Ο κώδικας Ντα... Σπανούλη του Αργύρη!

Εγώ που δεν είμαι προπονητής, αλλά ούτε είχα ποτέ μου τη ματαιοδοξία να τον παριστάνω, σπάω το κεφάλι μου εδώ και πολύ καιρό για να καταλάβω τι είναι αυτό που κάνει με τόση επιτυχία στην άμυνα του ο Παναθηναϊκός, όταν αντιμετωπίζει τον Ολυμπιακό. Πώς στα κομμάτια καταφέρνει ο Πεδουλάκης να πιάνει αιχμάλωτο τον Σπανούλη, αφού προηγουμένως, όπως επισήμανε χθες ο Μπαρτζώκας (του έχει πειράξει το μυαλό και) τον αναγκάζει να σκέφτεται πολύ προτού εκδηλώσει την επίθεση;

Ελα μου ντε!

Δεν είναι, διάβολε, τόσο απλά, όσο πολλές φορές φαίνονται τα πράγματα σε μια τακτική της άμυνας ή της επίθεσης: εάν ήταν απλά, τότε ο προπονητής κάθε ομάδας που αντιμετωπίζει τον Ολυμπιακό στο Πρωτάθλημα και στην Ευρωλίγκα θα τράβαγε έναν ψηλό παίκτη από το ρόστερ του και θα τον έβαζε να κάνει βάρδια στην κορυφή της ρακέτας για να μην αφήσει τον Σπανούλη να διεισδύσει, να δημιουργήσει και να εκτελέσει.

Η υποψία μου επιβεβαιώθηκε χθες το μεσημέρι και μάλιστα με πανηγυρικό τρόπο: κάποιο... πουλάκι μου είπε ότι όντως σε όλη αυτή την πολύ αποτελεσματική τακτική που εφαρμόζει ο Παναθηναϊκός υπάρχει ένα λεπτό σημείο, που (όπως έχει αποδειχθεί στα προηγούμενα ματς) περιορίζει τη δράση του Σπανούλη κατά 30% σε σχέση με τον ρόλο του στα επιθετικά συστήματα του Ολυμπιακού. Δεν μου αρέσει να γράφω κάτι που δεν το ξέρω επακριβώς και νιώθω πολύ άσχημα που το κάνω, αλλά με ιντριγκάρησε αυτή η πληροφορία και γι' αυτό την αναφέρω...

Έχει, λέει, ο Ολυμπιακός ένα συγκεκριμένο (και κωδικοποιημένο) σύστημα που επιτρέπει στον Σπανούλη να διασπά τις άμυνες, όποιος κι αν είναι απέναντι του και πάνω σε αυτόν τον καμβά εξύφανε το δικό του σχέδιο ο Πεδουλάκης. Ο Αργύρης και οι συνεργάτες του πέρασαν πολλές ώρες μπροστά στο βίντεο, μελέτησαν με μεγάλη προσοχή τις στατιστικές και κατέληξαν σε αυτή την τόσο πολυσυζητημένη (λόγω της αδιάκοπης χρήσης και της αποτελεσματικότητας της) τακτική της αντιμετώπισης του Σπανούλη με έναν ψηλό παίκτη, που συνήθως και από την αρχή του αγώνα είναι ο Τζέημς Γκιστ.

Εδώ οφείλω να ανοίξω μια παρένθεση, διότι και στο (απώτερο ή το πιο πρόσφατο) παρελθόν, πολλοί προπονητές κατέφυγαν σε μια παρεμφερή τακτική για να αναχαιτίσουν τον δεινότερο σκόρερ των αντιπάλων, είτε σε καθαρό man to man, όπως αυτό που χρησιμοποιεί τώρα ο Παναθηναϊκός, είτε σε μια σύνθετη άμυνα με τέσσερις σε ζώνη κι έναν παίκτη να κυνηγάει τον στοχευμένο αντίπαλο (βλέπε Ομπράντοβιτς με τον Καλάθη πάνω στο Ναβάρο, στη σειρά των πλέι οφς της Ευρωλίγκας, το 2011). Αυτές οι συνδυασμένες αμυντικές πρακτικές, τύπου "box and one" (σε σχήμα τετραγώνου) ή "diamond and one" (σε σχήμα ρόμβου) υπήρξαν πολύ δημοφιλείς στη δεκαετία του '80, ως τεχνάσματα εναντίον του Γκάλη!

Για την ιστορία ο πρώτος που χρησιμοποίησε μια τέτοια άμυνα και καρπώθηκε την έμπνευση του ήταν ο (έχων κολεγιακές και γενικώς αμερικανικές προσλαμβάνουσες) Θόδωρος Ροδόπουλος, ο οποίος στα ματς Αρης-ΠΑΟΚ έβαλε τον Δημήτρη Καλπάκη και τον Χρήστο Κωνσταντινίδη να κυνηγούν "per mare, per terram" τον Γκάλη κι όταν ο Νικ κατάφερε να τους υπερφαλαγγίσει και έφτανε μέσα στη ρακέτα, τότε έπεφτε πάνω στον Παναγιώτη Φασούλα ή στον Μάνθο Κατσούλη!

Αυτό βεβαίως δεν συνέβαινε στην τύχη, αλλά εκ προθέσεως και βάσει συγκροτημένου σχεδίου, μάλιστα εκείνη την εποχή εκτός από το "4-1', είχε μεγάλη πέραση και η άμυνα με τρεις σε ζώνη και δυο σε man to man πάνω στον Γκάλη και στον Γιαννάκη. Όχημα αυτής της λογικής υπήρξε ως παίκτης και ο ίδιος ο Αργύρης Πεδουλάκης, ο οποίος επειδή ήταν εξαιρετικός αμυντικός, χρησιμοποιήθηκε σε ρόλο αντι-Γκάλη τηn Κυριακής των Βαίων (13 Απριλίου) του 1987 στο Αλεξάνδρειο, όπου ο αήττητος επί 25 μήνες και 54 συναπτά ματς (που έμελλε να φτάσουν στα 80) Αρης, εγκλωβισμένος στη σύνθεση άμυνα του Κώστα Μουρούζη, βρισκόταν εννέα πόντους πίσω (53-62), τέσσερα λεπτά πριν από τη λήξη. Εντέλει οι "κίτρινοι" ανέτρεψαν το σκηνικό και επιβλήθηκαν με 68-67, βοηθούμενοι και από την αποβολή του Αργύρη Πεδουλάκη με 5 φάουλ. Ο νυν προπονητής του Παναθηναϊκού σημείωσε 12 πόντους και πέρασε χειροπέδες στον Γκάλη (13 πόντοι με 6/16 σουτ), μάλιστα κάποια στιγμή που του έκανε φάουλ, ο Νικ γύρισε αυθόρμητα και του είπε: "Ρε συ Αργύρη, ο Γιαννάκης σας τα βάζει, εμένα κυνηγάς;"

Με την ίδια λογική, θα μπορούσε και ο Σπανούλης να γυρίσει και να πει χθες στον Γκιστ, "ρε Τζέιμς, ο Λοτζέσκι σας τα βάζει, εμένα κυνηγάς;", αλλά προφανώς ο Βασίλης δεν ξέρει αυτή την παλιά ιστορία...

Εάν θυμάμαι καλά η πατρότητα του κόλπου με έναν ψηλό παίκτη (είτε σε καθαρό man to man, είτε σε σύνθετη άμυνα) πάνω στον Γκάλη, πρέπει να πιστωθεί στον Σβι Σερφ, ο οποίος το 1986 στον αγώνα του Μουντομπάσκετ στη Βαρκελώνη, έστειλε πάνω στον Νίκο στην αρχή της κίνησης του τον Χεν Λίπεν και μετά το πρώτο σκριν τον ύψους 2μ.08 Λαβόν Μέρσερ Κέρτις Μπερντ, ο οποίος αν και υστερούσε σε ταχύτητα και ευλυγισία, έκανε τη δουλίτσα του! Αργότερα το πήραν σχοινί κορδόνι (σε αγώνες είτε με τον Αρη, είτε με την Εθνική ομάδα), ο αείμνηστος Ραλφ Κλάιν με τον Κεν Μπάρλοου, ο Φράνκο Καζαλίνι με τον Ρικάρντο Πίτις και ο Ντούσαν Ιβκοβιτς (για πρώτη φορά, στο Προολυμπιακό Τουρνουά του 1988, στο Ρότερνταμ) με τον Τόνι Κούκοτς και με τον Ζάρκο Πάσπαλι!

Τον Δεκέμβριο του 2012, όταν ο Πεδουλάκης αποφάσισε να ξεφορτωθεί τον Αντι Πάνκο και να κάνει την τράμπα με τον Τζέημς Γκιστ, η ιδέα μόλις είχε καρφωθεί στο μυαλό μου και έμελλε να υλοποιηθεί εν καιρώ τω δέοντι. Οταν έγινε κοινωνός αυτής της ιδέας του προπονητή του, ο απόφοιτος των Τέραπινς του Μέριλαντ ο οποίος διαθέτει πολύ γρήγορα πόδια και γενικώς είναι ένα εργαλείο πολλαπλών (αμυντικών και επιθετικών) χρήσεων, δεν έφερε αντίρρηση, ίσα ίσα είπε τότε ότι "είναι μια μεγάλη πρόκληση να μαρκάρω γκαρντ και τη δέχομαι"!

Σε τέτοιες περιπτώσεις, όποιο κι αν είναι το αντικείμενο, ο Αργύρης επικαλείται πάντοτε ένα ατράνταχτο επιχείρημα: στο μπάσκετ δεν υπάρχουν δόγματα! Μάλιστα μια φορά, για να το κάνει λιανά σε μια συζήτηση του με τον Φώτση, του είπε το εξής: "Ρε συ Αντώνη, δεν υπάρχουν πια ούτε στεγανά, ούτε δόγματα, ούτε πράγματα που μένουν αναλλοίωτα. Στην εποχή που έπαιζε ο πατέρας σου, ο Βαγγέλης, υπήρχε ο διαχωρισμός αριστερός και δεξιός ελ και απαγορευόταν ο ένας να πάει στη θέση του άλλου. Αυτό ήταν δόγμα, που τώρα πια έχει καταργηθεί πανηγυρικά. Εγώ είμαι προπονητής εδώ και 29 χρόνια και τα ' χω ξεπεράσει από την πρώτη στιγμή"!

Ξεπερνώντας λοιπόν τον οποίον (φανερό ή λανθάνοντα) δογματισμό, ο Πεδουλάκης αποφάσισε να βγει στο πεδίο της μάχης κόντρα στον Ολυμπιακό με τη συγκεκριμένη τακτική: με έναν ψηλό παίκτη να βγαίνει πάνω στην εκκίνηση της προσπάθειας του Σπανούλη και να μην του επιτρέπει να "τρέξει" τα συστήματα που έχει ο Ολυμπιακός στο pick n' roll,αλλά και να δημιουργήσει ή να εκτελέσει κατά το δοκούν...

Σε αυτό το αμυντικό γαϊτανάκι έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κύριο λόγο ο Γκιστ, ο Λάσμε (τον οποίο ο Πεδουλάκης θεωρεί ως τον γρηγορότερο παίκτη της ελληνικής λίγκας στην κίνηση από τη μια μεριά του γηπέδου στην άλλη) και επικουρικά ο Φώτσης και ο Μπατίστ. Βεβαίως αυτό το "τρικ" έχει την τιμητική του στα ντέρμπι με τον Ολυμπιακό, λόγω της παρουσίας του Σπανούλη, αλλά ο Πεδουλάκης το δοκίμασε με επιτυχία και σε άλλα ματς, όπου υπήρχε στόχευση εναντίον ενός παίκτη με δημιουργικές και εκτελεστικές ικανότητες, όπως ο D.J. Κούπερ του ΠΑΟΚ, ο Τομάς Ερτέλ της Λαμποράλ Κούτσα κοκ.

Όλο αυτό το τέχνασμα θα το υποστήριζε ακόμη περισσότερο λόγω της ευστροφίας και της ικανότητας του στις περιστροφές, ο Κώστας Τσαρτσαρής, ο οποίος όμως αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το περασμένο καλοκαίρι...

Ασφαλώς το μαρκάρισμα του (κάθε) Σπανούλη με έναν ψηλό παίκτη ενέχει και ρίσκα, όπως, για παράδειγμα, να απολεσθούν ριμπάουντ και να φάει η άμυνα καλάθια από mismatch μέσα στη ρακέτα. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι μια παγιωμένη πλέον από τον Παναθηναϊκό τακτική, η οποία απενεργοποιεί τον Σπανούλη, χαλάει γενικώς το παιχνίδι του Ολυμπιακού και τον αναγκάζει να βγει από τη ρουτίνα του και να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές σκοραρίσματος. Σε αντίθεση με τον Παναθηναϊκό που έχει εκπαιδευθεί για να διαβάζει καλά τις καταστάσεις και να καταστρέφει το παιχνίδι των αντιπάλων του, ο Ολυμπιακός έχει ως προτεραιότητες το pick n' roll και τον αιφνιδιασμό, οπότε όταν και οι δυο επιλογές είναι "κλειδωμένες", ζορίζεται να σκοράρει.

Σε μια παλαιότερη συζήτηση που έκανα τον Πεδουλάκη, αρνήθηκε ότι η λογική με την οποία αντιμετωπίζει εδώ και δύο σεζόν τον Ολυμπιακό αντλείται από το παλιό ρεπερτόριο του Μάλκοβιτς. Ως προπονητής της Λιμόζ (1992-95)ο Μπόζα λανσάρησε και επέβαλε ως μοντέλο το περιβόητο "delay basketball", που σημάδεψε μια εποχή στην Ευρώπη, όπως κατ' αντιστοιχίαν συνέβη και με το στιλ των "Bad Boys" ( Ντητρόιτ Πίστονς) στο ΝΒΑ.

Τότε ο Αργύρης σχολίασε (και έχει απόλυτο δίκιο) ότι τα δυο στιλ είναι διαφορετικά, διότι η Λιμόζ έπαιζε το μπάσκετ της καθυστέρησης και της άμυνας στα όρια του φάουλ, όταν η επίθεση διαρκούσε 30 δευτερόλεπτα, ενώ στο ρόστερ της είχε παίκτες ρακέτας όπως ο Μπιλμπά, ο Ρέντεν και ο Μ' Μπαιά, που δεν διέθεταν τα αθλητικά προσόντα και την μπασκετοσύνη του Γφκιστ και του Λάσμε.

Το βέβαιο είναι ότι πέρα από τον Γκιστ, τον Σπανούλη και τη σύμπτωση που όταν επαναλαμβάνεται παύει να είναι σύμπτωση, το μπάσκετ εξελίσσεται και αλλάζει τόσο συχνά και τόσο θεαματικά, που κανείς δεν ξέρει τι μας ξημερώνει! Επ' αυτού πάντως ο Πεδουλάκης έχει την εξής συγκροτημένη άποψη: "Το Pick n' roll " που καταδυνάστευσε μια εποχή κι έναν ολόκληρο κόσμο, σιγά σιγά φεύγει από τη μόδα και δίνει τη θέση του στο ένας εναντίον ενός. Πριν από 15 χρόνια κάθε ομάδα έπρεπε να διαθέτει υποχρεωτικά έναν δεινόσαυρο στο ρόστερ της, αλλά τώρα αυτοί μένουν στο περιθώριο. Πριν από 15 χρόνια επίσης ψηλοί γκαρντ, όπως Διαμαντίδης και ο Παπαλουκάς δεν θα έκαναν τη διαφορά στις ομάδες του λόγω της ικανότητας του να ποστάρουν, διότι τότε όλες οι ομάδες στηρίζονταν σε άλλη λογική και είχαν ως βασικό όπλο τα σουτ μετά την έξοδο από τα σκριν".