Γεννημένος στις 30 Οκτωβρίου 1888 στην Πύλο, ο Τσικλητήρας υπήρξε αθλητής στίβου και ποδοσφαίρου, 20 φορές πρώτος πανελληνιονίκης πέντε διαφορετικών αγωνισμάτων σε διάστημα 6 χρόνων και κάτοχος πανελλήνιων ρεκόρ σε τρία στυλ άλματος. Ό,τι κρύβεται πίσω απ' τις πολλές επιτυχίες του και τον αντίκτυπο αυτών στα χρόνια του ελληνικού στίβου, δηλοί την ξεχωριστή θέση των Ελλήνων αθλητών, αφού τα κατάφερε σε μια εποχή που απέχει πολύ απ' τα σημερινά πρότυπα του επαγγελματικού ανταγωνισμού και των ιστοριών που αυτά κρύβουν πίσω τους.

Μέλος οικογένειας με πολιτευτική διάθεση, με τον παππού του βουλευτή στα μέσα του 19ου αιώνα, τον πατέρα δήμαρχο της Πύλου για χρόνια και τον αδερφό του συνιδρυτή του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας και βουλευτής, καθώς και προερχόμενος από ευκατάστατη οικογένεια, ο Τσικλητήρας είχε την άνεση που χρειαζόταν την εποχή για να ασχοληθεί με τον αθλητισμό στα επαγγελματικά πρότυπα της εποχής.

Στόχος ο αθλητισμός και η κορυφή

Στοχεύοντας εξαρχής στην ενασχόληση με τον αθλητισμό, βρέθηκε απ' τα 16 του χρόνια (1905) στην Αθήνα. Αμέσως εντάχθηκε στον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο Αθηνών, ενώ απ' την επόμενη χρονιά ξεκίνησε να φοιτεί στη Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία, σπουδάζοντας λογιστική και οικονομικά. Οι αθλητικές του ικανότητες όμως ήταν σαφώς ανώτερες, ενώ ξεχώριζε για το «μέταλλο» και τη θέληση του να πετύχει.

Οι μαρτυρίες της εποχής κάνουν λόγο για έναν αθλητή με εξαιρετικές σωματομετρικές ικανότητες, που του επέτρεπαν να ασχολείται με επιτυχία παράλληλα με το ποδόσφαιρο και τον στίβο. Ουσιαστικά υπήρξε το πρώτο μεγάλο γνήσιο αθλητικό ταλέντο με τα σημερινά δεδομένα και τις σύγχρονες αντιλήψεις. Είχε σπάνιο φυσικό άλμα, ταχύτητα, εκρηκτικότητα, αγωνιστικό πνεύμα και φυσική επιδεξιότητα.

Το 1906 κατέκτησε την τρίτη θέση στο μήκος άνευ φοράς στους Πανελλήνιους αγώνες με επίδοση 2.83 μ., ενώ το ίδιο έτος στους Μεσολυμπιακούς της Αθήνας, κατετάγη 6ος στο ύψος άνευ φοράς με 1.30 μέτρα. Το 1907 κατέκτησε τρία χρυσά μετάλλια στους Πανιώνιους Αγώνες της Σμύρνης, στο άλμα εις ύψος με 1.65 μ., στο ύψος άνευ φοράς με 1.40 μ. και στο μήκος άνευ φοράς με 3.14 μ.. Επίσης του απονεμήθηκε ο «Χρυσός Σταυρός του Πανιωνίου». Στους Πανελλήνιους αγώνες κατάκτησε 2 χρυσά μετάλλια. Με την ποδοσφαιρική ομάδα του ΠΓΣ συμμετείχε στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα του 1907 αγωνιζόμενος στη θέση του τερματοφύλακα.

Από το 1908 ακολούθησε το Γιώργο Καλαφάτη εγκαταλείποντας την ποδοσφαιρική ομάδα του Πανελλήνιου και μετείχε στην πρώτη ομάδα που σχημάτισε ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών (όπως τότε ονομαζόταν ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος). Αγωνιζόμενος ως τερματοφύλακας στον ΠΟΑ, στις 30 Νοεμβρίου του 1908 κατέκτησε το Πανελλήνιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου που διοργανώθηκε από τον ΣΕΓΑΣ. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1910 κατάκτησε ένα ακόμη Πανελλήνιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου.

Οι αναφορές του Αντώνη Δελώνη στη μυθιστορηματική βιογραφία «Ταξίδι στη δόξα» περιγράφουν έναν σκληροτράχηλο κι επίμονο χαρακτήρα, που παρέμενε ηθελημένα απόμακρος και όχι ιδιαίτερα κοινωνικός, λόγω της ολοκληρωτικής προσήλωσης στον αγωνιστικό του στόχο. Το κυνήγι της παγκόσμιας κορυφής αποτέλεσε από νωρίς το μοναδικό του στόχο, η δε κατάκτηση της δόξας εξελίχθηκε κυριολεκτικά σε εμμονή. Διέθετε αυτοπεποίθηση και εσωτερική δύναμη, ενώ φέρεται να είχε παραδεχθεί πως είναι υπερβολικά φιλόδοξος, εγωιστής και υπερφίαλος, χαρακτηρίζοντας ταυτόχρονα τον εαυτό του ως θεληματικό και πεισματάρη.

Κατέκτησε από 2 μετάλλια σε δύο συνεχόμενες διοργανώσεις Ολυμπιακών αγώνων, το δε χρυσό του 1912 στη Στοκχόλμη, όπου ήταν ο σημαιοφόρος της ελληνικής αποστολής, στο μήκος άνευ φοράς με άλμα 3,37 μέτρα, αποτέλεσε επί σειρά δεκαετιών ορόσημο σε πλήθος επιπέδων της ελληνικής ολυμπιακής ιστορίας, με χαρακτηριστικότερο γεγονός ότι ίδια επιτυχία δεν επαναλήφθηκε στο στίβο παρά 80 χρόνια έπειτα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992 και το χρυσό απ' τη Βούλα Πατουλίδου). Τα ένα χρυσό, δύο αργυρά και ένα χάλκινο μετάλλιο τον κατατάσσουν πρώτο στους Έλληνες ολυμπιονίκες με τα περισσότερα στο σύνολο, από κοινού με τον Πύρρο Δήμα (3-0-1) και το φίλο-συναθλητή Νίκο Γεωργαντά (επίσης 1-2-1).

Το κορυφαίο ρεκόρ πριν την Πατουλίδου

Η προσπάθεια του αποδίδει γρήγορα καρπούς και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 1908 κατακτά δύο αργυρά ολυμπιακά μετάλλια, ενώ ήδη από την προηγούμενη χρονιά έχει αρχίσει να καταρρίπτει πλήθος εθνικών ρεκόρ. Στους Αγώνες της Στοκχόλμης το 1912 πετυχαίνει εξίσου σημαντικές επιτυχίες, που επιφέρουν ως «έπαθλο» την τιμητική πρόσληψη του στην Τράπεζα ΑθηνώνΕκεί βέβαια δεν πρόλαβε να αναλάβει υπηρεσία παρά μόνο για 1.5 μήνα,, αφού εθελοντικά κατατάχθηκε στον στρατό για τον Α' Βαλκανικό πόλεμο.

Έκτοτε ξεκίνησε μια προσπάθεια προστασίας του, αφού επρόκειτο για τον σπουδαιότερο αθλητή στίβου της εποχής και η πολιτεία ήθελε να διαφυλάξει την πιο πετυχημένη «διαφήμιση» του αθλητισμού της χώρας. Χαρακτηριστικό είναι πως δεν υπάρχουν όμως αναφορές περί εμπλοκής του στην πρώτη γραμμή του μετώπου, ενώ λίγο καιρό μετά απ' αυτόν κατατάχθηκε στο 9ο Σύνταγμα Καλαμάτας ο αδελφός του Σταύρος, ούτε 17 ετών, ο οποίος επίσης έγινε αντικείμενο προστατευτικών ενεργειών και προωθήθηκε για το μέτωπο της Ηπείρου μόνο κατόπιν τοποθέτησης του Κωστή σε τομέα πίσω εφεδρείας. Σ' αυτό πρέπει να συντέλεσε και η παρουσία του πρίγκηπα Νικολάου στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, που στο πρόσωπο του Τσικλητήρα έβλεπε ένα σύμβολο για τον κόσμο που ενδιαφερόταν για τις αθλητικές επιτυχίες.

Θάνατος μόλις στα 25

Κι όμως, δίχως να φτάσει σε προχωρημένη ηλικία ή να αντιμετωπίσει κάποιο ατύχημα, ο Τσικλητήρας στάθηκε εξαιρετικά άτυχος από άποψη υγείας. Στις 2 Φεβρουαρίου 1913 εμφανίζει υψηλό πυρετό, σπασμούς και δύσπνοια, για να μεταφερθεί εσπευσμένα στο Πολιτικό Νοσοκομείο. Σε ιατρικό συμβούλιο ο καθηγητής Λιβιεράτος, ανακοινώνει το απόγευμα της επομένης τη διάγνωση σοβαρής περίπτωσης μηνιγγίτιδας ιδιότυπης μορφής. Η κατάσταση του επιδεινώθηκε πολύ γρήγορα και το πρωί της 10ης Φεβρουαρίου περιήλθε σε λήθαργο και σύντομα εξέπνευσε, προκαλώντας θλίψη στο φίλαθλο κοινό.

Υστεροφημία

Ένα ολόκληρος θεσμός θυμίζει την παρακαταθήκη που άφησε ο Τσικλητήρας στον ελληνικό στίβο. Τα «Τσικλητήρεια» καθιερώθηκαν απ' τον Πανελλήνιο το 1963 στη μνήμη του άλτη και διεξάγονταν κάθε χρόνο έκτοτε στη μνήμη του. Αμέσως έλαβαν διεθνή εμβέλεια, λόγω της συμμετοχής αθλητών από τα Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη, με την πάροδο όμως των χρόνων είχαν ανασταλεί. Ο σύλλογος τα αναβίωσε το 1998, εκμεταλλευόμενος συγκυρία που ήθελε τη Διεθνή Ένωση Ομοσπονδιών Κλασικού Αθλητισμού (IAAF), που επιθυμούσε την συναντήσεων λίγων ημερών (μίτινγκ) ενδιάμεσα στις σημαντικές διοργανώσεις, τα οποία ονόμασε διεθνή Grand Prix και προωθούσε την εισαγωγή ή αναβάθμισή τους. Τελικά, ανακλήθηκαν πάλι το 2009 λόγω έλλειψης πόρων για τη διοργάνωση τους.

Εξάλλου, ένας στενός δρόμος στο πίσω μέρος του Παναθηναϊκού Σταδίου φέρει συμβολικά το ονοματεπώνυμό του, καθώς εκεί σημείωνε τις αλλεπάλληλες πανελλήνιες νίκες. Οδοί προς τιμήν του υπάρχουν επίσης στην Πύλο, στη Μεσσήνη, στα Άνω Λιόσια (γειτονιά δρόμων με ονόματα Ελλήνων ολυμπιονικών πλησίον του Σπιτιού της Πάλης), στην Καλλιθέα και στο Ηράκλειο Αττικής. Ακόμη, το 1968 ιδρύθηκε ο Αθλητικός Όμιλος Πύλου «Ολυμπιονίκης Κωστής Τσικλητήρας».

Το 1992 ο Γιάννης Διακογιάννης τον περιέλαβε μεταξύ των 12 στην ενός αιώνα «Αφρόκρεμα του ελληνικού Στίβου.

Τα ρεκόρ:

3,14μ. στις 07.05.1907,ΙΑ' Πανιώνιοι Αγώνες Σμύρνης

3,25μ. στις 19.04.1908,Ζ' Πανελλήνιοι Αγώνες

3,32μ. στις 19.04.1908, βελτίω

3,04μ. στις 26.04.1907,ΣΤ' Πανελλήνιοι αγώνες

3,07μ. στις 26.04.1907, βελτίωση κατά την ίδια ημέρα

3,35μ. Στις 04.04.1909, Η' Πανελλήνιοι αγώνες

ισοφάρ. στις 24.04.1910,Θ' Πανελλήνιοι αγώνες

3,47μ. Στις 31.03.1912, ΙΑ' Πανελλήνιοι αγώνες

Άλμα εις ύψος άνευ φοράς

1,40μ. στις 25.04.1907,ΣΤ' Πανελλήνιοι αγώνες

1,45μ. στις 17.04.1908,Ζ' Πανελλήνιοι αγώνες

1,55μ. στις 08.07.1908,Ολυμπιακοί αγώνες Λονδίνου

ισοφάρ. Στις 29.03.1912, ΙΑ' Πανελλήνιοι αγώνες

ισοφάρ. Στις 30.06.1912, Ολυμπιακοί αγώνες Στοκχόλμης