Το πιο επιτυχημένο ελληνικό ποδοσφαιρικό project (poll)

Θυμάμαι σαν χθες μια περίπου τυχαία συνάντησή μας με τον Φερνάντο Σάντος το καλοκαίρι του 2006 στη Λισσαβόνα. Είχε μόλις αναλάβει την Μπενφίκα. Και δεν μετρούσε περισσότερους από δύο μήνες από τη στιγμή της αποχώρησής του από την ΑΕΚ επειδή δεν συμφωνούσε με τους τότε μεγαλομετόχους της ΠΑΕ για να συνεχίσει την εξέλιξη του σχεδίου που είχε αναλάβει να εφαρμόσει. “No more projects”, μου επαναλάμβανε σε όλη τη διάρκεια της κουβέντας μας. Είχε τότε βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει νόημα να αναλαμβάνεις στην Ελλάδα μια ποδοσφαιρική αποστολή με χαρακτήρα μακρόπνοης επένδυσης, επειδή η υπομονή και η τεχνοκρατική αντίληψη είναι άγνωστες λέξεις και έννοιες στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Εκτοτε βεβαίως ο Πορτογάλος την “ξαναπάτησε”, αφού ανέλαβε τόσο το project Ζαγοράκη στον ΠΑΟΚ όσο και το project “σύσταση εθνικού ποδοσφαίρου” τον καιρό του ως ομοσπονδιακός προπονητής της Ελλάδας. Και παρ' όλο που και οι δύο αυτές θητείες του είναι ανάμεσα στις καλύτερες της προπονητικής καριέρας του και είχαν θετική επίδραση στην πορεία του, το περασμένο καλοκαίρι ο Σάντος άφησε πίσω τη χώρα μας με τη συνείδηση ότι ο μικρόκοσμος που διοικεί το ποδόσφαιρο σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα δεν έχει μυαλό για μακρόπνοες επενδύσεις και δεν θέλει να βάλει τους τεχνοκράτες στη διοίκηση για να το εκσυγχρονίσουν.

Ολα τα παραπάνω ήρθαν στο μυαλό μου αυτές τις μέρες λόγω και των ποδοσφαιρικών αλλαγών σε δύο μεγάλους συλλόγους και των επικείμενων αναγκαίων αλλαγών στην Εθνική ομάδα. Ο Ολυμπιακός αλλάζει προπονητή, ο ΠΑΟΚ “δηλώνει” με τις κινήσεις του ότι ετοιμάζεται να αλλάξει πλάνο προκειμένου να παράξει ποδοσφαιριστές και να φτιάξει ομάδα με προοπτική και για τον λόγο αυτό προσέλαβε έναν “ακριβό” τεχνικό διευθυντή. Η Εθνική σκέφτεται, προκειμένου να ξεφύγει από την καταστροφική σημερινή φάση της, να αλλάξει καθεστώς λειτουργίας.

Επιχειρώντας μια ανασκόπηση στα εφαρμοσμένα μοντέλα που έχω παρατηρήσει στην ποδοσφαιρική Ελλάδα των τελευταίων 15 ετών, επειδή το αντιλαμβάνομαι ως μάταιο να κοιτάξω πιο πίσω, δηλαδή σε περασμένες εποχές του ποδοσφαίρου, όταν επικρατούσαν άλλες αντιλήψεις και τεχνολογίες, συνειδητοποίησα ότι τα λίγα αποτελεσματικά μοντέλα μεγάλης διάρκειας ήταν στην πλειονότητά τους γεννήματα της τύχης και των συγκυριών και όχι συνειδητές και προχωρημένες για την εποχή και την νοοτροπία επιλογές βασισμένες σε σχέδιο που είχε εκπονηθεί εκ των προτέρων.

Γέννημα της τύχης ήταν η κορυφαία ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα όλων των εποχών, η Εθνική του Οτο Ρεχάγκελ, ο οποίος προσελήφθη τυχαία και όχι μετά από έρευνα και δεν απολύθηκε στους πρώτους μήνες μόνο από τύχη και όχι από συνειδητή επιλογή για υπομονή και απεριόριστη στήριξη.

Γέννημα τυχαίων επιλογών σε προπονητή και τεχνικούς διευθυντές (αν και όταν υπήρχαν) ήταν οι περισσότερες εκδόσεις του πρωταθλητή Ελλάδας των τελευταίων 15 ετών. Ψάχνεις για μια εξαίρεση και την βρίσκεις μόνο στον Ολυμπιακό του Βαλβέρδε στη δεύτερη θητεία του. Γέννημα τυχαίων και συγκυριακών επιλογών από περαστικές ή μόνιμες διοικήσεις ήταν και οι περισσότερες εκδόσεις διαρκείας που παρουσιάστηκαν από όλους τους “μικρομεσαίους” ελληνικούς συλλόγους. Κι αυτό δεν συνέβαινε και δεν συμβαίνει μόνο επειδή στην – ποδοσφαιρική και όχι μόνο – Ελλάδα δεν υπήρχε και δεν υπάρχει υπομονή, αλλά και επειδή οι γενιές που κρατούν ακόμη και σήμερα τις τύχες του δημοσίου και ιδιωτικού ποδοσφαίρου δεν είχαν και δεν ενδιαφέρονταν να αποκτήσουν γνώση και σύγχρονη αντίληψη για τη διοίκηση ποδοσφαίρου, διότι δεν είχαν και δεν έχουν όραμα για το ποδόσφαιρο. Τα οράματα εξαντλούνται στις “να παίρνω τίτλους” ή/και “να κονομάω” επιθυμίες. Δίχως απολύτως καμία μεγάλη ιδέα για τον τρόπο, για το πώς, για το στιλ. Με εξαίρεση τις μεγάλες ιδέες που είναι γεμάτες από διαφθορά. Σε αυτό διαχρονικά ήμασταν, οι Ελληνες, αυθεντίες. Φιλόσοφοι αλλά και επιτυχημένοι στις εφαρμοσμένες θεωρίες.

Εκτός από τον Ολυμπιακό του Βαλβέρδε, εξαίρεση υπήρξαν η ΑΕΚ του Σάντος (στην δεύτερη θητεία), ο ΠΑΟΚ του Σάντος, ο Ατρόμητος του Δώνη, ο ΠΑΣ με αφετηρία τον Χριστόπουλο, ο Εργοτέλης με τον Καραγεωργίου, και πιθανόν ένα – δύο ακόμη αξιόλογα projects που είχαν διάρκεια μεγαλύτερη της 2ετίας αλλά στην πρόχειρη αναδρομή τα προσπερνώ. Ακόμη όμως και αν υπήρξαν δέκα επιπλέον τέτοια σχέδια που επιβίωσαν για μια διετία, το άθροισμα είναι ελάχιστο για μια ολόκληρη 15ετία. Κάποια ήταν συνειδητές επιλογές, κάποια προέκυψαν από τύχη και συγκυρίες. Κανένα όμως δεν κράτησε τόσο που να βάλει έναν από αυτούς τους συλλόγους σε άλλη διάσταση, σε επόμενο επίπεδο, σε ράγες προόδου και ανάπτυξης. Αυτό το πέτυχε μόνο η Εθνική με τον Ρεχάγκελ, μέχρι να την καταστρέψει σε διάστημα ενός μήνα ο Σαρρής.

Στο σημερινό ελληνικό ποδόσφαιρο υπάρχουν μόνο τα σχέδια που εξελίσσονται σε Παναθηναϊκό, Αστέρα Τρίπολης και ΑΕΚ. Σε όλα έχει δημιουργηθεί μια προοπτική, και όλα μοιάζουν να γεννιούνται μέσα από συνειδητές επιλογές των διοικήσεων. Είναι όμως και για τα τρία projects νωρίς για συμπεράσματα.

Από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων και μεσαίων ευρωπαϊκών συλλόγων των μεγαλύτερων πρωταθλημάτων άρχισε να στελεχώνεται από στελέχη με σπουδές στη διοίκηση επιχειρήσεων αλλά και προηγούμενη εμπειρία σε άλλα επιχειρηματικά πεδία. Το ίδιο συνέβη και συμβαίνει στις εθνικές ομοσπονδίες. Αυτές φτάνουν να διοικούνται από πρώην μεγαλοστελέχη πολυεθνικών με επιχειρηματική και όχι στεγνά ποδοσφαιρική αντίληψη. Περίπου το ίδιο συμβαίνει και στους μικρότερου βεληνεκούς συλλόγους: φτιάχνουν ένα προσαρμοσμένο στη δυναμική τους σχέδιο με καθαρούς και συγκεκριμένους στόχους προοπτικής, και οι μορφωμένοι και πεπειραμένοι μάνατζερ που προσλαμβάνονται κρίνονται από την επίτευξη των στόχων και την πρόοδο του ποδοσφαιρικού-επιχειρηματικού σχεδίου και όχι μόνο από το αποτέλεσμα της Κυριακής. Θα το ζήσουμε αυτό στην ποδοσφαιρική Ελλάδα; Παρ' ότι το προσδόκιμο ζωής έχει μεγαλώσει, την εποχή που το σύγχρονο ποδοσφαιρικό μάνατζμεντ θα είναι κανόνας και όχι εξαίρεση στην ελληνική ποδοσφαιρική αγορά ανησυχώ ότι δεν θα την ζήσω.