Umberto Eco. In memoriam...

Οι αμερικάνοι ανακάλυψαν το γεγονός που η ώρα που το μαθαίνεις δένεται με την ζωή σου. Το ανακάλυψαν με την δολοφονία του Κένεντι. Κάθε Αμερικάνος θυμάται που το πληροφορήθηκε. Και όχι μόνο Αμερικάνος. Θυμάμαι να διαβάζω την είδηση της δολοφονίας, στα Νέα που ήταν κρεμασμένα στο μανταλάκι στο περίπτερο στην γωνία του ΝΑΤ. Επίσης την είδηση της επιστροφής του Καραμανλή το ‘74 που άκουσα στην τηλεόραση σε υπόγειο στην Αλωπεκής και το σπίτι στον Βύρωνα που είδα την Εθνική να παίρνει το Eurobasket του ΄87. Τα βιβλία θυμάμαι να τα έχω διαβάσει εδώ ή εκεί. Ποτέ όμως με την καθαρότητα που θυμάμαι να έχω διαβάσει την πρώτη σελίδα από το όνομα του Ρόδου ένα καλοκαιρινό μεσημέρι στο σπίτι της φίλης μου της Νικολέτας στην Ανδρέα Μεταξά. Διάβασα μία, δύο, δέκα σελίδες, η ευγένεια επέβαλε να το κλείσω και όσο πιο γρήγορα το αγόρασα για να γίνει ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που έχω διαβάσει στην ζωή μου.

Μετά ακολούθησε το Εκκρεμές του Φουκώ. Από το οποίο διαλέγω και ένα απόσπασμα τυπικό της σκέψης και της γραφής του Ουμπέρτο Εκο. Την διαφορά ανάμεσα στον ανόητο και τον βλάκα.

"...Ο ανόητος είναι περιζήτητος, ιδίως στις κοσμικές συγκεντρώσεις. Φέρνει τους πάντες σε αμηχανία, μα προσφέρει ευκαιρίες για σχόλια. Στη θετική μορφή του είναι διπλωματικός. Μιλάει εκτός θέματος ακόμη και για τις γκάφες των άλλων, στρέφοντας αλλού τη συζήτηση. Ωστόσο δεν μας ενδιαφέρει, δεν είναι ποτέ δημιουργικός, μηρυκάζει, επομένως ποτέ δεν έρχεται να φέρει χειρόγραφα σ'έναν εκδοτικό οίκο. Ο ανόητος δεν λέει ότι η γάτα γαβγίζει, μιλάει για τη γάτα όταν οι άλλοι μιλούν για το σκύλο. Λαθεύει στους κανόνες της συζήτησης, κι όταν λαθεύει ωραία είναι υπέροχος. Νομίζω ότι πρόκειται για απειλούμενο είδος, είναι φορέας κυρίως αστικών αρετών. Του χρειάζεται ένα σαλόνι Βερντυρέν, ή μάλλον μια οικία Γκερμάντ. Τα διαβάζετε ακόμη αυτά εσείς οι φοιτητές;".

"Εγώ ναι".

"Ανόητος είναι ο Ιωακείμ Μουρά που επιθεωρεί τους αξιωματικούς του και ανάμεσα τους βλέπει έναν από τη Μαρτινίκα γεμάτο παράσημα. "Vous etes negre?", τον ρωτά. Κι εκείνος: "Oui, mon general". Κι ο Μουρά: "Bravo, bravo, continuez!" (-Είστε νέγρος; -Μάλιστα στρατηγέ μου –Μπράβο, μπράβο, συνεχίστε!) Και ούτω καθ' εξής. Με παρακολουθείτε; Συγγνώμη αλλά απόψε γιορτάζω μια ιστορική απόφαση της ζωής μου. Έκοψα το ποτό. Ένα ακόμη; Δεν απαντάτε, με κάνετε να νιώθω ένοχος!".

"Και ο βλάκας;".

"Α! Ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς. Κάνει λάθος συλλογισμούς. Είναι αυτός που λέει ότι όλοι οι σκύλοι είναι κατοικίδια και όλοι οι σκύλοι γαβγίζουν, όμως και οι γάτοι είναι κατοικίδια ζώα, επομένως γαβγίζουν. Ή ότι όλοι οι Αθηναίοι είναι θνητοί, όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι θνητοί, επομένως όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι Αθηναίοι".

"Πράγμα που ισχύει".

"Ναι, αλλά συμπτωματικά. Ο βλάκας μπορεί να πει και κάτι σωστό, όμως για λανθασμένους λόγους".

Τέλος ένα απόσπασμα από το Ονομα του Ρόδου στην κινηματογραφική του απόδοση του 1986. Ο Σων Κόνερι επιχειρηματολογεί γιατί ο Χριστός γελούσε.