Πέθανε, λέει, ο Χάρρυ Κλυνν. Ας το πιστέψω... Ο τελευταίος μεγάλος της επιθεώρησης. Ας το πιστέψω... Ο Γιώργος Λιάνης τον αποκάλεσε “Γελωτοποιό της Ρωμιοσύνης”, σε συνέντευξη που του παραχώρησε για “Τα Νέα”. Ας το πιστέψω... “Αριστοφανικός”, άκουσα κάποιον στην τηλεόραση να τον αποκαλεί. Ας το πιστέψω... Αθυρόστομος. Ας το πιστέψω... Αξέχαστες στιγμές στο θερινό θέατρο “Άλσος”. Ας το πιστέψω.... Αυτός που μας μίλησε ορθά-κοφτά για “ταινίαι τέχνης”. Ας το πιστέψω... Αυτός που δίπλα στον Καρλ Μαρξ έβαλε τον Καρλ Χάινς Ρουμενίγκε, γιατί μπορούσε. Ας το πιστέψω... Αυτός που έκανε διαχρονικό σωματείο τον Απόλλωνα Καλαμαριάς.

Ας το πιστέψω...

Αυτός που στεκόταν όρθιος στο σανίδι, μόνος του, και απλόχερα χάριζε το γέλιο, έκανε “stand up comedy” που λένε και στο χωριό μου. Ας το πιστέψω... Αυτός που οι δίσκοι του πούλησαν όσο κανενός άλλου καλλιτέχνη. Ας το πιστέψω... Αυτός που έκανε το στομάχι μας να πονά από τα γέλια. Ας το πιστέψω... Αυτός που έκανε σάτιρα. Ας το πιστέψω... Αυτός που ως “Τραμπάκουλας” δεν σταμάτησε να μας θυμίζει την καταγωγή μας. Ας το πιστέψω... Αυτός που είχε πολιτικό λόγο και ας διαφωνούσες μαζί του.

Ας το πιστέψω...

Αυτός που ξόρκιζε τους δαίμονες του μέσου Έλληνα. Ας το πιστέψω.... Αλλά ρε Χάρρυ, δεν πιστεύω ότι εσύ τώρα ησύχασες. Όχι. Ένας γλυκός ταραξίας ήσουν πάντα. Α, και επειδή δεν θα σε καταλάβουν εκεί πάνω, αν αναρωτηθούν πού φτιάχτηκε αυτό το “προϊόν”, πες τους “Made in Greece, παλουκάρια...”

Απέναντι στο “Τέρας της Μεταπολίτευσης”

Ο Χάρρυ Κλυνν δημιούργησε την κατάλληλη εποχή. Το χρονικό σημείο της πιο ώριμης και ουσιαστικής περιόδου του είναι η δεκαετία του '80. Η δεκαετία (1964-1974) που έζησε και εργάστηκε σε ΗΠΑ, Καναδά ήταν στην ουσία το “εργαστήρι” του. Εκεί, στο είδος του “Stand Up” θα πλάσει τον καλλιτεχνικό του χαρακτήρα. Η άμεση επικοινωνία με το κοινό, η ευστροφία και ευστοχία της ατάκας, του κειμένου, θα τον ατσαλώσουν και όταν θα έρθει στην Ελλάδα θα είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει το “Τέρας της Μεταπολίτευσης”.

Η παρουσία στο ξεκίνημα αυτής της περιόδου είναι κομβική. Για τον ίδιο αλλά και για το πολιτισμικό περιβάλλον της Ελλάδας. Η Ελλάδα μετά την περίοδο της δικτατορίας (1967-74) περνά στη δημοκρατική φάση (ξανά) βαθύτατα τραυματισμένη. Ο λαός της έχει ανάγκη από επανάκτηση των βασικών πολιτικών δικαιωμάτων, την επιστροφή του σε αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και αξιοποίηση της ελευθερίας του. Η ψυχαγωγία είναι κάτι το δύσκολο, διότι πολλοί καλλιτέχνες ήθελαν παρουσιάσουν δουλειές γεμάτες “βαρύ” πολιτικό σχόλιο για όσα προηγήθηκαν της Μεταπολίτευσης. Λογικό. Η πηγαία διασκέδαση, η χαρά του αυθόρμητου γέλιου, η ξεγνοιασιά, ήταν σχεδόν απαγορευμένες. Επιπλέον, η κοινωνία δεν μπορούσε να περιμένει άλλο και απαιτούσε να της δοθούν προνόμια για την καλυτέρευση της ζωής της. Το πέρασμα από την καταπίεση, τον σκοταδισμό, τον αυταρχισμό, στην αφασία ήταν δεδομένο.

Η “Αλλαγή” που υποσχέθηκε το ΠΑΣΟΚ πραγματοποιήθηκε, αλλά με υλικά σαθρά και με διαδικασία βεβιασμένη. Κάπου εκεί θα βρει χώρο ο Χάρρυ Κλυνν για να δράσει και να προειδοποιήσει. Έχοντας μάθε πολύ καλά τη μέθοδο του “Stand Up” περνά τη σάτιρα του δίχως διαμεσολάβηση. Αυτά που βλέπει τα λέει όχι με καταγγελτικό ύφος, αλλά μέσα από τον ευφυή λόγο της σάτιρας. Όταν αναφέρει πως “είμαστε η μοναδική αφρικανική χώρα με λευκούς πολίτες” στην ουσία επιστρέφει τον ρατσισμό για τους μαύρους σημειώνοντας πόσο δήθεν είμαστε και σε ποια κατηγορία ανήκουμε: αυτή του μέσου όρου. Αυτόν τον “μέσο όρο” πολεμούσε, γιατί γνώριζε ότι αυτός ή σε κρατά στάσιμο ή σε τραβά προς τα πίσω. Το μήνυμα του σίγουρα πέρναγε στο κοινό, αλλά, όπως φάνηκε στην πορεία, δεν έγινε αποδεκτό.

Οι δίσκοι του ξεπουλάνε!

Η Ελλάδα, η νέα Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, ψάχνει τον βηματισμό της, τον προσανατολισμό της. Πλέον ζητά ποσότητα και ό,τι είναι να γίνει πρέπει να είναι μαζικό, να έχει εκτόπισμα. Ο Χάρρυ Κλυνν, πριν την έντονη ενασχόληση του με την επιθεώρηση, είχε βρει έναν πιο εύκολο και άμεσο τρόπο να διασκεδάσει-ψυχαγωγήσει το κοινό, τους δίσκους. Στην ουσία ακολούθησε τη σημερινή λογική των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να απευθυνθεί στον κόσμο. Μαζικά.

Οι σατιρικοί του δίσκοι κάνουν θραύση. Για πρώτη φορά καταλαμβάνουν την πρώτη θέση στο ελληνικό “Top Ten” και τα νούμερα πωλήσεων παραμένουν ακόμη και σήμερα ακατάρριπτα!

Στους δίσκους εντοπίζεται το πνεύμα της ελληνικής σάτιρας και είναι μια μορφή ραψωδίας.

Ο Χ. Κλυνν αναφέρεται στον ανώνυμο Έλληνα ήρωα-αντιήρωα και στις παθογένειες του. Η εκμετάλλευση της τότε τεχνολογίας τον βοηθά να επικοινωνήσει το εγχείρημα του με μοναδικό τρόπο. Ο Χάρρυ Κλυνν πρωτοπορεί, καινοτομεί και καταφέρνει μέσα από τη δισκογραφία να γίνει πρόσωπο/περσόνα οικεία, αγαπητή. Η πορεία του στη δισκογραφία ξεκινά με τον δίσκο “Για δέσιμο” (Columbia) και στην ουσία τελειώνει με το “Χάρρυ Κλυνν Χ-Files” (Polygram), το 1998.

Το όνομα του συνώνυμο της επιθεώρησης

Το όνομα του συνδέθηκε με την επιθεώρηση και τον κινηματογράφο. Στην ουσία το πνεύμα της επιθεώρησης διατρέχει το έργο του. Όταν για παράδειγμα παρακολουθούμε το “Αλαλούμ” (1982) δεν είναι απλώς μια σπονδυλωτή κωμωδία που σατιρίζει πρόσωπα (λογοτεχνικά, Αστυνόμος Μπέκας), την παράδοση μέσα από την παρωδία της “Γκόλφως” και τη στάση της Αριστεράς και του ατόμου στη σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία. Είναι ο Χάρρυ Κλυνν που αλλάζει προσωπεία, σενάριο και δημιουργεί στην ίδια ταινία άπειρες ξεχωριστές στιγμές. Οι φιγούρες των “Τραμπάκουλα”, “Αστυνόμου Μπέκα”, η “Γκόλφω” γίνονται λαϊκές φιγούρες με τη διακριτή υπογραφή του. Το “Made in Greece” (1983) κινείται στο ίδιο πνεύμα και ο Χάρρυ Κλυνν είναι σαν τον χείμαρρο: παρασέρνει τα πάντα στον διάβα του. Το ίδιο έκανε και στις επιθεωρήσεις. Η μαγιά είχε φτιαχτεί, βέβαια, στα αναψυκτήρια (Αλσος, Green Park), στα καμπαρέ της Αθήνας (Αρζεντίνα, Κόπα Καμπάνα, κ.α), αλλά και στα θέατρα “Βέμπο”, “Ακροπόλ”, “Χατζηχρήστου”. Εκεί, ξεχώρισε ως “νουμερίστας” αλλά και με τις παντομίμες του.

Το πέρασμα από τα νυχτερινά κέντρα την περίοδο 1974-1984 ως “Stand Up Comedian” είναι το τελευταίο στάδιο πριν περάσει στο άκρως απαιτητικό είδος (τείνει να εκλείψει) της επιθεώρησης. Είχε την τύχη να συνεργαστεί με σπουδαίους κειμενογράφους (Καλαμίτσης, Κακουλίδης, Μπέλος, Μπαλαφούτης, Βερύκιος, Γαλίτης, Πυριόχος, Ρώμας, Χατζησοφιά, Χατζηκουτσέλη, Μιχαηλίδη, Άνθη, Σπυρόπουλο, κ.α). Οι παραστάσεις στο ανοιχτό θέατρο “Άλσος” κάνουν πάταγο και από το 1991 και για πέντε χρόνια μονοπωλούν το θερινό καλοκαιρινό θέαμα. Πέρα από τους χαρακτήρες που εντυπώνονταν στη μνήμη, ήταν και η άψογη σκηνική συνεργασία με τους άλλους ηθοποιούς. Τα σκετς με τον Σωτήρη Μουστάκα έχουν αφήσει ιστορία... Ο Χάρρυ Κλυνν δεν διεκπεραίωνε, αλλά γινόταν ο χαρακτήρας που ερμήνευε. Σου έδινε την αίσθηση ότι περισσότερο αυτοσχεδίαζε, πως το κείμενο απλώς τον βοηθούσε. Η άμεση επαφή με το κοινό δεν έλειπε. Στην παράσταση είχε πάντα τη στιγμή του “Stand Up”, της συνομιλίας με τους θεατές.

Ήξερε να μας κάνει να γελάμε

Ο Χάρρυ Κλυνν κατάφερε να γίνει στοιχείο του λαϊκού μας πολιτισμού. Ήταν καλλιτέχνης που “διάβαζε” τα μηνύματα των καιρών, αφομοίωνε τις αλλαγές και κρατούσε, όσο μπορούσε, την ταυτότητα του. Ο σατιρικός του λόγος διακρινόταν για την ειρωνεία που διαπερνά κάθε άμυνα και αμφιβολία. Για τον σαρκασμό του, για τη διεισδυτικότητα του, για την αποδόμηση και την ελευθερία που έδινε στον θεατή να σκεφτεί και να επεξεργαστεί αυτά που άκουγε. Ο Χάρρυ Κλυνν συνδέθηκε με την περίοδο της μεγάλης αλλαγής του ελληνικού κράτους και δεν άφησε το ρεύμα να τον παρασύρει. Η πολυσχιδής του δράση (ζωγραφική, συγγραφή βιβλίων, άρθρα σε εφημερίδες, περιοδικά, αθλητισμός) τον έκανε ένα ολοκληρωμένο χαρακτήρα που βρισκόταν μέσα και έξω από την κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο μπορούσε να την ερμηνεύσει και πιο αποτελεσματικά. Ο σατιρικός καλλιτέχνης πάντα παρατηρεί, σιωπά και την κατάλληλη στιγμή μιλά. Ε, ο Χάρρυ Κλυνν ήξερε πότε έπρεπε να μιλήσει, ήξερε πότε έπρεπε να πει την ατάκα του και πάνω απ' όλα, ήξερε πως να μας κάνει να γελάμε.

Υ.Γ: “Χάρρυ, το άρθρο αυτό έχει πολύ νόημα ρε παιδί μου... πολύ νόημα. Εγώ μαζί σου”.

Πέντε στιγμές Χ.Κ

Ο Τραμπάκουλας

Το Αλαλούμ

Το Made in Greece

Το Δοξάστε με

Ο ταξιτζής