Ένας θεατρικός Φάρος ερμηνειών και εξιλέωσης προσγειώθηκε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης την Κυριακή του Πάσχα. Μετά από μια θριαμβευτική σεζόν στην Αθήνα ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης παρουσιάζει το έργο του Κόνορ Μακφέρσον στο Θέατρο Αριστοτέλειον, σε μετάφραση δική του και της Αθανασίας Σμαραγδή. Μια dream team πεντάδα επί σκηνής, ο Ν. Ψαρράς, ο Οδ. Παπασπηλιόπουλος, ο Πρ. Αλειφερόπουλος, ο Αιμ. Χειλάκης και ο Κων. Μαρκουλάκης σε έναν καθοριστικό ρόλο, μας καθοδηγούν μέσα από μαυρίλα, καυγάδες, αλκοόλ, καπνό και χιούμορ στην αναμέτρηση με τον φόβο. Κερδισμένος, όπως πάντα συμβαίνει στις παραστάσεις του Μαρκουλάκη, ο θεατής. «Συναντήσαμε» τον σκηνοθέτη – κόουτς του έργου και μιλήσαμε μαζί του για τον Φάρο, που πρώτη φορά παρουσιάζει στην Ελλάδα, αλλά και μερικές γενικότερες σκέψεις του επί θεάτρου.

Κωνσταντίνε θα ήθελα να σε ρωτήσω σχετικά με τα θεατρικά έργα, που επιλέγεις, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές ή είναι τι θα σου κάνει περισσότερο κλικ από έργα που διαβάζεις ή βλέπεις στο εξωτερικό;

Κοίτα, συμβαίνουν και τα δύο, από τη μία υπάρχουν κάποιες προδιαγραφές, που έχουν να κάνουν με τις ανάγκες του κάθε θεάτρου, το μέγεθος της σκηνής και τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μεγάλο ή μικρό θίασο, το είδος του έργου να είναι τέτοιο, που να απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό και ταυτόχρονα να είναι ένα έργο, που να έχει να σου πει κάτι, να μπορεί να σε προβληματίσει ή να σε διαπεράσει. Προσπαθώ να μη διαλέγω εύπεπτα έργα. Προτιμώ, αφού βρω κάτι, που να τηρεί όλες τις προδιαγραφές, να με αφορά κι έμενα προσωπικά. Όπως θα ξέρεις και από αυτά που κάνεις κι εσύ επαγγελματικά, όσο πολυσυλλεκτικός και να είσαι, πρέπει να είσαι ταυτόχρονα και προσωπικός.

Υπάρχουν έργα απωθημένα, που να σου άρεσαν πολύ αλλά να μη μπόρεσες να τα ανεβάσεις;

Ναι βέβαια υπάρχουν έργα, που μου άρεσαν πολύ, αλλά από την φύση τους απαιτούσαν ένα καστ πολύ μεγάλο, έχω στο μυαλό μου έργο, που θέλει καστ 25 ατόμων. Μόνο το Εθνικό θα μπορούσε να ανεβάσει τέτοιο έργο, κάνεις άλλος. Γενικά η επιλογή των έργων είναι το δυσκολότερο πράγμα που έχει να κάνει κάποιος.

Και η δημιουργικότερη διαδικασία μαζί με την απόδοση ενός ξένου έργου στα ελληνικά ή δημιουργικότερη είναι η σκηνοθεσία μετά το μοίρασμα των ρόλων;

Επειδή εγώ μεταφράζω και τα έργα, υπάρχει μεγάλη συμμετοχή στο κείμενο που θα πάει στην πρόβα, υπάρχει μια δημιουργική περίοδος πολύ ενδιαφέρουσα, αν και αρκετά μοναχική, που εξελίσσεται από την επιλογή του έργου μέχρι τη μέρα της πρώτης πρόβας.

Ανάλογα με τους συνεργάτες σου έχει συμβεί να υπάρξουν στην πρόβα πολλές αλλαγές στο κείμενο, παραπάνω από το προσδοκώμενο;

Ναι το κείμενο ή οι ιδέες που φτάνουν στην πρώτη πρόβα, είναι σκέψεις και πράγματα προς εξέταση. Απλώς εμένα μου αρέσει να είμαι προετοιμασμένος. Να μη φτάνω στην πρόβα και να τα «βρω» όλα εκεί, αλλά να φτάνω στην πρόβα και να μπορώ να τα δουλέψω.

Στον «Φάρο» απέχετε πολύ από πολυμελή καστ των 25 ατόμων αλλά είστε 5 άνθρωποι επί πολύ ώρα ταυτόχρονα επί σκηνής.

Κοίτα είναι ένα καστ 5 ανθρώπων, που είναι ένα πολύ καλό μείγμα για ένα Θέατρο όπως το «Αθηνών». Αλλά το θέμα δεν είναι πόσα άτομα είναι πάνω στη σκηνή, παίζει βέβαια ένα ρόλο, ας πούμε στον Αύγουστο, που υπήρχε το τραπέζι των 12 ατόμων, είχε ένα ενδιαφέρον μουσικού τύπου, να μπορέσεις να το στήσεις, σκέψου το σαν ένα μεγάλο συμφωνικό έργο. Μια παράσταση με λιγότερους είναι σαν να έχεις να διαχειριστείς ένα κουαρτέτο, ένα κουιντέτο. Η δύναμη του αποτελέσματος μπορεί να είναι η ίδια, αλλά χρειάζεται άλλη επεξεργασία. Πιστεύω ότι η επιτυχία της συγκεκριμένης παράστασης οφείλεται στην άριστη σχέση και συνεργασία που έχουμε οι 5 ηθοποιοί επί σκηνής.

Οι επαναλαμβανόμενες συνεργασίες που βλέπουμε από σεζόν σε σεζόν στα δικά σου έργα, έχουν να κάνουν περισσότερο με την επαγγελματική χημεία ή με τις ανθρώπινες σχέσεις που έχουν εγκατασταθεί;

Έχουν σίγουρα να κάνουν με την επαγγελματική χημεία. Οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι δεδομένες, είναι παρούσες, αλλά το δέσιμο επί σκηνής είναι το στοιχείο που με έχει κερδίσει μέσα στα χρόνια. Η φιλία όταν υπάρχει και στην περίπτωση του «Φάρου» υπάρχει, κάνει μεγαλύτερη την απόλαυση και για μας τους ίδιους.

Αυτό το έχω καταλάβει και από την φωτογραφική σου δραστηριότητα backstage, από μεταξύ σας στιγμιότυπα που έχεις ανεβάσει στα social media.

Δεν είναι πάντως πολύ μακριά, όλη αυτή η διαδικασία που ενδιαφέρεσαι να μάθεις από τη λειτουργία μιας ομάδας αθλητικής. Είναι μάλλον θα έλεγα πολύ κοντά.

Κατάσταση και ατμόσφαιρα αποδυτηρίων.

Είναι άλλο το αντικείμενο αλλά η λειτουργία είναι η ίδια. Παίκτες που μπορούν να συνεργαστούν πολύ καλά μεταξύ τους στο γήπεδο και ταυτόχρονα έχουν και επαφή πολύ καλή πνευματική και ψυχική. Μια πραγματική φιλία.

Να σε ρωτήσω κάτι για το κοινό. Υπάρχει τελικά ένας πολύ μικρός αριθμός, ένας πυρήνας θεατών που στηρίζουν τα έργα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ή και ένα τυχαίο κοινό που παρακολουθεί θέατρο χωρίς μεγάλη συνέπεια;

Αν το έργο έχει μεγάλη προβολή σε μια κεντρική σκηνή της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης, τότε υπάρχει κι ένας αριθμός «τυχαίων» θεατών. Έτσι κι αλλιώς το θέατρο, ακόμα και το εμπορικό, είναι μια υπόθεση για πολύ πεπερασμένους θεατές. Σκέψου, ότι για να γίνει μια πολύ μεγάλη επιτυχία θεατρική στην Αθήνα, να είναι sold out το θέατρο Αθηνών όλη τη σεζόν, θες γύρω στους 50.000 θεατές. Είναι μόλις το 1% του πληθυσμού της Αθήνας. Φαντάζομαι κάπως αντίστοιχο είναι το πράγμα και στην Θεσσαλονίκη, παίζοντας στο Αριστοτέλειο γύρω στις 3 εβδομάδες, θες περίπου 15.000 θεατές, για να μη βρίσκει πάλι κανείς θέση. Ακόμα και το θέατρο για πολλούς, στην Ελλάδα είναι μια δραστηριότητα για λίγους. Πιστεύω δηλαδή ότι το θεατρικό κοινό που παρακολουθεί παραπάνω από 1-2 παραστάσεις την χρονιά δεν ξεπερνά τις 150.000.

Επειδή σου έχω ξανακάνει την ερώτηση είσαι πάντα πολύ χαλαρός στις απαντήσεις σου, πολύ κουλ, καθόλου αγχωμένος για το πώς θα γίνουν πράγματα να αυξηθεί αυτός ο αριθμός του κοινού. Φαίνεσαι πολύ οκ να πορευτείς σε ένα τέτοιο θεατρικό περιβάλλον.

Είμαι οκ γιατί δόξα τω Θεώ εγώ κάνω τη δουλειά μου πολύ καλά, το θέατρό μου είναι γεμάτο. Δεν μπορώ να ζητήσω κάτι παραπάνω. Είμαι και πολύ συνειδητοποιημένος πως όταν γράφεις βιβλία, όταν κάνεις θέατρο, όταν γράφεις ποίηση το κοινό που σε παρακολουθεί είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα του συνόλου των ανθρώπων. Δεν μπορεί να είναι το ίδιο να παίζεις ποδόσφαιρο και να παίζεις θέατρο. Ποτέ δεν ήταν διαφορετικά τα πράγματα.

Νομίζω Κωνσταντίνε, ότι σ’ αυτόν το ρόλο, στον Φάρο σκηνοθετείς ανερυθρίαστα επί σκηνής, ενώ παίζεις. Δίνεις συνεχώς εντολές, τι να κάνει, πότε και ποιος χρησιμοποιώντας το μανδύα του ρόλου χρονομετρώντας, πότε κάτι «κρεμάει» στο έργο, ώστε να επιβραδύνεις ή να επιταχύνεις το ρυθμό, όπως εσύ κρίνεις.

Δίκιο έχεις με μια διαφορά, ότι παίζοντας τον τυφλό και κοιτώντας στο κενό δεν μπορώ να δω τους άλλους. Αυτό βέβαια μου έδειξε, ότι η ακοή ίσως είναι πιο χρήσιμη αίσθηση από την όραση. Συνειδητοποίησα, ότι μη βλέποντας αντιλαμβάνομαι την παράσταση πάρα πολύ καλά. Ο δικός μου ρόλος, ο ρόλος του Ρίτσαρντ δηλαδή, είναι ένας ρόλος playmaker. Μοιράζει την μπάλα στη σκηνή.

Όντως ένας τυφλός playmaker. Κωνσταντίνε σε ευχαριστώ πάρα πολύ, σου εύχομαι καλή συνέχεια σε κάθε τι.

Εγώ ευχαριστώ πολύ Χρήστο, να είσαι καλά.

Όλες οι πληροφορίες για την παράσταση: https://aristoteleion.gr/2018/03/12/o-faros-tou-konor-makferson/