Η φράση «against modern football» διατρανώνεται ως σύνθημα σε κερκίδες «παλιομοδίτικες», από οπαδούς που παρακολουθούν με ένταση και πάθος τα ποδοσφαιρικά τεκταινόμενα, αλλά δεν εγκρίνουν αλλαγές που απομακρύνουν το ποδόσφαιρο από την αγνή, πρωτόλεια μορφή του. Είναι αλήθεια πως τα χωμάτινα γήπεδα, οι κερκίδες ορθίων και οι ποδοσφαιριστές που το πρωί ήταν αστυνόμοι, μπακάληδες, δάσκαλοι και κάθε λογής επαγγελματίες, που απλώς το απόγευμα φορούσαν τα εξάταπα και κυνηγούσαν μια μπάλα καθαρά από αγάπη για το άθλημα, έχουν παρέλθει. Σημαίνει όμως αυτό απαραίτητα πως έχουν μεταβληθεί τόσο ριζικά οι «κανόνες» του αθλήματος;

Οι ρομαντικοί, αυτοί που βλέπουν ακριβοπληρωμένους σταρ να είναι δυσπρόσιτοι ακόμη και για μια φωτογραφία, μεταγραφές εκατομμυρίων σε έναν «τρελό» χορό επιταγών και ρητρών και παίκτες που αλλάζουν ομάδες σαν τα πουκάμισα, σε ένα άκρως επαγγελματικό ταξίδι με μοναδική πυξίδα τον τραπεζικό τους λογαριασμό, θα απαντήσουν αναφανδόν «ναι». Από την άλλη, υπάρχουν όσοι απολαμβάνουν το ανώτερο θέαμα της σύγχρονης εποχής, τα καθαρά και απολύτως ασφαλή γήπεδα και τα καλά της εμπορικότητας του λαϊκότερου των αθλημάτων.

Σκοπός της έρευνας δεν είναι ασφαλώς μια αναλυτική αναδρομη στην ποδοσφαιρική ιστορία, αφού αυτό θα ήταν αντικείμενο ολόκληρου βιβλίου. Εδώ εξετάζεται το πλήθος των πρωταθλητών για πρώτη φορά στη μεν και τη δε εποχή. Με άλλα λόγια: έχουν περιοριστεί οι πιθανότητες των ομάδων να διεκδικήσουν το πρώτο πρωτάθλημα της ιστορίας τους, τώρα που τα κέρδη, η οικονομία και το μάρκετινγκ απασχολούν δεκάδες ή εκατοντάδες εργαζόμενους σε έναν σύλλογο, σίγουρα περισσότερους σε σύγκριση με τους νερουλάδες και τους κηπουρούς των ‘50s ή και των ‘80s;

Επικεντρωνόμαστε στην Ευρώπη και μελετάμε τον αριθμό των πρωταθλητών καθ 'όλη τη διάρκεια των δεκαετιών, συγκρίνοντας δέκα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα σε τρεις διαφορετικές συμβολικές χρονικές περιόδους. Ο ερευνητής λαμβάνει υπόψιν σαν χρονικά σημεία που άλλαξαν τις συνθήκες διεξαγωγής των διοργανώσεων τα εξής:

• τη μετάβαση από τον ερασιτεχνισμό στον επαγγελματισμό
• τον Νόμο Μποσμάν για την ελεύθερη μετακίνηση ποδοσφαιριστών
• την είσοδο του Αμπράμοβιτς στο αγγλικό ποδόσφαιρο, που ως ο πρώτος που δαπάνησε 150 εκατ. ευρώ για την αγορά μιας ομάδας σηματοδότησε μια νεα εποχή στην ποδοσφαιρική ιστορία

ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ/ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Το ποδόσφαιρο δεν μετατράπηκε σε επαγγελματικό άθλημα ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες που περιλαμβάνονται στην έρευνα. Για παράδειγμα, το αγγλικό ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα θεωρήθηκε επαγγελματικό τουρνουά από την πρώτη στιγμή (1888), ενώ το ισπανικό ξεκίνησε το 1929 και πριν από αυτό μόνο το Copa Del Rey θεωρούταν «εθνική διοργάνωση» (1903). Επιπλέον, το ποδόσφαιρο απέκτησε επαγγελματικά χαρακτηριστικά στις δεκαετίες του '20 και του '30, σε χώρες όπως η Ιταλία, το Βέλγιο, η Πορτογαλία και η Αυστρία, ή ακόμα και αργότερα η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία (‘50s & ‘60s).

(Πηγή: Statathlon)

Στο πρώτο γράφημα απεικονίζεται η διαφορά στο πλήθος των νέων πρωταθλητών, δίχως την Αγγλία και την Ισπανία, που άρχισαν άρχισαν να έχουν απευθείας επαγγελματικά πρωταθλήματα, να μην συμπεριλαμβάνονται. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε έξι από τα οκτώ πρωταθλήματα, οι νικητές ήταν περισσότεροι στην εποχή του ερασιτεχνικού, με εξαίρεση την Αυστρία και τη Γαλλία.

Ειδικά στην Ολλανδία και στη Γερμανία η «μοιρασιά» των τίτλων σε νέες ομάδες άλλαξε ριζικά κατά τη μετάβαση, ενώ στην Πορτογαλία το ποσοστό επί τοις εκατό είναι ακόμα μεγαλύτερο. Από το 1939, μόνο η Μποαβίστα είχε την ευκαιρία να αναδειχθεί πρωταθλήτρια για πρώτη φορά (2001).

Η Ιταλία και το Βέλγιο φαίνεται να έχουν την ίδια περίπου συχνότητα, ενώ η Γαλλία είναι η μόνη χώρα στην οποία συναντάται διψήφιος αριθμός και στις δυο περιόδους. Όσον αφορά την Αυστρία, ήταν η χώρα με το πρώτο πλήρες επαγγελματικό πρωτάθλημα στην ευρωπαϊκή ήπειρο (1924), αν και πρέπει να αναφερθεί και η περίπτωση της Αούστρια Βιέννης, που το 1941 κέρδισε τόσο το αυστριακό, όσο και το γερμανικό πρωτάθλημα, καθώς και ένα γερμανικό κύπελλο (1938).

ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΠΟΣΜΑΝ

Η περιβόητη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 1995 με αφορμή τον Βέλγο ποδοσφαιριστή Ζαν Μαρκ Μποσμάν επέτρεπε σε έναν παίκτη να εγκαταλείψει έναν σύλλογο και να μεταγραφεί ως ελεύθερος, μόλις εκπνεύσει το συμβόλαιό του. Η απόφαση απαγόρευσε τους περιορισμούς σε αλλοδαπούς παίκτες με καταγωγή από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι επέτρεψε στους παίκτες να μετακινηθούν σε άλλο σύλλογο μετά τη λήξη της σύμβασής τους, χωρίς να καταβληθεί αμοιβή στον προηγούμενο σύλλογο.

Εν συντομία: Ο Μποσμάν ήταν παίκτης της βελγικής Λιέρς και το συμβόλαιό του με αυτήν είχε λήξει το 1990. Εκείνος ήθελε να μεταγραφεί στη γαλλική Δουνκέρκη, όμως η Λιέρς αξίωνε χρήματα, με τους Γάλλους να αρνούνται να πληρώσουν και τη μεταγραφή να ακυρώνεται. Ο Βέλγος προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Λιέρς κατά της FIFA και του άρθρου 17 για τις μεταγραφές, με την έδρα να αποφασίζει υπέρ του, καθώς ο κανονισμός συνιστούσε απαγόρευση για ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων. Η απόφαση του Δικαστηρίου ήταν μία από τις πιο ριζοσπαστικές στην ποδοσφαιρική ιστορία, τροποποιώντας την ευρωπαϊκή αγορά ποδοσφαίρου κι αλλάζοντάς την εκ βάθρων.

(Πηγή: Statathlon)

Στο δεύτερο γράφημα καταγράφονται οι νέοι πρωταθλητές μετά την απόφαση Μποσμάν, 22 χρόνια πριν και αντίστοιχα 22 χρόνια μετά απ’ αυτήν, δηλαδή ως σήμερα.

Από τα μεγάλα πρωταθλήματα, μόνο το γαλλικό «επωφελήθηκε», αυξάνοντας τον αριθμό των νέων κατόχων του τίτλου κατά 43%. Το αγγλικό και το ιταλικό κατέγραψαν μείωση (-45,5%), όπως και το γερμανικό σε μικρότερο βαθμό (-25%). Αντίθετα, όλα τα λιγότερο δημοφιλή πρωταθλήματα αύξησαν τον αριθμό τους (Σουηδία 43%, Πορτογαλία 33%, Ολλανδία 25%, Αυστρία 20%, Βέλγιο 17%.

(Πηγή: Statathlon)

Στο τελευταίο γράφημα εξετάζονται τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν μετά την είσοδο του Ρόμαν Αμπράμοβιτς στην ποδοσφαιρική αγορά, μετά την απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών της Τσέλσι το 2003. Αν δεχθούμε το φαινόμενο της πεταλούδας ως μαθηματικό αξίωμα, τότε η «εισβολή» του Ρώσου στο ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι επηρέασε όχι μόνο το αγγλικό ποδόσφαιρο, αλλά συνολικά τον τρόπο και τον όγκο επένδυσης στο άθλημα, με τις εξελίξεις απλώς να επιβεβαιώνουν την ισχύ του στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ο Αμπράμοβιτς έγινε ο πρώτος αλλοδαπός επιχειρηματίας που ξόδεψε πάνω από 150.000.000 ευρώ για έναν σύλλογο της Premier League, θέτοντας νέους κανόνες στην παγκόσμια αγορά ποδοσφαίρου. Θα μπορούσε κανείς να πει με ασφάλεια πως η εξαγορά της Τσέλσι αποτελεί ένα χρονικό ορόσημο που παράλληλα διαχωρίζει το ποδόσφαιρο της δεκαετίας του '90 από εκείνο του 21ου αιώνα.

Από τα πέντε μεγάλα πρωταθλήματα, οι Ιταλοί πρωταθλητές μειώθηκαν στο ήμισυ, οι Ισπανοί και οι Γάλλοι κατά 20% και 12,5% αντίστοιχα, ενώ οι Γερμανοί και οι Άγγλοι παρέμειναν ανεπηρέαστοι (0%). Από τις πέντε λιγότερο δημοφιλείς διοργανώσεις, οι Ολλανδοί αυξήθηκαν κατά 67%, οι Σουηδοί κατά 33% και οι Βέλγοι κατά 25%. Οι Αυστριακοί ήταν ανεπηρέαστοι (0%) και μόνο οι Πορτογάλοι παρατήρησαν μείωση αντίστοιχη των «ισχυρών» (-50%).

ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΗΤΑΝ «ΠΛΟΥΣΙΟΤΕΡΟ»

Όπως φαίνεται στην έρευνα, όντως υπήρχε μεγαλύτερη συχνότητα στις ομάδες που κατακτούν τον τίτλο του πρωταθλητή για πρώτη φορά. Ο επαγγελματισμός μείωσε αυτές τις πιθανότητες στο ελάχιστο στις περισσότερες περιπτώσεις, αυξάνοντας ενδεχομένως τον ανταγωνισμό των ισχυρών, αλλά αποκλείοντας όλους τους υπόλοιπους. Εξάλλου, φαίνεται πως ο νόμος Μποσμάν και η είσοδος ξένων ιδιοκτητών στα πρότυπα του Αμπράμοβιτς στην ποδοσφαιρική πραγματικότητα δεν θεωρούνται γεγονότα που επηρέασαν αρνητικά από τη συγκεκριμένη σκοπιά την παγκόσμια ποδοσφαιρική σκηνή. Έτσι, εξαρτάται από τους οπαδούς ο τρόπος με τον οποίο θα αξιολογηθεί η σημερινή κατάσταση, με τους οπαδούς του παρελθόντος να έχουν τα… επιχειρήματά τους.

<To Statathlon είναι η πρώτη ελληνική startup που ασχολείται με την πρωτογενή επιστημονική έρευνα στο χώρο του αθλητισμού. Περισσότερα στο http://statathlon.com/>

Μπορείτε να βρείτε την πρωτότυπη έρευνα εδώ: Professionalism Influence Upon the Status of Football

Διαβάστε ακόμη τις υπόλοιπες έρευνες του Statathlon για το gazzetta.gr:

Η επιρροή των μεγάλων αγωνιστικών χώρων στο παιχνίδι της Τότεναμ