Πίσω από τους προβολείς του Μαρακανά...

Ο Λούκας Λάνα αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου, μιας και έχει ζήσει το ποδόσφαιρο εκ των έσω από διαφορετικά πόστα. Δούλεψε για οκτώ χρόνια στη Φλαμένγκο ως γυμναστής. Στους νέους, αρχικά και στη συνέχεια στην πρώτη ομάδα. Είχε την δυνατότητα να γνωρίσει από κοντά και να εργαστεί με μεγάλα ονόματα, όπως ο Ροναλντίνιο και ο Αντριάνο. Ποδοσφαιριστές που έζησαν τη μαγεία του jogo bonito, αλλά ήταν επιρρεπείς στις καταχρήσεις που φέρνει η δημοσιότητα και τα χρήματα. Εκτός από αυτούς όμως, συναναστράφηκε και παιδιά που αντιμετώπιζαν το ποδόσφαιρο ως ελπίδα. Για να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Πολλές φορές έχοντας την παρανομία ως μοναδική εναλλακτική.Ο Λούκας στη συνέχεια δούλεψε για λίγο στη Σουηδία και τη Νορβηγία και αφού επέστρεψε στη Βραζιλία, ξεκίνησε να έχει παρτίδες με ομάδες από τη Σκανδιναβία. Του ζητούσαν ατόφια βραζιλιάνικα ταλέντα που θα έδιναν χρώμα και όμορφες στιγμές.

Το gazzetta.gr με τη βοήθεια της Ολυμπίας Καραβασίλη* ήρθε σε επικοινωνία με τον Λούκας, ζητώντας του να ρίξει μια ματιά πίσω από τους προβολείς. Να πει για τους πατέρες που βαφτίζονται ατζέντηδες, το ντόπινγκ στους νέους, το σύστημα που μπορεί να πετάξει ένα παιδί με την προοπτική του επαγγελματία ποδοσφαιριστή στο δρόμο, χωρίς κανένα εφόδιο. Τον ρωτήσαμε επίσης και για το ποδοσφαιρικό trafficking, ωστόσο μας ξεκαθάρισε ότι δεν έχει αναμιχθεί ποτέ σε μεταγραφή ανηλίκου, οπότε δεν μπορεί να εκφράσει άποψη.

Ευρώπη για τα χρήματα ή τη δόξα

Ρωτήσαμε τον Λούκας για το δρομολόγιο Λατινική Αμερική - Σκανδιναβία που έχει ανοίξει, όντας πλέον αποκλειστικά ατζέντης ποδοσφαιριστών, οι περισσότεροι από τους οποίους βλέπουν τις πόρτες των ομάδων που τους ανέθρεψαν κλειστές. Η Σουηδία ή Νορβηγία αποτελούν την κερκόπορτα του ονείρου. Είτε αυτό είναι η δόξα, είτε το χρήμα. «Ξεκίνησα να πηγαίνω Βραζιλιάνους στη Σουηδία και τη Νορβηγία ως εκπρόσωπός τους. Στη Φλαμένγκο, φανταστείτε κάθε χρόνο 25 παιδιά είναι έτοιμα για να κάνουν το βήμα προς την πρώτη ομάδα. Τα 20 από αυτά δεν παίζουν ποτέ επαγγελματικά.

Η πρώτη ομάδα έχει ήδη πλήρες ρόστερ, οπότε δεν υπάρχει χώρος γι' αυτούς που έρχονται. Στη συνέχεια δοκιμάζουν να αγωνιστούν σε χαμηλότερες κατηγορίες ή σε άλλα πρωταθλήματα τριγύρω. Οποιαδήποτε επιλογή στην Ευρώπη, λοιπόν, είναι καλύτερη. Είναι μια νέα εμπειρία, μια νέα γλώσσα, καλούνται επιτέλους να ζήσουν μόνοι γιατί στη Βραζιλία οι περισσότεροι μένουν με τους γονείς τους. Είναι μεγάλη εμπειρία το να πάνε στην Ευρώπη. Κάθε Βραζιλιάνος έχει όνειρο να παίξει εκεί. Στη Μπαρτσελόνα, στη Ρεάλ, τη Γιουβέντους. Ωστόσο, βλέπουν ως γέφυρα οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Ξέρουν ότι είναι καλύτερο να παίξουν Σουηδία από ότι στη δεύτερη κατηγορία της Βραζιλίας. Αν σκοράρουν εκεί, θα τους δουν. Υπήρξε μια περίπτωση ποδοσφαιριστή που έπαιξε στη Βραζιλία, πήγε απευθείας Σουηδία και από εκεί Ολλανδία. Έπαιξε στη Χέρενφεϊν, πήγε καλά και στη συνέχεια, αφού πέρασε από Αγγλία, πήγε στην Αραβία και έβγαλε πολλά χρήματα. Δεν έγινε Νεϊμάρ, αλλά κέρδισε λεφτά».

Μόνο... καλοκαίρι!

Πολλές φορές βλέπουμε ποδοσφαιριστές από τη Λατινική Αμερική να μην προσαρμόζονται ποτέ. Η αλλαγή αποτελεί ένα σοκ που δεν μπορούν να ξεπεράσουν. Ο Λούκας τονίζει ότι υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν καν να φορέσουν εξάταπα: «Η προσαρμογή τους παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Στην Σταρτ τους πηγαίνω παίκτες μόνο τη μεταγραφική περίοδο του Ιουνίου, γιατί τον χειμώνα δεν μπορούν να αποδώσουν. Απλά δεν μπορούν! Είναι δύσκολο να φορέσουν ακόμα και ποδοσφαιρικά παπούτσια. Οπότε τους πηγαίνουμε παίκτες μόνο το καλοκαίρι. Η πρώτη εντύπωση είναι πάντα αυτό που μετράει. Αν ένας νεαρός πάει και δεν παίξει για τρεις μήνες καλά θα τον στείλουν πίσω. Θα χάσει όλη την καλή του ψυχολογία και είναι πολύ σημαντικό ένας ποδοσφαιριστής να έχει ψυχολογία».

Οι δικηγόροι και οι «κρυφοί» ατζέντηδες

Η απελευθέρωση του συστήματος των ατζέντηδων από τη FIFA στην πραγματικότητα άνοιξε το δρόμο σε περισσότερους επιτήδειους για δουλειές κάτω από το τραπέζι. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα ΕΔΩ. Επίσης, εντύπωση προκαλεί το ότι, αν και έχει αλλάξει το σύστημα, στο TMS που χρησιμοποιείται για να ελεγχθεί online μια μεταγραφή, συνεχίζει να διατηρείται πεδίο για τον κωδικό του FIFA agent, ο οποίος στην πραγματικότητα έχει πάψει να υφίσταται. «Στη Βραζιλία η Ομοσπονδία είναι η υπεύθυνη για τα τεστ για να γίνεις ατζέντης. Δεν το κάνουν πια γιατί η FIFA απελευθέρωσε τους ατζέντηδες. Μπορείς να δουλέψεις ως μάνατζερ με τρεις τρόπους. Αν είσαι πατέρας του ποδοσφαιριστή, αν είσαι FIFA agent από το παλιό καθεστώς, ή αν είσαι δικηγόρος. Δεν νομίζω ότι αυτό που έκανε η FIFA είναι καλό. Ήταν πολύ καλύτερο όταν υπήρχαν τα τεστ και οι προϋποθέσεις.

Το πιο δύσκολο είναι το δίκτυο. Όλες μου οι δουλειές γίνονται με συνεργάτες από άλλες χώρες. Υπογράφουν ως FIFA agents και παίρνω το ποσοστό μου. Στη Βραζιλία δεν ξέρω κανέναν δικηγόρο που να είναι μάνατζερ. Συνεργάζονται με δικηγόρους, αλλά δεν είναι οι ίδιοι. Το πιο συνηθισμένο είναι να έχουν χρήματα από άλλες δουλειές και να βάζουν σε αυτή. Οι ατζέντηδες δίνουν στους παίκτες χρήματα για να υπογράψουν. Στο TMS της FIFA καλείσαι να βάλεις online όλα τα στοιχεία. Πρέπει να βάλεις το νούμερό σου ότι είσαι Fifa Agent. Παρότι έχει αλλάξει το καθεστώς, υπάρχει ακόμα το πεδίο για τον κωδικό. Το κάνω ακόμα με τους συνεργάτες μου.

Η FIFA λέει ότι ο παίκτης μπορεί να υπογράψει συμβόλαιο από τα 16 του σε μια ομάδα, ωστόσο δεν μπορεί να υπογράψει συμφωνία με ατζέντη αν δεν είναι 18. Αυτά τα δύο χρόνια τι γίνεται; Υπάρχει κενό. Πώς δουλεύει λοιπόν το όλο πράγμα; Ο Νεϊμάρ στα 16 του, για παράδειγμα, έβγαζε από ένα εκατομμύριο. Είπε λοιπόν ότι τον εκπροσωπεί ο πατέρας του. Αλλά είχε άλλον ατζέντη, κανονικό, χωρίς να φαίνεται».

Το third party και ο ατζέντης-φίλος

Το μπλέξιμο στη μεταγραφή ενός ποδοσφαιριστή όταν υπάρχει και "third party", κάποια δηλαδή εταιρεία ή πρόσωπο που να έχει δικαιώματα του ποδοσφαιριστή, είναι τεράστιο. Όμως, πολλές φορές αποτελεί αναγκαίο κακό. «Στη Βραζιλία αυτό το «τρίτο μέρος» είναι πολύ συνηθισμένος να περιλαμβάνεται. Το χρειάζονται. Οι ομάδες δεν έχουν χρήματα για να πληρώνουν τις αξίες των παικτών. Στο Νεϊμάρ, ας πούμε, που έπαιρνε τρία εκατομμύρια ρεάλες τον μήνα δεν μπορούσαν να τον πληρώνουν. Εκεί έρχεται το τρίτο μέρος και αποκτά ποσοστό. Η FIFA δεν θέλει να παίρνει αποφάσεις για το συμβόλαιό του, ή για το αν θα πάει μια ομάδα, ή αν θα παίξει σε ένα φιλικό. Θέλουν να τους κρατούν εκτός. Ωστόσο, αν βάλεις χρήματα σε κάτι και επενδύεις σε αυτό θέλεις να έχεις λόγο για να σου επιστραφούν».

Ο super agent Ζόρζε Μέντεζ χάρισε στον Κριστιάνο Ρονάλντο όταν παντρεύτηκε ένα ιδιωτικό ελληνικό νησί. Ο Μίνο Ραϊόλα είναι κάτι σαν φίλος-πατέρας για τον Μάριο Μπαλοτέλι. Οι σχέσεις ποδοσφαιριστή-εκπροσώπου συχνά ξεπερνούν το επαγγελματικό πλαίσιο. Ωστόσο «Μερικές φορές δεν ξέρεις καν τον ποδοσφαιριστή. Γνωρίζεις ότι ένα κλαμπ χάνει έναν καλό επιθετικό, οπότε ψάχνεις και φέρνεις σε επαφή δύο πλευρές. Αν ολοκληρωθεί το deal, παίρνεις χρήματα. Είναι σίγουρα καλύτερο όταν τον ξέρω προσωπικά. Κάποτε είχα έναν πελάτη που ήμασταν πολύ φίλοι, μέναμε μαζί. Στην ταινία του Κριστιάνο Ρονάλντο φαίνεται η σχέση που έχει με τον ατζέντη του. Είναι η περίπτωση που ξέρει ο κόσμος, αλλά αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Για να γίνει ο ποδοσφαιριστής φίλος με τον ατζέντη του πρέπει να είναι μεγάλο όνομα».

Από την ελπίδα στο δρόμο

Πώς δουλεύει όμως το σύστημα στη χώρα που τα παιδιά γεννιούνται με μια μπάλα στα πόδια και αφήνουν το σχολείο σε δεύτερη μοίρα; «Όταν ένας ποδοσφαιριστής είναι 12 χρονών και παίζει μέχρι τα 20 του, η Φλαμένγκο μετρά πόσα χρήματα έχει δαπανήσει για αυτόν όλα τα χρόνια. Αν η προσφορά του δεν είναι ανάλογη, απλά τελειώνει το συμβόλαιό του. Οι ομάδες δεν παίρνουν το ρόλο του κράτους στη Βραζιλία, δεν φροντίζουν για τη μόρφωση. Έτσι, αν εγώ ξέρω πως όταν πάω 18 θα υπογράψω επαγγελματικά και θα βγάζω πολλά χρήματα δεν με νοιάζει το σχολείο. Δύο-τρεις καταφέρουν να γίνουν επαγγελματίες. Άλλοι καταλήγουν ακόμα και έμποροι ναρκωτικών. Έχουν μόνο μια ευκαιρία, ακόμα και αν έχουν παίξει στις μικρές εθνικές ομάδες. Ύστερα, οι σύλλογοι τους πετάνε στα σκουπίδια.

Εγώ δουλεύω με τέτοιους παίκτες προσπαθώντας μετά να βρω τρόπο για να συνεχίσουν την καριέρα τους. Είναι έναν παίκτη που ήταν κορυφαίος επιθετικός στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων Κ-19. Ωστόσο, όταν πήγε 20 δεν ήταν αρκετός για τη Φλαμένγκο, η οποία απλά τον άφησε στο δρόμο. Τον πήγα στην Σουηδία και μετά στη Δανία. Έσωσα την καριέρα του στην ουσία. Επέστρεψε στη Βραζιλία, έβαλε 23 γκολ στη δεύτερη κατηγορία και τώρα η Φλαμένγκο τον θέλει ξανά. Έχω γνωρίσει παραπάνω από 100 παίκτες που ήταν εκπληκτικοί και τώρα δεν έχουν τίποτα. Γιόρτασαν, πήγαιναν στην Ίμπιθα, έμπλεξαν με ναρκωτικά. Είδα έναν άνθρωπο να ξοδεύει 20.000 ευρώ σε μια βραδιά. Τώρα είναι στη φυλακή γιατί σκότωσε την κοπέλα του. Μπορώ να πω το όνομά του, είναι ο Μπρούνο. Έμπλεξε με λάθος ανθρώπους».

Το ντόπινγκ

Μία παράμετρος που συχνά μένει στην αφάνεια είναι το ντόπινγκ. Όχι στις μεγάλες διοργανώσεις, αλλά στις μικρές ηλικίες. Εκεί που μπορεί να ανιχνευτεί πολύ δυσκολότερα και να κάνει το παιδί που δοκιμάζει να ξεχωρίζει, να κερδίσει ένα συμβόλαιο. Και μετά, ας χαθεί. «Έχουμε τεστ στις επαγγελματικές κατηγορίες. κάποιες φορές σε άλλες χρησιμοποιούν παράνομες ουσίες, αλλά κανείς δεν το τεστάρει. Σε έναν 15χρόνο δηλαδή μπορώ να δώσω τεστοστερόνη παράνομα, να παίξει περισσότερο και καλύτερα χωρίς να τον ανακαλύψει κανείς. Μετά να παίξει εθνική και να πάρει μεταγραφή. Στη συνέχεια δεν τον νοιάζει γιατί έχει πετύχει ήδη το στόχο του. Βλέπουμε πολλές περιπτώσεις παικτών που μετά από λίγο φθίνουν. Το ντόπινγκ είναι σαν τη γάτα με το ποντίκι. Χρησιμοποιούν ουσίες που ίσως δεν ξέρουν».

Ο επίλογος ανήκει στην Ολυμπία Καραβασίλη η οποία θεωρεί πως οι τρόποι για να βοηθηθεί το άθλημα περνούν από την Παγκόσμια Ομοσπονδία: "Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα από τα λεγόμενα του οποιουδήποτε ατζέντη, Το ερώτημα το οποίο τουλάχιστον για μάνα παραμένει αναπάντητο είναι κατά πόσο η FIFA εξυπηρετεί τον ένα και μοναδικό της σκοπό, το ποδόσφαιρο. Διότι ακόμη και αν το πρόσφατο τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς που την στιγμάτισε θεωρηθεί ως μια εξαίρεση, όσο εμβαθύνει κανείς στους κανονισμούς της, τόσο συνειδητοποιεί ότι η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου αναλώνεται στα δικά της συμφέροντα αφήνοντας όλο και περισσότερο στο περιθώριο το ποδόσφαιρo…"

*Η Ολυμπία Καραβασίλη είναι Ελληνίδα ασκούμενη δικηγόρος, με ειδίκευση στο αθλητικό δίκαιο. Η διπλωματική της στο master «Juriste du Sport» που πραγματοποιεί στη Νίκαια της Γαλλίας έχει αντικείμενο το ντόπινγκ. Μεγάλο κομμάτι του ακαδημαϊκού της background αναλώνεται στις διαδικασίες της FIFA, του CAS και άλλων ανώτατων οργάνων σχετικά με τον αθλητισμό.