«Μην με ανακατεύετε με τα πολιτικά, το μόνο που θέλω είναι να γράφω, να γράφω λογοτεχνία», έλεγε η Μουσινέ Κοκαλάρι, η οποία ζούσε για την πνευματική δημιουργία και είχε ως μοναδικό σκοπό της ζωής της να γίνει συγγραφέας. Η μοίρα όμως της συμπεριφέρθηκε σκληρά και αδυσώπητα, αφού είδε ένα ολόκληρο καθεστώς να την κυνηγάει μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής της

Βιβλίο, η πρώτη της αγάπη

Η Μουσινέ γεννήθηκε στα Άδανα της Τουρκίας στις 10 Φεβρουαρίου του 1917. Μέλος μια ενεργά πολιτικής οικογένειας από το Αργυρόκαστρο, επέστρεψε στην Αλβανία και το Αργυρόκαστρο το 1921. Αφού τελείωσε το δημοτικό σχολείο μετακόμισε στα Τίρανα. Εκεί κατά την διάρκεια της φοίτησης στο λύκειο, ήρθε σε επαφή με την μελλοντική της μεγάλη αγάπη τα βιβλία, μέσω του αδερφού της Βεσίμ, ο οποίος διατηρούσε βιβλιοπωλείο.

Ενθουσιασμένη για το νέο κόσμο που ανακάλυπτε, αποφασίζει να πάει στην Ρώμη για λογοτεχνικές σπουδές. Κατά την διάρκεια της παραμονής της στην «αιώνια» πόλη δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο μια συλλογή 80 σελίδων από δέκα νεανικές ιστορίες πεζογραφίας στη μητρική της διάλεκτο, του Αργυρόκαστρου, με τίτλο: Όπως μου λέει η γριά μάνα μου.

Το βιβλίο αυτό το οποίο είναι μια ωδή στον καθημερινό αγώνα των γυναικών του Αργυροκάστρο, πιστεύεται ότι είναι το πρώτο λογοτεχνικό έργο που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε από μια γυναίκα στην Αλβανία ποτέ. «Είναι ο καθρέφτης ενός κόσμου που έχει χαθεί, η πορεία της μετάβασης από την παιδική ηλικία και τις μελωδίες της μέχρι τα πρώτα χρόνια του γάμου μιας γυναίκας η οποία συνεχίζει να δεσμεύεται από τις βαριές αλυσίδες της σκλαβιάς μέσα σε ένα πατριαρχικό φανατισμό», τονίζει η Μουσινέ θέλοντας να αναδείξει τον υποβαθμισμένο ρόλο της γυναίκας στην τοπική κοινωνία.

Η ίδια αποφασίζει να επιστρέψει στην χώρα και να στείλει ένα μήνυμα ότι η γυναίκα δεν θα πρέπει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως ένα λιγότερο δυναμικό και αυτόνομο άτομο, ότι μπορεί να σταθεί στα πόδια της και ότι δεν αποτελεί ένα απλό θήραμα για τον άνδρα-κυνηγό.

Η άνοδος του Χότζα και το φακέλωμα της

Μέσα στην δίνη του πολέμου το 1944 δημοσιεύει το δεύτερο βιβλίο της «Πώς επηρεάζεται η ζωή», ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το τρίτο-και τελευταίο-βιβλίο της με τίτλο Γύρω από το τζάκι. Πλέον, η Μουσινέ Κοκαλάρι εδραιώνεται ως συγγραφέας, αλλά το πρώτο κακό της χτυπάει την πόρτα. Τα δύο αδέρφια της ο Μουντάζ και ο Βεσίμ εκτελούνται από τους κομμουνιστές με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς να περάσουν καν από δίκη ως αντίθετοι πολιτικά προσκείμενοι στο Κόμμα.

Το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου την βρίσκει να έχει ανοίξει βιβλιοπωλείο ακολουθώντας τα χνάρια του αδερφού της, ενώ δέχεται πρόσκληση για τον Σύλλογο Συγγραφέων και Καλλιτεχνών της Αλβανίας. Στην απελευθερωμένη πλέον Αλβανία την εξουσία είχε αναλάβει ο Ενβέρ Χότζα και το Κομουνιστικό Κόμμα. Το όνομα της είχε ήδη φακελωθεί από το καθεστώς λόγω του γεγονότος ότι αποτελούσε ιδρυτικό στέλεχος του νεοσύστατου Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, ενώ μετά από ενέργειές της είδε το φως της δημοσιότητας και η εφημερίδα «Η φωνή της ελευθερίας».

Το αλβανικό καθεστώς ξεκίνησε μαζικές εκκαθαρίσεις, κυρίως εσωκομματικών αντιπάλων, παλιών συντρόφων του Χότζα, ιστορικών στελεχών, ενώ δεν ήταν λίγοι κι εκείνοι που χαρακτηρίστηκαν ως «εχθροί του λαού» με αποτέλεσμα να υπάρξουν συλλήψεις, εξορίες και εκτελέσεις.

Σύλληψη και η αρχή του τέλους

Στις 23 Ιανουαρίου του 1946 η 29χρονη Μουσινέ συλλαμβάνεται από την διαβόητη Sigurimi. Λίγο πριν την σύλληψή της με επιστολή της στις Συμμαχικές δυνάμεις οι οποίες δεν είχαν αποχωρήσει ακόμα, ζητάει την βοήθεια τους για την διεξαγωγή εκλογών αλλά και να βοηθήσουν στην ελευθερία της έκφρασης. Επικαλούμενη την επιστολή αυτή το δικαστήριο την καταδικάζει τον Ιούλιο του 1946 σε 20 χρόνια φυλάκιση.

Η ίδια συγκλονίζει με τα λεγόμενά της. «Δεν χρειάζεται να είμαι κομουνίστρια για να αγαπάω την χώρα μου. Αγαπώ τη χώρα μου, παρόλο που δεν είμαι κομουνίστρια τής. Λατρεύω την πρόοδό της. Μπορείτε να καυχιέστε ότι έχετε κερδίσει τον πόλεμο, και τώρα ως νικητές θέλετε να σβήσετε όλους αυτούς που εσείς θεωρείτε πολιτικούς αντιπάλους. Σκέφτομαι και μιλάω διαφορετικά από εσάς, αλλά αγαπάω τη χώρα μου. Με τιμωρείτε για τα ιδανικά μου!».

Κηδεία με δεμένα τα χέρια της

Στη φυλακή μένει για 18 χρόνια και το 1964 αποφυλακίζεται κι εξορίζεται στην πόλη Ρεσένι, που χρησιμοποιείτο από το καθεστώς ως πόλη εγκατάστασης αντιφρονούντων, αποκομμένη από την υπόλοιπη χώρα. Εκεί, υπό διαρκή παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας και χωρίς ουσιαστικές ελευθερίες (δεν της επετράπη ποτέ ξανά να γράψει), δουλεύει ως οδοκαθαρίστρια και το 1983 χτυπημένη από τον καρκίνο χάνει την μάχη με τον θάνατο.

Ακόμα και τότε όμως το καθεστώς δείχνει το σκληρό του πρόσωπο αφού η εντολή είναι η κηδεία να γίνει στα γρήγορα από τους νεκροθάφτες, οι οποίοι την θάβουν με τα χέρια δεμένα με αγκάθινο σύρμα. Δέκα χρόνια μετά, το 1993 και την πτώση του κομμουνισμού όταν η Αλβανία προσπαθούσε να γυρίσει σελίδα και να βγει από τον σκοταδισμό που βρισκόταν για σχεδόν 50 χρόνια, η Μουσινέ ανακηρύχθηκε Μάρτυρας της Δημοκρατίας από τον Πρόεδρο της Αλβανίας, ενώ σχολείο στην πρωτεύουσα πήρε το όνομά της.