελληνική. Προσωπικά το λατρεύω και θεωρώ ότι είναι από τα καλύτερα που έχω διαβάσει, αθλητικά και μη.

Διευκρινίζω ότι η δική μου αμοιβή για τη μετάφραση ήταν εφ'άπαξ, οπότε δεν έχω να παίρνω ποσοστά από τις πωλήσεις. Δεν είναι διαφημιστικό μήνυμα αυτό που διαβάζετε και πάντως δεν κρύβει εμπορικό κίνητρο.

Περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, τα "Δοκάρια" (ή "Θαύμα", όπως είναι ο αρχικός του τίτλος) αποτελούν ηθογραφία μίας περιοχής βαθιά συντηρητικής και πάμπτωχης, που θα θυμίσει πολλά σε όποιον κατάγεται από την Ήπειρο ή από τη Μάνη ή από τα βουνά της Κρήτης.

Πίσω από τα αυστηρά πρόσωπα, κρύβεται συνήθως μία χρυσή αλλά δυσπρόσιτη καρδιά. Οι παραδόσεις και οι κώδικες αιώνων διατηρούνται ως κόρη οφθαλμού. Η οικονομική ένδεια δεν αλλοιώνει τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Η ζωή δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται στο γυμνό μάτι.

Η φύση έχει πάντοτε την τελευταία λέξη, συχνά με τη μορφή καταστρεπτικών σεισμών όπως ο σημερινός. Το δύσβατο και πέτρινο Αμπρούτσο είναι από τα τελευταία προπύργια της παλαιάς Ευρώπης, αυτής που πατάει ακόμη με το ένα πόδι στον 15ο ή στον 17ο αιώνα.

H ποδοσφαιρική ομάδα του Καστέλ ντι Σάνγκρο, ενός απομονωμένου χωριού 5.500 μόνιμων κατοίκων, έμεινε στη Β' Εθνική για μία διετία, από το 1996 ως το 1998. Έπειτα πήρε την κατηφόρα, ώσπου κατέρρευσε υπό το βάρος της ανέχειας και επανιδρύθηκε το 2005 ως "Associazione Sportiva Dilettantistica Castel di Sangro".

Με ξετρελαίνει αυτό το "dilettantistica"! Eάν στα Ζωνιανά αποκαλέσεις κάποιον "ντιλετάντη", φρόνιμο θα είναι να έχεις κάνει πρώτα τη διαθήκη σου.

Γνώρισα τον Τζο Μακ Γκίνις λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία της ελληνικής έκδοσης, όταν βρέθηκε για μερικές ώρες στον Πειραιά. Έγραφε ένα βιβλίο σχετικά με τον ρηχό τουρισμό των κρουαζιερόπλοιων και κόντευε να παραφρονήσει με αυτά που ζούσε πάνω στο πλοίο.

Τελικά άλλαξε σχέδιο και αναχώρησε για την Αλάσκα, όπου νοίκιασε σπίτι δίπλα στη Σάρα Πέιλιν, την οποία έκανε σούργελο με αυτά που έγραψε. Δεν ήταν δα και τόσο δύσκολο...

Εδώ, στην Ελλάδα, εντυπωσιάστηκε με τον αριθμό των πολύχρωμων αθλητικών εφημερίδων που κρέμονταν από τα περίπτερα. "Νομίζω ότι είμαι με τον Ολυμπιακό", είπε όταν του εξήγησα τι αντιπροσωπεύει, ιστορικά και κοινωνικά, καθεμιά από τις μεγάλες ομάδες μας.

Έπειτα του αφηγήθηκα κάποια περιστατικά από το σήμερα του ελληνικού ποδοσφαίρου και παρ'ολίγον να πηδήξει στη θάλασσα από απελπισία. "Όπως στην Ιταλία", σχολίασε. Αν γνώριζε τη φράση "ούνα φάτσα ούνα ράτσα", σίγουρα θα την ξεστόμιζε.

Ο Αμερικανός συγγραφέας ήπιε ελληνικό κρασάκι, αλλά δεν ήθελε να φάει ψάρι. Στους ξένους δεν πολυαρέσει το ψάρι και μάλιστα υπάρχουν λαοί (όπως οι Σέρβοι) που το θεωρούν τροφή για γάτες...

Η κατάσταση στα σεισμόπληκτα χωριά της Κεντρικής Ιταλίας δεν σηκώνει χωρατά. Φαίνεται ότι ο αριθμός των νεκρών θα είναι τριψήφιος, ίσως και τετραψήφιος, αφού δεκάδες χωριά αφανίστηκαν και χιλιάδες κτίρια γκρεμίστηκαν μέσα στη νύχτα.

Η ανθρωπιστική βοήθεια κατέφτασε αμέσως, αλλά έχει τον τρόπο της να ξεχνάει γρήγορα όσους δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Ελπίζω ότι το Καστέλ ντι Σάνγκρο άντεξε τη δοκιμασία. O Tζο ΜακΓκίνις πέθανε το 2014 από καρκίνο του προστάτη, σε ηλικία 72 ετών.