Ο Λουίς Ενρίκε θυμάται τον Κρόιφ

Το 3-4-3 δεν είναι καινούργιο στην ποδοσφαιρική εξέλιξη της Μπαρτσελόνα. «Πήρε έναν πίνακα και σχεδίαζε τρεις αμυντικούς, τέσσερις μέσους, δύο εξωτερικούς μέσους και έναν σέντερ φορ. Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλον και είπαμε: Τι στο διάολο είναι αυτό; Ήταν η εποχή του 4-4-2 και του 3-5-2, δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε πόσο πολλοί επιθετικοί ήταν στην 11άδα και πόσο λίγοι αμυντικοί. ¨Ετσι απλά εισήγαγε έναν νέο τρόπο παιχνιδιού στην Ισπανία. Ήταν μια επανάσταση». Ο Εουσέμπιο Σακριστάν με τα λόγια αυτά περιέγραφε τις πρώτες του εντυπώσεις από την Dream Team του Γιόχαν Κρόιφ. O Πεπ Γκουαρδιόλα χρησιμοποίησε την «επανάσταση» του μέντορά του, με πινελιές από Μπιέλσα, κυρίως στην τελευταία του σεζόν στο Καμπ Νόου. Ο Λουίς Ενρίκε αποφάσισε να το εφαρμόσει περισσότερο μεθοδικά φέτος. Το είχε κάνει ξανά το 2014, στο 3-1 επί της Παρί Σεν Ζερμέν. Για την ακρίβεια, το είχε δοκιμάσει στη ροή του παιχνιδιού από το ντεμπούτο του στον πάγκο των Μπλαουγράνα με την Έλτσε. Παρότι στα χαρτιά το σχήμα ήταν 4-3-3, ο Άλμπα κι ο Άλβες έβγαιναν σε θέσεις εξτρέμ και ο Μπούσκετς οπισθοχωρούσε προκειμένου τα στόπερ να πάρουν μέτρα αριστερά και δεξιά.

O Αστουριανός είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο της χρησιμοποίησης του 3-4-3 στο ματς με τη Σίτι, έπειτα από την άκρως επιτυχημένη εφαρμογή του απέναντι και στη Λα Κορούνια, μετά τη Λεγανές, κρύβοντας έτσι την απουσία του Σέρχι. «Τρεις στην άμυνα απέναντι στη Σίτι; Ο Μασεράνο είναι πολύ γρήγορος, ο Ματιέ ο γρηγορότερος και ο Πικέ επίσης ταχύς παρά το ύψος του. Δεν θα πω πώς θα παίξουμε, αλλά προφανώς είναι μια πιθανότητα, επειδή οι ποδοσφαιριστές αντιλαμβάνονται το 3-4-3 πολύ καλά». Για τους περισσότερους παρατηρητές ωστόσο, ήταν ένας τακτικός νεωτερισμός, ο οποίος θα βοηθούσε τους Καταλανούς απέναντι σε κλειστές άμυνες, με ομάδες που παρατάσσονται με βασική προτεραιότητα την καταστροφή του παιχνιδιού του αντιπάλου. Ένα συχνό φαινόμενο δηλαδή για τη Μπάρτσα. «Το να παίζεις χωρίς ακραίους μπακ μπορεί να εξελιχθεί σε πρόβλημα, γιατί ο χώρος καταλαμβάνεται διαφορετικά», σχολίαζε ο Βίκτορ Μουνιόθ στην El Pais, ενώ ο Ράντομιρ Άντιτς έλεγε: «Είναι ένα σύστημα για αντίπαλους με μικρά επιθετικά πλεονεκτήματα».

Στην εποχή όπου το κλείσιμο των χώρων και οι αμυντικές τακτικές που γεννούν αντεπιθέσεις έχουν εξελιχθεί και δουλευτεί σε σχεδόν τέλειο επίπεδο, το 3-4-3 μοιάζει ως μια καλή απάντηση. Η εξεύρεση χώρων και κενών διαδρόμων γίνεται ολοένα και δυσκολότερη απέναντι σε συγκεκριμένες τακτικές σχολές και συστήματα που έχουν ως επίκεντρο τον άξονα. Θεωρητικά, το 3-4-3 (ή 3-1-3-3, ανάλογα με το ρόλο του αμυντικού χαφ), δημιουργεί αφενός υπεραριθμίες στο χτίσιμο των επιθέσεων, αφετέρου αλλάζει την προσέγγιση στο επιθετικό 1/3 όσον αφορά το πλάτος.

Η προώθηση των ακραίων της τετράδας, σε συνδυασμό με τις τοποθετήσεις των πλάγιων επιθετικών ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα σε τέσσερις παίκτες να κινούνται προς τα άκρα. Σε διαδρόμους αριστερά και δεξιά της περιοχής οι μεν, στους χώρους ανάμεσα στους μπακ και τους στόπερ οι δε. Όλο αυτό επαναπροσδιορίζει τους αμυντικούς συσχετισμούς, αποσυμφορίζει τον άξονα, δίνει περισσότερη ελευθερία στα οκτάρια και τον κεντρικό επιθετικό, ή ανοίγει διαδρόμους και καλές προϋποθέσεις για σέντρες και διαγώνιες κινήσεις από τα άκρα. «Ανοίγει», δηλαδή, περισσότερο το γήπεδο. Από την άλλη, όμως, όπως τόνισαν οι παραπάνω προπονητές, απέναντι σε ομάδες με ταχύτητα και ικανότητα μεσοεπιθετικά, αποτελεί ρίσκο, μιας και αφήνει διαδρόμους αμυντικά.

Η Μπάρτσα του Λουίς Ενρίκε κατάφερε σχετικά νωρίς να ξεπεράσει το «σύνδρομο Γκουαρδιόλα», ενώ πέρυσι έδειξε τον τρόπο για την μετάβαση στην μετά-Τσάβι εποχή, χτισμένη για τη μεγιστοποίησης της απόδοσης των Μέσι-Σουάρες-Νεϊμάρ, καθώς το σημείο αναφοράς των Καταλανών πλέον είχε περάσει από τη μεσαία γραμμή στην επίθεση. Ο Λουίς Ενρίκε, από τον πρώτο καιρό της ανάληψης του ρόλου του, μιλούσε για την ανάγκη να γίνει το επόμενο βήμα στην τακτική προσέγγιση μιας ομάδας που υπό τις οδηγίες του Πεπ Γκουαρδιόλα χάρισε στον ποδοσφαιρικό πλανήτη μια πραγματική επανάσταση. Ο ρεαλιστικός και περισσότερο direct προσανατολισμός, το επόμενο βήμα στη μεσαία γραμμή με την προσθήκη του Ράκιτιτς και η ανάγκη πλέον η μπάλα να φτάσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην επιθετική τριπλέτα, η οποία τελειοποιήθηκε με την προσθήκη του Σουάρες, αποτέλεσε το επόμενο βήμα. Χωρίς όμως η διάταξη να αλλάξει, πέραν ελαχίστων περιπτώσεων.

Φέτος, ωστόσο, ωθούμενος κυρίως από τη δυσλειτουργία που έφερε ο τραυματισμός του Μέσι και το επακόλουθο 1-2 από την Αλαβές, ο Λούτσο αποφάσισε να «πειράξει» το 4-3-3, έχοντας χάσει και τον Σέρχι Ρομπέρτο, που ήταν εκπληκτικός ως δεξί μπακ στο ξεκίνημα της σεζόν. Έχει μεγάλη σημασία για την επιλογή του, η εμπιστοσύνη που βγαίνει μέσα από τις προπονήσεις στην προσαρμογή των ποδοσφαιριστών σε κάθε διαφορετική κατάσταση. «Αυτό είναι το καλό που έχουμε, ότι προπονούμαστε για να παίζουμε σε διαφορετικά συστήματα και να μπορούμε να αλλάζουμε κατά τη διάρκεια της αναμέτρησης», τόνισε ο Ραφίνια μετά το ματς με την Γκλάντμπαχ, όπου η ομάδα του έπαιξε ένα προσαρμοσμένο 4-4-2 με τον Νεϊμάρ σαν ελεύθερο playmaker πίσω από τους Σουάρες και Αλκάθερ. Αντίστοιχο σχηματισμό επέλεξε και στο 5-0 με τη Χιχόν.

Η σημαντική διαφοροποίηση στο 3-4-3 του Λουίς Ενρίκε, όπως το έχουμε δει μέχρι στιγμής, είναι η προσαρμογή των παικτών σε κατάσταση άμυνας. Με τον τρόπο που παρατάσσει την 11άδα, οι ακραίοι λειτουργούν σαν ένα είδος επιθετικών μέσων/εξτρέμ στην επίθεση. Στην άμυνα, ο αριστερός τραβιέται πίσω σαν πλάγιος μπακ, με τον δεξιό κεντρικό αμυντικό (τον Μασεράνο) να μετατοπίζεται ουσιαστικά σε θέση δεξιού μπακ. Η άμυνα ξαναγίνεται, δηλαδή τετράδα, ανάλογα με την περίσταση. Γι' αυτό ο αριστερός πλάγιος είναι ο Ζόρντι Άλμπα, είτε ο Ντιν, που πέρασε στη θέση του μετά τον τραυματισμό απέναντι στη Σίτι, ενώ δεξιά είναι περισσότερο επιθετικογενείς ποδοσφαιριστές (Ράκιτιτς, Αρντά, Ραφίνια).

Βλέποντας τη Μπάρτσα, λοιπόν, σε κατάσταση άμυνας, το σχήμα μοιάζει περισσότερο σε 4-3-3, ή ακόμα και σε 4-4-2 ανάλογα με την περίσταση. Σε κατάσταση επίθεσης, οι αμυντικοί ξαναγίνονται τρεις και ουσιαστικά υπάρχουν 7 παίκτες για να εφαρμόσουν το πλάνο. Ανάλογα με τον αντίπαλο και τις ικανότητές του, η τριπλέτα διατηρείται για λιγότερο ή περισσότερο και χωρίς τη μπάλα, ο μπακ παίρνει μέτρα ή είναι πιο επιφυλακτικός κ.ο.κ. Η προσαρμοστικότητα είναι το κλειδί. Όπως το συνέχισε με τον Μέσι, είναι πιθανόν να το κάνει και με τον Σέρχι.

Ο συγκεκριμένος νεωτερισμός του Γκουαρδιόλα έμοιαζε λοιπόν ιδανικός για ομάδες χαμηλότερης ταχύτητας, με περιορισμένες επιθετικές δυνατότητες, ακόμα και μετά την επιστροφή του Μέσι. Στο υψηλών απαιτήσεων ματς με τη Σίτι, ο Ενρίκε ξεκίνησε με τετράδα στην άμυνα. Μία από τις κινήσεις του όμως σε αυτή τη μοναδική παρτίδα σκάκι που προσέφεραν οι δύο ομάδες, ήταν μετά την αποβολή του Μπράβο και τις αλλαγές, να υπάρξουν, στο δεύτερο ημίχρονο, φάσεις του παιχνιδιού με τον Μασεράνο να συγκλίνει και τον Ντιν να ανεβαίνει, προσφέροντας επιπλέον παίκτη στη μεσαία γραμμή, απέναντι σε μια ομάδα με αριθμητικό μειονέκτημα, δίνοντας περισσότερες επιλογές και στην επίθεση. Η μετάβαση, εντός αγώνα, σε σχήμα με τρία στόπερ, κάνοντας ωστόσο τα μπακ του κεντρικά χαφ, είναι κάτι που βλέπουμε φέτος συχνά και από τον Γκουαρδιόλα.

Η προσέγγιση του Ενρίκε, όμως, είναι διαφορετική. Δίνει ξεχωριστή διάσταση και ελευθερία στο παιχνίδι της Μπαρτσελόνα, έχει τη δυνατότητα να χωρέσει στην 11άδα περισσότερους επιθετικογενείς παίκτες, έχοντας εμπιστοσύνη στην γρήγορη προσαρμογή τους ανάλογα με τις καταστάσεις του παιχνιδιού. Με τη Σίτι, το είδαμε μόνο για μικρά διαστήματα και αφού ο αντίπαλος είχε μείνει με δέκα παίκτες. Ωστόσο, έδειξε ότι και απέναντι σε μια ομάδα με top επιθετικές μονάδες και ταχύτητα, μπορεί να εφαρμόσει το πλάνο. Θα το δούμε στο μέλλον απέναντι σε πιο δυνατούς αντιπάλους; Θα φανεί. Προς το παρόν ωστόσο μοιάζει να εκμεταλλεύεται πλήρως τα «όπλα» των Μπλαουγράνα απέναντι στις πολλές ομάδες που απλώς προσπαθούν με κάθε τρόπο να κόψουν την τροφοδοσία στην επίθεση και να κλείσουν τους διαδρόμους γύρω από την περιοχή. Μοιάζει, επίσης, ο φετινός Λούτσο, περισσότερο «ανοιχτός» σε τακτικά τρικ και παρεμβάσεις που θα μεγιστοποιήσουν την απόδοση, κάνοντας ακόμα πιο ενδιαφέρον το πρότζεκτ του.