Πηγαίνοντας κάθε μέρα στο βασικό Κέντρο Τύπου, εντύπωση μου προκαλούσαν οι δύο σειρές με τα άσπρα μικρά σπιτάκια που βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής από το Ολυμπιακό Πάρκο. Αποφάσισα μία μέρα να πλησιάσω και τότε διέκρινα κάποια συνθήματα στα βραζιλιάνικα, αλλά κι ένα ακόμα στα αγγλικά που έλεγε: Stop removing ethnic exclusion and social cleaning, δηλαδή «σταματήστε τον εθνικό αποκλεισμό και την κοινωνική κάθαρση».

Ενιωσα ότι κάτι ενδιαφέρον υπάρχει εκεί και αποφάσισα να πλησιάσω και να ρωτήσω για ποιο λόγο είναι γραμμένο το σύνθημα αυτό. Ρωτώντας λοιπόν ενημερώθηκα την ιστορία της φαβέλας Vila Autοdromo που θυσιάστηκε στο βωμό των Ολυμπιακών Αγώνων, χωρίς να το επιθυμούν αρκετοί από τους κατοίκους της.

Η φαβέλα υπήρχε εκεί από το 1967 όπως αναφέρει η μεγάλη ταμπέλα στη μία είσοδο, κάτω από μία φωτογραφία των σπιτιών που αποτελούσαν μέχρι πριν από λίγους μήνες τη φαβέλα. Τα συγκεκριμένα σπίτια, ακριβώς δίπλα στο Ολυμπιακό Πάρκο, κατέστρεφαν τα σχέδια του Κράτους και της Οργανωτικής Επιτροπής που δεν ήθελαν να υπάρχει κάτι που να χαλάει την εικόνα των υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων, ειδικά στο σημείο που θα περνούσαν εκατομμύρια επισκέπτες για να πάνε στο Ολυμπιακό Πάρκο.

Αμέσως ξεκίνησε η διαδικασία απομάκρυνσης της φαβέλας, στην αρχή με νόμιμα και διαφανή μέσα και στη συνέχεια με πιέσεις και εκβιασμούς όπως μου είπε ο Φάμπιο, ένας μεσήλικας Βραζιλιάνος που βρήκα στο δεύτερο σπιτάκι. Περισσότερες από 600 οικογένειες έφυγαν, αλλά υπήρχαν και περίπου 20 που δεν ήθελαν να εγκαταλείψουν το μέρος τους, μία τοποθεσία που κάποτε ήταν ειδυλλιακή δίπλα στη λίμνη Jacarepagua.

Τότε οι πιέσεις - όπως μου είπε ο Φάμπιο με μισά αγγλικά και μισά πορτογαλικά - εντάθηκαν και οι αρχές πρόσφεραν ακόμα και 750.000 δολλάρια στους εναπομείναντες κατοίκους για να φύγουν, ποσό που για να είμαι ειλικρινής μου φάνηκε υπερβολικό, αλλά δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω. Ωστόσο, οι κάτοικοι δεν ήθελαν με τίποτα να φύγουν, καθώς εκτός των άλλων, η περιοχή είναι ήσυχη και μακριά από τις φαβέλες που δρουν ανεξέλεγκτα οι συμμορίες.

Η επίσημη αιτιολογία των αρχών για την απομάκρυνση τους, ήταν ότι οι συγκεκριμένες φαβέλες αποτελούν εστία μόλυνσης και κάποιες από τις οικογένειες ζούσαν σε εντελώς απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης. Ωστόσο πως γίνεται η κυβέρνηση της Βραζιλίας να μην αφήνει τους ανθρώπους να ζήσουν όπως θέλουν τη ζωή τους; Δεν έχουν το δικαίωμα να σέβονται οι άλλοι τις επιλογές τους;

Αυτές οι 20 οικογένειες επέλεξαν ως ύστατη λύση, να δημοσιοποιήσουν το θέμα τους στον βραζιλιάνικο και το διεθνή Τύπο. Πολλά από τα κορυφαία ΜΜΕ του πλανήτη που είχαν απεστλαμένους στο Ρίο πολλούς μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ανέδειξαν το θέμα, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθούν αντιδράσεις. Κάπου εκεί βρέθηκε και η σολομώντεια λύση, με τους κατοίκους να μένουν τελικά στον τόπο τους, αλλά σε νέα σπίτια που θα κατασκεύαζε το Κράτος.

Τον περασμένο Μάρτιο κατεδαφίστηκαν όλα τα σπίτια της φαβέλας και πρόσφατα, λίγες ημέρες πριν από την Τελετή Εναρξης παραδόθηκαν τα νέα άσπρα τετράγωνα σπίτια που τους επιτρέπουν να ζήσουν στο μέρος που επιθυμούν. Μη φανταστείτε τίποτα το πολυτελές, απλώς κάποιες κατοικίες με τα βασικά. Ακόμα και τα μπαλώματα με γρασίδι που τοποθέτησαν στις αυλές τους οι κατασκευαστές, άρχισαν να ξεραίνονται.

Οι κάτοικοι της Vila Autοdromo παρότι μπήκαν στα νέα σπίτια, ήταν αποφασισμένοι να μην αφήσουν τη μνήμη των παλιών σπιτιών τους να σβήσει. Μέσα σε τρία από αυτά δημιούργησαν ένα μουσείο κυρίως με φωτογραφίες από την παλιά εικονα της Vila Autοdromo. «Δεν το κάναμε για τους ξένους, αλλά για εμάς, για να μην ξεχάσουμε...», μου είπαν.

Σε κάποια από αυτά υπάρχει το σύνθημα: "Οlimpiadas pra quem?" δηλαδή «Ολυμπιακοί Αγώνες για ποιον;» Η αλήθεια πάντως είναι ότι από τα 20 σπιτάκια, τα μισά μου φάνηκαν ακατοίκητα, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, που δεν ήθελα να ρωτήσω.

Τους χαιρέτησα ευγενικά και ξεκίνησα να φύγω, όταν πίσω από κάτι ψηλά τροπικά δέντρα, διέκρινα ένα τριόροφο κτίριο, απομεινάρι της παλιάς φαβέλας. Πλησίασα και είδα και εκεί συνθήματα στα πορτογαλικά, αλλά και το: Stop removing ethnic exclusion and social cleaning. Οι δύο πρώτοι όροφοι ήταν ακατοίκητοι, ο τρίτος όμως, είχε σημάδια ζωής, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν ήταν κανείς μέσα. Πήγα πίσω και ρώτησα τι ήταν αυτό το σπίτι. Μου απάντησαν ότι μένει εκεί ο Nτέλμο, ένας Βραζιλιάνος περίπου 50 χρόνων που έχτισε έναν όροφο πάνω στο σπίτι της μητέρας του.

Και ρωτώντας γιατί αυτό δεν το κατεδάφισαν, μου είπαν ότι το έχτισε σε μία νύχτα, όταν πλέον οι ξένοι δημοσιογράφοι είχαν κατακλύσει το Ρίο και δεν ήθελαν οι αρχές, να κάνουν το γύρο του κόσμου οι σχετικές εικόνες! «Οταν τελειώσουν οι αγώνες και φύγετε, κάτι θα γίνει και με αυτό...» μου είπαν γελώντας συνομωτικά.

Αρχισα να απομακρύνομαι με πολλές σκέψεις και ερωτήματα να στριφογυρίζουν στο μυαλό μου, για την εξουσία του κράτους, για την αυτοδιάθεση των πολιτών, για το δικαίωμα να αποφασίζει ο καθένας τη ζωή του. Μου λύθηκαν, όμως, οι απορίες, αντικρύζοντας το φόντο πίσω από τα άσπρα σπιτάκια. Το ολοκαίνουργιο ξενοδοχείο Marriot μαζί με το θεόρατο κτίριο του Κέντρου Τύπου που χτίστηκαν ειδικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δέσποζαν στην περιοχή. Οι δύο όψεις της Βραζιλίας σε μία εικόνα...