Πώς η Ελλάδα του 2004 αλλάζει τη ζωή των φυλακισμένων στη Γερμανία

«Χωρίς σταθερά θεμέλια, το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να ανθίσει». Το μότο αυτό βρίσκεται πίσω από το βραβείο Grassroots της UEFA, το οποίο επικεντρώνεται σε πρωτοβουλίες που αφορούν τη βάση. Τα θεμέλια στα οποία οικοδομήθηκε το όμορφο παιχνίδι. Παράλληλα, αναδεικνύουν το κοινωνικό ρόλο του ποδοσφαίρου, το οποίο οφείλει να προσβάσιμο για όλους. Το φετινό βραβείο της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας απονεμήθηκε στη Γερμανία και την πρωτοβουλία "Kick off for a new life".

Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που ανήκει στο ίδρυμα του Σεπ Χέρμπεργκερ, του αείμνηστου προπονητή που αποτέλεσε τον αρχιτέκτονα του "Θαύματος της Βέρνης" το 1954 και οδήγησε τη Δυτική Γερμανία στην κατάκτηση του Μουντιάλ. Σε συνεργασία με την Γερμανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία και αρκετούς ακόμα φορείς, έκανε το όραμά του πραγματικότητα, περνώντας το ποδόσφαιρο μέσα στα τείχη των φυλακών και χρησιμοποιώντας τη μαγική του δύναμη για την ένταξη των ανθρώπων που πήραν στη ζωή τους λάθος στροφές.

Με αφορμή το βραβείο, η συντονίστρια του προγράμματος Μαντάν Μπούσερ μιλάει στο gazzetta.gr για την πρωτοβουλία, τον αντίκτυπό της, αλλά και τον ρόλο του ανθρώπου που οδήγησε την Ελλάδα στον θρίαμβο του 2004, του Ότο Ρεχάγκελ, ο οποίος μάλιστα χρησιμοποιεί το παράδειγμα της Εθνικής για να εμπνεύσει τους φυλακισμένους!

Πώς φτάσατε στην ιδέα του "Kick off for a new life" και ποιο είναι το όραμά σας; Τι σημαίνει το ποδόσφαιρο για εσάς;

«Στην πραγματικότητα, ανήκει σε ένα πρώην Ομοσπονδιακό προπονητή της Γερμανίας, τον Σεπ Χέρμπεγκερ, ο οποίος οδήγησε τη Γερμανία στην κατάκτηση του Μουντιάλ 1954. Ήταν δική του ιδέα. Το 1970 ο Χέρμπεργκερ επισκέφτηκε μια φυλακή και μίλησε με τους τρόφιμους για πρώτη φορά. Στη συνέχεια, αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτή την ιδιαίτερη ανησυχία: Να βοηθά κυρίως τους ανήλικους κατάδικους να βρίσκουν τον δρόμο τους πίσω στην κοινωνία. Τις περισσότερες φορές είναι ένας δύσκολος δρόμος, μια μάχη στην ανηφόρα. Το Ίδρυμα της Γερμανικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας βοήθησε τον Σεπ Χέρμπεργκερ να συνεχίσει το έργο της ζωής του μέχρι σήμερα. Το 2008, ξεκινήσαμε το πρότζεκτ "Kick off for a new life". Το συγκεκριμένο πρόγραμμα κοινωνικής αποκατάστασης χρησιμοποιεί το ποδόσφαιρο ως μέσο για τον στόχο του, ως καταλύτη για να προετοιμάσει καλύτερα τους φυλακισμένους για την αποφυλάκισή τους, να βρουν εργασία και για να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπής. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το ποδόσφαιρο έχει τη δύναμη να αλλάξει την κατάσταση ανάμεσα στους τρόφιμους».

Υπάρχουν χώροι μέσα στις φυλακές για να πραγματώσετε το σκοπό σας; Σας βοηθούν οι επικεφαλής και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι;

Σήμερα, με ένα προσεκτικά επιλεγμένο δίκτυο συνεργατών, όπως η ομοσπονδιακή υπηρεσία εργασίας, τα υπουργεία δικαιοσύνης, τις περιφερειακές ποδοσφαιρικές ενώσεις και πολλά ποδοσφαιρικά σωματεία, το πρόγραμμα έχει αναπτυχθεί σε 22 φυλακές σε όλη τη Γερμανία. Δεν θα μπορούσαμε να λειτουργούμε με επάρκεια χωρίς την υποστήριξη των φυλακών και των εργαζομένων τους στον αθλητισμό, τις κοινωνικές υπηρεσίες, ή την εκπαίδευση. Παρέχουν εβδομαδιαίες προπονήσεις, διοργανώνουν ποδοσφαιρικά ματς και τουρνουά, ενσωματώνουν εκπαιδευτικά προγράμματα και προσφέρουν διαφορετικά κοινωνικά σεμινάρια, όπως για παράδειγμα της μη βίαιης επικοινωνίας».

Με την εμπειρία που έχετε, τι αντίκτυπο το ποδόσφαιρο έχει στη ζωή ενός φυλακισμένου;

«Το ποδόσφαιρο μπορεί να έχει έναν τεράστιο αντίκτυπο, αλλά μόνο αν οι νεαροί παραβάτες θέλουν πραγματικά να αλλάξουν τη ζωή τους. Αυτό είναι βασικό, η αποφασιστικότητα του παραβάτη. Μαθαίνουν για το fair play, την πειθαρχία ή το ομαδικό πνεύμα και τους δίνεται πρόσβαση στην οργανωμένη ποδοσφαιρική δομή. Για παράδειγμα, όντες φυλακισμένοι, μπορούν να συμμετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης διαιτητών ή προπονητών. Όταν απελευθερώνονται, αυτή η αλλαγή σκηνικού, o νέος τους κύκλος, είναι ζωτικής σημασίας για μια σταθερή ζωή, μακριά από τη βία και την εγκληματικότητα. Ακόμα περισσότερο γι' αυτούς που ήταν εθισμένοι στα ναρκωτικά».

Πώς προσεγγίζετε τους τρόφιμους; Παράλληλα με το ποδόσφαιρο, υπάρχουν και εκπαιδευτικά προγράμματα;

«Στις φυλακές που συμμετέχουν, δημιουργούνται οι ομάδες του "Kick Off", οι οποίες αποτελούνται από μάξιμουμ 15 νεαρές γυναίκες και άνδρες, από 16 μέχρι 24 ετών. Οι συντονιστές τους επιλέγουν και βασίζονται σε διαφορετικά κριτήρια, όπως το ενδιαφέρον τους για τον αθλητισμό, η συμπεριφορά, ο χρόνος φυλάκισης. Μέσα σε αυτή την ομάδα, οι παραβάτες θα προετοιμαστούν για την αποφυλάκισή τους επιλέγοντας μία ενότητα ανάμεσα στο ποδόσφαιρο, την εκπαίδευση ή την κοινωνική ενσωμάτωση. Η πρώτη κατεύθυνση προσφέρει σταθερή προπόνηση στο ποδόσφαιρο και μαθήματα προπονητικής ή διαιτησίας, προκειμένου να ενθαρρυνθούν αξίες ΄πως το fair play και το ομαδικό πνεύμα. Οι φυλακισμένοι μαθαίνουν για τις μελλοντικές ευκαιρίες συμμετοχές στη γερμανική ποδοσφαιρική οικογένεια. Στη δεύτερη κατεύθυνση, οι νεαροί τρόφιμοι μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε διαφορετικές δεξιότητες για να αυξήσουν τις ευκαιρίες εύρεσης δουλειάς όταν αποφυλακιστούν. Τέλος, υπάρχει ένα πλήθος προγραμμάτων ένταξης, τα οποία ευελπιστούμε ότι επηρεάζουν την προσωπική εξέλιξη του καθενός με θετικό τρόπο».

Υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα; Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιο;

«Ένας νεαρός καταδικάστηκε σε πολλά χρόνια κάθειρξης. Συμμετείχε στο πρόγραμμα "Kick off for a new life" και έγινε ο αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας της φυλακής. Ξεκίνησε να συμμετέχει σε εξωτερικά ματς, παίρνοντας ημερήσιες άδειες. Μετά την αποφυλάκισή του, βρήκε δουλειά και ολοκλήρωσε επιτυχώς τη σχολή διαιτησίας. Σήμερα, είναι ο προπονητής της ομάδας στην παλιά του φυλακή».

Έχετε σκεφτεί να επεκτείνετε το πρόγραμμα εκτός Γερμανίας;

«Όχι, το πρόγραμμά μας αυτή τη στιγμή είναι εντελώς αφοσιωμένο στη Γερμανία. Αλλά θα ήμασταν πολύ χαρούμενοι να συμβουλέψουμε άλλες ποδοσφαιρικές Ομοσπονδίες που θα ήθελαν να κάνουν το ίδιο».

Ένας από τους θρύλους που ήρθαν μαζί σας στις φυλακές, προκειμένου να μιλήσουν στους ανθρώπους που βρίσκονται εντός, ήταν ο Ότο Ρεχάγκελ, ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο για το ελληνικό ποδόσφαιρο. Πώς ήταν η στάση του προς τους φυλακισμένους και τι αντίκτυπο είχε ο λόγος του;

«Ο Ότο Ρεχάγκελ είναι ειδικός πρεσβευτής του Ιδρύματος της DFB. Ήδη έχει επισκεφτεί πολλές φυλακές εκ μέρους μας. Οι ομιλίες του πάντα αγγίζουν τις καρδιές των φυλακισμένων. Είναι πραγματικά μια μεγάλη εμπειρία να παρατηρείς αυτές τις στιγμές. Κάποιες φορές, οι νεαροί παραβάτες δεν ξέρουν για το 2004, αλλά πάντα καταλαβαίνουν την ιστορία του αουτσάιντερ και γιατί αξίες όπως η επιμονή, η η ανθεκτικότητα, η ειλικρίνεια στον εαυτό σου, η σκληρή δουλειά και η πίστη μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχία. Τα μηνύματά του εμπνέουν και συχνά οδηγούν σε θαυματουργές διαδικασίες, που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Ο προπονητής Ρεχάγκελ το κάνει πάντα ξεκάθαρο, ότι όλοι δεν έχουμε παρά μία ζωή. Χρησιμοποίησε την επόμενη ευκαιρία, ώστε να μην περάσεις αυτή τη μία ζωή στη φυλακή».

Τη σημαίνει για εσάς το βραβείο της UEFA;

«Το UEFA Grassroots Awards είναι μια τεράστια τιμή για εμάς και μας εμπνέει να συνεχίσουμε τη σημαντική δουλειά στην κοινωνική αποκατάσταση».

Τι πλάνα έχετε για το μέλλον;

«Στο μέλλον θέλουμε να δώσουμε σε ακόμα περισσότερους φυλακισμένους την ευκαιρία να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μας. Επίσης, θέλουμε να εγκαθιδρύσουμε μια πιο στενή στενή σύνδεση ανάμεσα στους θύτες με την ψυχολογία των θυμάτων. Κάναμε ήδη τα πρώτα βήματα, οργανώνοντας εκπαίδευσής για την ενσυναίσθηση των θυμάτων στα πρότζεκτ μας».

Φωτογραφίες: Carsten Kobow/Sepp-Herberger-Stiftung