Μουντιάλ και Ουρουγουάη: Έτσι ξεκίνησαν όλα

Στις 21 Ιουνίου του 1930, ο Γάλλος Ζιλ Ριμέ έλεγε «αντίο» στη γαλλική Ριβιέρα, ξεκινώντας το ταξίδι του για τη Λατινική Αμερική. Στις αποσκευές του είχε το κατασκευασμένο από χρυσό και ασήμι πρώτο τρόπαιο Παγκοσμίου Κυπέλλου. Το όραμα του 56χρονου τότε προέδρου της FIFA για ένα παγκόσμιο τουρνουά ποδοσφαίρου έπαιρνε σάρκα και οστά και πρώτος προορισμός του ήταν η Ουρουγουάη.

Δεν ήταν μόνο το ότι οι Ουρουγουανοί είχαν κατακτήσει το προηγούμενο Ολυμπιακό τουρνουά ποδοσφαίρου, αλλά και ότι το 1930 συμπληρώνονταν 100 χρόνια από την διακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας. Το γεγονός αυτό έκανε ευκολότερη την ανάθεση στη Βαρκελώνη, στο συνέδριο της FIFA ένα χρόνο πριν. Οι Ευρωπαίοι δεν χάρηκαν. Με το μεγάλο κραχ να είναι πρόσφατο, το ταξίδι στην Νότιο Αμερική εμπεριείχε πολλές δυσκολίες και αρκετές σημαντικές χώρες αποφάσισαν να μην κάνουν το ταξίδι, θέτοντας σε κίνδυνο τη διεξαγωγή του.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από τις 13 χώρες του πρώτου μεγάλου τουρνουά οι εννιά να είναι από την διοργανώτρια ήπειρο και μόλις τέσσερις από την Ευρώπη. Η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ρουμανία και η Γιουγκοσλαβία. Το ταξίδι ήταν χρονοβόρο και οι ποδοσφαιριστές χρειάζονταν τουλάχιστον δύο μήνες, γεγονός που έκανε πολύ δύσκολη την συμπλήρωση ανταγωνιστικών ρόστερ. Χαρακτηριστικό ήταν το ότι η κλήρωση έγινε αφού οι ομάδες έφτασαν στη χώρα, προκειμένου οι διοργανωτές να είναι βέβαιοι πως θα δώσουν το παρών. Στη στάση ενός ευρωπαϊκού πλοίου στη Βραζιλία, επιβιβάστηκαν και οι παίκτες των καριόκας! Το Μουντιάλ του 1930 παραμένει το μοναδικό που διεξήχθη σε μία και μόνο πόλη, το Μοντεβιδέο. Οι μόλις 13 συμμετοχές άλλαξαν την ιδέα για το αρχικό φορμάτ, με αποτέλεσμα να γίνουν τέσσερις όμιλοι, τρεις των τριών ομάδων και ένας των τεσσάρων. Μετά, ακολουθούσαν απευθείας τα ημιτελικά.

Η Γαλλία ήταν το μεγάλο φαβορί από την Ευρώπη, όμως στο επεισοδιακό δεύτερο ματς της με την Αργεντινή είδε το όνειρο να σβήνει. Στην άμυνα της Αλμπισελέστε δέσποζε ο Λουίς Μόντι, ο οποίος θεωρούταν από τους πιο σκληρούς και αντιαθλητικούς παίκτες του τότε ποδοσφαιρικού κόσμου. Οι καταγραφές αναφέρουν πως ένα χτύπημα που έδωσε στο 10 στον Λορέν έκανε τον Γάλλο σχεδόν θεατή για το υπόλοιπο ματς. Ο Μόντι ήταν εκείνος που σκόραρε στο 80' με φάουλ, την ώρα που οι τρικολόρ ακόμα προσπαθούσαν να οργανώσουν την άμυνά τους. Ο Βραζιλιάνος διαιτητής Αλμέιντο Ρέγκο σφύριξε τη λήξη έξι λεπτά πριν συμπληρωθεί ο χρόνος, με τους Αργεντινούς να μπαίνουν στο γήπεδο για να πανηγυρίσουν και τους Γάλλους να περικυκλώνουν τον διαιτητή. Χρειάστηκε η έφιππη αστυνομία να διώξει τους οπαδούς, για να επιστρέψουν οι 11άδες ώστε να παιχτούν τα έξι λεπτά που απέμειναν. Το 1-0 διατηρήθηκε μέχρι τέλους. Στο 6-3 με το Μεξικό που έπαιξαν στη συνέχεια οι Αργεντινοί με το Μεξικό, καταλογίστηκαν πέντε πέναλτι!

Στους «4» η Αλμπισελέστε βρήκε τις ΗΠΑ, οι οποίες, έχοντας στη σύνθεσή τους έξι Άγγλους μετανάστες και προπονητή τον Σκωτσέζο Μπομπ Μίλαρ, εντυπωσίασαν στον όμιλο. Σε μια εποχή όπου οι πέντε επιθετικοί ήταν must, ο Μίλαρ έπαιζε με τρεις δίνοντας μεγάλη σημασία και στην άμυνά του. Ωστόσο, έκανε το λάθος να υποτιμήσει την Αργεντινή, δηλώνοντας πως σκέφτεται περισσότερο τον τελικό. Σίγουρα τα χρειάστηκαν. Στο 10' ο αμυντικός Ράφαελ Τρέισι είδε το πόδι του να σπάει, ο τερματοφύλακας Τζιμ Ντάγκλας τραυματίστηκε σοβαρά και ο αριστερός μέσος Άντι Ολντ δέχθηκε κλωτσιά στο πρόσωπο. Τελικόι σκορ 6-1, μπροστά σε 80.00 κόσμο. Η Αργεντινή ήταν στον τελικό.

Το πρώτο ματς της Ουρουγουάης έγινε απέναντι στο Περού, μέρες μετά την πρώτη σέντρα στη διοργάνωση. Κι αυτό γιατί το γήπεδο Centenario δεν ήταν έτοιμο! Το ματς συγκέντρωσε 70.000 κόσμο. Στο αμέσως προηγούμενο ματς του Περού, με αντίπαλο τη Ρουμανία στο γήπεδο της Πενιαρόλ, βρέθηκαν μόλις 300 οπαδοί. Η Σελέστε πέρασε και τους Βαλκάνιους, εξασφαλίζοντας πρόκριση στα ημιτελικά χωρίς να δεχθεί γκολ. Εκεί, συνάντησε την Γιουγκοσλαβία. Οι Ευρωπαίοι πάγωσαν τους 93.000 οπαδούς που βρέθηκαν στο Centenario, όμως το προβάδισμά τους δεν κράτησε για πολύ. Ο Τσέα σκόραρε μια φορά και ο Ανσέλμο δύο, κάνοντας το 3-1 πριν το ημίχρονο. Σύμφωνα με κάποιες καταγραφές, στη δημιουργία του τρίτου γκολ η μπάλα πέρασε εκτός αγωνιστικού χώρου και ένας ένστολος την κλότσησε διακριτικά προς τα μέσα! Ο Ιριάρτε έκανε το 4-1 και ο Τσέα σκόραρε δύο ακόμα τέρματα για το τελικό 6-1 και την ολοκλήρωση του χατ-τρικ του.

Κάπως έτσι λοιπόν, Αργεντινή και Ουρουγουάη έφτασαν να κοντράρονται στον μεγάλο τελικό της 30ης του Ιουλίου. Οι δυο τους είχαν συναντηθεί δύο χρόνια νωρίτερα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Άμστερνταμ, με τη Σελέστε να νικά και να διατηρεί τα σκήπτρα της. Οι νωπές μνήμες έδωσαν ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον και αντιπαλότητα στην αναμέτρηση. Δέκα πλοία ναυλώθηκαν για να μεταφέρουν κόσμο από το Μπουένος Άιρες, ενώ χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκε στο κέντρο της πόλης ζητώντας επιπλέον καράβια. Δεν τα κατάφεραν όλοι να φτάσουν. Ένα από τα πλοία γύρισε πίσω, λόγω της αυξημένης ομίχλης στον Ρίο ντε λα Πλάτα. Στο λιμάνι του Μοντεβιδέο, το κλίμα ήταν πολεμικό. Χιλιάδες αστυνομικοί έψαχναν τον κόσμο για όπλα και ο Βέλγος διαιτητής Ζαν Λανζενού αρνήθηκε να βγει στον αγωνιστικό χώρο μέχρι να πάρει διαβεβαιώσεις από την αστυνομία.

Τις μέρες εκείνες, οι παίκτες και κυρίως οι παλιότεροι είχαν λόγο στην κατάρτιση της 11άδας. Έτσι, η Ουρουγουάη προτίμησε να αφήσει εκτός τον Ανσέλμο για τον Κάστρο, θέλοντας περισσότερη αθλητικότητα. «Εκείνες τις μέρες οι παλιότεροι παίκτες έπαιρναν τις αποφάσεις. Είχαμε προπονητή, αλλά δεν ήταν τόσο σημαντικός», θυμάται ο Βαράγιο της Αργεντινής, ο οποίος ξεκίνησε βασικός. Χρειάστηκε να γίνει ρίψη κέρματος για να αποφασιστεί ποια μπάλα θα χρησιμοποιηθεί. Η μεγαλύτερη των Ουρουγουανών, ή η μικρότερη των Αργεντινών. Το κέρμα έδειξε τη δεύτερη, όμως στο δεύτερο μέρος η Σελέστε έβαλε τη δική της. Ο διαβόητος Μόντι ήταν πολύ ήρεμος για τη φήμη του και σύμφωνα με τον Βαράγιο στα αποδυτήρια ήταν τρομοκρατημένος, λόγω των απειλών που είχε δεχθεί για τη ζωή του!

Στα του αγώνα, ο Ντοράντο άνοιξε το σκορ για τους οικοδεσπότες, για να ισοφαρίσει ο Πεισέγιε. Ο Στάμπιλε στο 37' έδωσε το προβάδισμα στην Αργεντινή, η οποία είχε και δοκάρι. Αλλά στο δεύτερο μέρος, η Σελέστε ήταν η απόλυτη κυρίαρχος. Για τους Αργεντινούς, έπαιξε ρόλο η μπάλα που χρησιμοποιήθηκε. Τσέα και Ιριάρτε έκαναν το 3-2, ο Βαράγιο είδε το σουτ του να απομακρύνεται στη γραμμή και ένα λεπτό πριν τη λήξη ο Κάστρο με μακρινό σουτ διαμόρφωσε το τελικό 4-2.

Με τη λήξη επικράτησε πανικός. Ο Βαράγιο θυμόταν πως: «Ο πατέρας μου ήταν στο γήπεδο και έπρεπε να μεταμφιεστεί κρατώντας σημαία της Ουρουγουάης για να αποχωρήσει με ασφάλεια». Οι οικοδεσπότες ήταν σε έξαλλη κατάσταση. Το Μοντεβιδέο δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ. Η επόμενη μέρα κηρύχθηκε εθνική αργία και σε κάθε ποδοσφαιριστή το κράτος δώρισε ένα σπίτι. Στο Μπουένος Άιρες το εξαγριωμένο πλήθος επιτέθηκε στο προξενείο και ένας ψυχρός πόλεμος ανάμεσα στις ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες των δύο χωρών ξεκίνησε. Ο τελευταίος επιζών από εκείνη την αναμέτρηση ήταν ο Βαράγιο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 100 ετών, 80 χρόνια μετά τον τελικό.

Το πρώτο Μουντιάλ έδειξε τις τεράστιες προοπτικές του τουρνουά για το μέλλον, βάζοντας παράλληλα τα θεμέλια για το μύθο της Ουρουγουάης. Το 1930 κατέκτησε το τρόπαιο με πληθυσμό 1.75 εκατ. κατοίκους και έγινε η μικρότερη χώρα που έχει στην κατοχή της Μουντιάλ, ενώ επανέλαβε το επίτευγμα το 1950 μέσα στο Μαρακανά, στην πιο μαύρη μέρα την ποδοσφαιρική ιστορία της Βραζιλίας. Είναι πρώτη σε κατακτήσεις Copa America, με 15, ενώ έχει επίσης δύο χρυσά σε Ολυμπιακά Ποδοσφαιρικά τουρνουά. Η μικρότερη χώρα που ανεβαίνει στο υψηλότερο σκαλί του βάθρου ανεξαρτήτως αγωνίσματος στους Ολυμπιακούς Αγώνες...

Με πληροφορίες από το βιβλίο "World Cup Stories" του Chris Hunt