Αθλέτικ Μπιλμπάο: «Θρησκεία» 121 ετών

Ένα λιμάνι είναι πάντα «άνοιγμα» στον κόσμο. Άνθρωποι από διαφορετικές μήτρες, άλλα μέρη, με άλλες παραστάσεις και άλλα δεδομένα. Στη Χώρα των Βάσκων είχαν μόνο ακουστά το ποδόσφαιρο στα τέλη του 19ου αιώνα. Το άθλημα παιζόταν νοτιότερα, στη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη, όμως στο Μπιλμπάο δεν υπήρχε. Η μεγαλύτερη πόλη στη βόρεια Ισπανία, το σπουδαιότερο διαμετακομιστικό κέντρο της χώρας δεν είχε ομάδα.

Εκεί όμως βρέθηκαν οι «απόστολοί» του και μάλιστα εξ Αγγλίας ορμώμενοι, σαν ένα ακόμα επιχείρημα πως το Νησί έμαθε στον κόσμο μπάλα. Βρετανοί εργάτες στα ναυπηγεία της πόλης, μαζί με Βάσκους φοιτητές που σπούδαζαν στην Αγγλία κι επέστρεφαν στο σπίτι τους στις διακοπές. Μαζί με αυτούς, εργάτες στα ορυχεία του Σαουθάμπτον, του Πόρτσμουθ, του Σάντερλαντ, που είχαν δει ποδόσφαιρο και ήθελαν στον νέο τόπο τους να έχουν μια ομάδα να υποστηρίζουν. Το λιμάνι του Μπιλμπάο φιλοξένησε τα παιχνίδια τους, όπως συνέβαινε με το Μοντεβιδέο και το Μπούενος Άιρες, τραβώντας πάντως τα γεμάτα απορία βλέμματα των ντόπιων.

Από την άλλη οι φοιτητές συστήθηκαν στη μυσταγωγία του γηπέδου, γνώρισαν το πάθος και την ομορφιά του «όπιου του λαού» και έφεραν την κουλτούρα στα σπίτια τους. Αρχικά διοργανώνοντας αγώνες με τους Άγγλους εργάτες και στη συνέχεια φτιάχνοντας ομάδα, για να τους κοντράρουν και να τους δείξουν πως μαθαίνουν, πως μπορούν, πως τους «έχουν». Φυσικά οι Άγγλοι κέρδισαν με άνεση (6-0) στο πρώτο παιχνίδι στο Λαμάικο, το ιστορικό γήπεδο στην «καρδιά» της πόλης, που συγκέντρωνε αργότερα στα σπουδαία παιχνίδια ως και 3.000 θεατές, που άφηναν το παραδοσιακό παιχνίδι της pelota για να δουν ποδόσφαιρο.

#GoruntzBegira pic.twitter.com/KIbpplyc2z

— Athletic Club (@AthleticClub) 11 Δεκεμβρίου 2018

Αυτή των εργατών είχε σηματιστεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1890, ονόματι Bilbao Football Club. Οι φοιτητές, κυρίως από το Γυμνάσιο του Ζαμακουά ίδρυσαν το 1898 την Athletic Club, κρατώντας την αγγλική εκφώνηση του ονόματος κι εκεί εντοπίζεται η χρονολογία ίδρυσης της ομάδας που ξέρουμε σήμερα. Στο Café Garcia σχηματίστηκαν οι πρώτοι κανονισμοί των αγώνων κι έναν χρόνο αργότερα (1902) οι δυο ομάδες του Μπιλμπάο ην εις σάρκαν μιαν, την Bizcaya, προκειμένου να υπάρχουν καλύτερες πιθανότητες διάκρισης στο πρώτο εθνικό τουρνουά, Copa de la Coronación, με τη συμμετοχή της Μπαρτσελόνα, της Εσπανιόλ και της Μαδρίτης. Εκεί νίκησε τη Μπαρτσελόνα κι επέστρεψε στη Βασκονία με τον τίτλο στο παλμαρέ της. Πλέον κατάλαβαν πως δεν έπαιζαν πια μπάλα για πλάκα, ήταν καλοί σε εθνικό επίπεδο.

To 1903 η Bizcaya ονομάστηκε οριστικά σε Athletic Club. Τα πρώτα της χρώματα ήταν το άσπρο και το μπλε, εμπνευσμένα από τη Μπλάκμπερν. Αυτό ωστόσο άλλαξε το 1910, όταν ο Χουάν Ελόρντιου ταξίδεψε στην Αγγλία, ώστε να προμηθευτεί εμφανίσεις για την ομάδα από τον σύλλογο, που του αρνήθηκε, λέγοντάς του πως δεν υπάρχουν διαθέσιμες. Με μικρό περιθώριο χρόνου ώσπου να φύγει το πλοίο από το Σαουθάμπτον για το Μπιλμπάο, ο Ελόρντιου αναγκάστηκε να αγοράσει όποιες φανέλες βρήκε και διαθέσιμες ήταν αυτές των «Αγίων». Αυτή είναι η εκδοχή που έχει επικρατήσει ως σήμερα και τα υπόλοιπα αποτελούν πια ιστορία…

Μεταξύ των ισπανικών πόλεων, το Μπιλμπάο είναι ίσως αυτή με την πλουσιότερη ποδοσφαιρική κληρονομιά στην Ισπανία για πλήθος λόγων, με σημαίνοντα ρόλο στις αρχές του 20ου αιώνα, καθώς, ας μην ξεχνάμε, πρόκειται για την τέταρτη πιο επιτυχημένη ομάδα της χώρας. Με τον Άγγλο τεχνικό Σέπαρντ η Αθλέτικ κατέκτησε τα δυο πρώτα Κύπελλα (1903, 1904) κι έφτασε στον τελικό το 1905 και το 1906. Για μικρό χρονικό διάστημα η ομάδα μετονομάστηκε σε Club Bizcaya, μετά τη συγχώνευσή της με την Union Vizcaino, τοπικό σύλλογο της Βασκονίας.Με τον Πιτσίτσι να προστίθεται στο ρόστερ της και να γράφει με «χρυσά» γράμματα το όνομά του στην ιστορία της, πήρε άλλες τέσσερις φορές το Κύπελλο (1911, 1914, 1915, 1916), κυριαρχόντας στην Ισπανία.

Τα δυο πρώτα νταμπλ ήρθαν στις αρχές της δεκαετίας του ’30 (1930, 1931) υπό τις οδηγίες του επίσης Άγγλου τεχνικού Φρεντ Πέντλαντ, επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη σχέση των τεχνικών από το Νησί με τον σύλλογο. Ο Πέτλαντ έπαιξε ποδόσφαιρο αποκλειστικά στην Αγγλία, αλλά προπόνησε ομάδες σχεδόν μόνο εκτός του Νησιού. Μια απ’ αυτές ήταν η Αθλέτικ, που ευτύχησε να του παραχωρήσει τη θέση δίπλα στην πλάγια γραμμή, δίνοντάς του τον χώρο να την αναμορφώσει αγωνιστικά. Με προτίμηση στις συνεχείς πάσες και τη διαρκή κίνηση, η «επανάσταση» στο στυλ της Μπιλμπάο ήταν γεγονός από πολύ νωρίς και παράλληλα με τον σχηματισμό όλων των αντίστοιχων σπουδαίων ομάδων της εποχής. Επί εποχής του σημειώθηκε η μνημειώδης νίκη με 12-1 επί της Μπαρτσελόνα το 1931, στη μεγαλύτερη συντριβή των Καταλανών στην ιστορία τους. Η Η La Liga βάφτηκε ξανά «ερυθρόλευκη» το 1934 και το 1936, ακριβώς πριν την έναρξη του ισπανικού εμφυλίου.

San Mamés, de azul por el Día de la Discapacidad - https://t.co/Z2dvitfJ7X #AthleticClub pic.twitter.com/bkg1fnpYcj

— Athletic Club (@AthleticClub) 30 Νοεμβρίου 2018

Τότε, κατ’ εντολή του δικτάτορα Φράνκο η ομάδα μετονομάστηκε σε Ατλέτικο Μπιλμπάο, προς το ισπανικότερο, ενώ παρά την παρουσία του αρχισκόρερ της ιστορίας της, Θάρα, κατέκτησε μόλις ένα πρωτάθλημα (1955/56) ως το τέλος της δικτατορίας, καθώς και εννέα Κύπελλα. Η σπουδαία επιθετική γραμμή με τους Πανίθο, Ιριόνδο, Βενάνθιο και Γκαΐνθα, που συμπλήρωναν τον Θάρα «γέμισε» το παλμαρέ του συλλόγου, πετυχαίνοντας ένα νταμπλ και παίζοντας για πρώτη φορά στο Κύπελλο Πρωταθλητριών.

Τα επόμενα χρόνια δεν περιλάμβαναν σημαντικές επιτυχίες ως και την πτώση του καθεστώτος του Φράνκο, Μετά τη συμμετοχή της στον τελικό του Κυπέλλου UEFA το 1977, όπου έχασε το τρόπαιο στα εκτός έδρας γκολ απέναντι στη Γιουβέντους, η «αναγέννηση» της ομάδας ήρθε τη δεκαετία του ’80, με την πρόσληψη του Χαβιέρ Κλεμέντε ως προπονητή το 1981. Με τον Βάσκο στον πάγκο η Αθλέτικ κατέκτησε δυο συνεχόμενους τίτλους (1983, 1984), που είναι και οι τελευταίοι ως σήμερα.

https://t.co/gFAAldPMVO #Susaeta500 #AthleticClub pic.twitter.com/PwcH5xlTTX

— Athletic Club (@AthleticClub) 16 Ιανουαρίου 2019

Η σύγχρονη εποχή βρήκε την Αθλέτικ να φλερτάρει έντονα με τον παρθενικό υποβιβασμό της στα μέσα της δεκαετίας του 2000, αλλά και να υψώνει το ανάστημά της σημαντικά λίγο αργότερα. Υπό τις οδηγίες του Μαρσέλο Μπιέλσα οι «leones» έφτασαν στον τελικό του Europa League, χάνοντας (3-0) από την Ατλέτικο Μαδρίτης στο Βουκουρέστι, όπως και στον τελικό του Copa del Rey, όπου δεν τα κατάφερε απέναντι στη Μπαρτσελόνα. Τον Αργεντινό διαδέχθηκε ο Ερνέστο Βαλβέρδε, που πανηγύρισε με την αγαπημένη του Αθλέτικ την πρόκριση στους ομίλους του Champions League και την κατάκτηση του Σούπερ Καπ Ισπανίας απέναντι στη Μπαρτσελόνα, μετά το τρομερό 4-0 στο καινούργιο Σαν Μαμές τον Αύγουστο του 2015. Με τον Αντούριθ να σκοράρει 36 γκολ σε όλες τις διοργανώσεις ο σύλλογος έφτασε στα προημιτελικά του Europa League. Η αποχώρηση του Ερνέστο έφερε ξανά την ομάδα στα χαμηλά στρώματα της βαθμολογίας, έναν σοκαριστικό αποκλεισμό από τη Φορμεντέρα στο Κύπελλο το 2016 και τη μάχη για την αποφυγή του υποβιβασμού κατά τη φετινή σεζόν.

«Con cantera y afición, no hace falta importación». Ελληνιστί, «με γηγενείς ομάδες και οπαδούς, δεν υπάρχει ανάγκη για μεταφορές», ήτοι, όπως ο κόσμος που ζει εδώ γύρω μας υποστηρίζει, έτσι θα έρχεται και θα παίζει και οι καλύτεροι θα αποτελούν την ομάδα. Οι καλύτεροι Βάσκοι και μόνο αυτοί.

«Cantera» σημαίνει λατομείο και στην Ισπανία έτσι ονομάζονται οι ακαδημίες των ομάδων, που παλαιόθεν είχαν τεράστια αξία. Όλα ξεκίνησαν όταν το 1911 Σοσιεδάδ και Αθλέτικ διαφώνησαν έντονα σχετικά με τους Άγγλους παίκτες της δεύτερης και το δικαίωμα συμμετοχής τους στο Copa del Rey. Η ισπανική ομοσπονδία πήρε την απόφαση, επιτρέποντας από την επόμενη σεζόν τη συμμετοχή μόνο Ισπανών πολιτών στη διοργάνωση κι από το 1912 η Αθλέτικ το πήγε ένα βήμα παραπέρα, υιοθετώντας τη λογική της προσαρμογής της ομάδας της στο ταλέντο της Χώρας των Βάσκων, έχοντας ως επίσημη, αν και όχι νομικά δεσμευτική στο καταστατικό της, φιλοσοφία την προσέλκυση των νεαρών παικτών της περιοχής. Αναπόφευκτα αυτό οδήγησε στην «έκρηξη» του ποδοσφαίρου στην περιοχή και χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920, όταν συστάθηκε η Εθνική Ισπανίας, από τους 21 ποδοσφαιριστές οι 14 ήταν Βάσκοι. Μεταξύ αυτών ορισμένες από τις πλέον μυθικές φιγούρες του ποδοσφαίρου της Ισπανίας, όπως ο Πιτσίτσι, ο Μπελαούστε, ο Ασέδο, ο Σεσουμαγκα.

Πλέον η ομάδα των Άγγλων εργατών θα γινόταν ομάδα αποκλειστικά Βάσκων, σε μια εποχή μάλιστα που το ποδόσφαιρο στη χώρα έπαιρνε πρώιμη επαγγελματική μορφή. Η τακτική της Αθλέτικ έμοιαζε σαν άρνηση στην εξέλιξη. Δημοσιογράφος της L’ Equipe χαρακτήρισε τη Μπιλμπάο «μοναδική περίπτωση στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο». Ο διευθυντής της El Pais πριν κάποια χρόνια έγραψε πως «είναι λογικό να υποθέσει κανείς πως η ιδεολογία αυτή εισχώρησε στην ουσία της ύπαρξης του συλλόγου με τα χρόνια, διαμορφώνοντας αναμφίβολα και ανεξίτηλα τη μορφή του». Άλλοι αποφεύγουν τη σύνδεση με τον βασκικό εθνικισμό, τονίζοντας πως αφορά απλά μια ρομαντική ματιά απέναντι στα δεδομένα. Σε κάθε περίπτωση η Αθλέτικ δεν κοιτούσε καν τις περιπτώσεις παικτών που δεν είχαν γεννηθεί στην ευρύτερη περιοχή της Χώρας των Βάσκων, τελεία και παύλα.

Brazalete de capitán. #AthleticClub pic.twitter.com/bl3HYAQqNU

— Athletic Club (@AthleticClub) 28 Νοεμβρίου 2018

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του σπουδαίου μέσου Χεσούς Περέδα, που έλαμπε με τα χρώματα της Μπαρτσελόνα και της Σεβίλλης, έχοντας ξεκινήσει από την Αθλέτικ, αλλά μην παίζοντας στην ανδρική ομάδα, λόγω της καταγωγής του! Η πόλη Μεδίνα ντε Πομάρ απείχε από το Μπιλμπάο 77 χιλιόμετρα, όμως ανήκε σε άλλη γεωγραφική περιφέρεια, αυτή του Μπούργος που εντάσσεται στην Καστίγια! Αυτό οδήγησε τον ίδιο και τα αδέρφια του σε φυγή από τον σύλλογο και χρόνια αργότερα, όταν ο παίκτης εξέφρασε την επιθυμία να παίξει για την Αθλέτικ, είδε τον πρόεδρο Ενρίκε Γκουζμάν να του το αρνείται! «Με ενόχλησε τόσο πολύ. Υποστήριζα την Αθλέτικ από μικρό παιδί και πληγώθηκα τρομερά. Ήταν τόσο παράλογο αυτό το πράγμα. Έκτοτε έπαιζα τα καλύτερά μου παιχνίδια στο Σαν Μαμές, είχα τρομερό κίνητρο να παίξω καλά εκεί. Θυμάμαι μια νίκη με 2-5 με τη Μπαρτσελόνα, είχα κάνει και χατ-τρικ!», εξομολογήθηκε χρόνια αργότερα.

Αντίστοιχες υπάρχουν πλείστες όσες περιπτώσεις, όσο πάντως και αναντίστοιχες, αναφορικά με ποδοσφαιριστές για τους οποίους τηρήθηκαν άλλα μέτρα. Τέτοιος ήταν ο Αρμάντο Μερόδιο, ικανότατος επιθετικός της δεκαετίας του ’50, που μετακόμισε από τη Βαρκελώνη, όπου γεννήθηκε, σε ηλικία τριών ετών στη Χώρα των Βάσκων, απ’ όπου καταγόταν ο πατέρας του. Έπαιξε κανονικά στην Αθλέτικ το διάστημα 1956-1962, παρότι γεννήθηκε εκτός της περιοχής, με τη δικαιολογία πως έμαθε ποδόσφαιρο εκεί και άρα πληρούσε τα κριτήρια, που με τον καιρό έγιναν ολοένα και πιο αφηρημένα.

O Ινιάκι Γουίλιαμς αποτελεί την πλέον χαρακτηριστική περίπτωση, μιας και παρότι μαύρος, με καταγωγή από τη Λιβερία, γεννήθηκε και μεγάλωσε ως μετανάστης στο Μπιλμπάο και έγινε δεκτός στην ακαδημία και στη συνέχεια στην ομάδα. Από το 2014 ως σήμερα παίζει με τα «ερυθρόλευκα» και υπενθυμίζει τον αναχρονισμό του συλλόγου. Πολλές φορές εξάλλου ο άγραφος κανόνας της ομάδας ερμηνεύτηκε κατά το δοκούν, ανάλογα με την εποχή, ώστε να μη χαθεί κάποιο ταλέντο που είχε έστω κι ελάχιστη σχέση με τη Βασκονία.

Μάλλον μαθηματικά βέβαιο είναι πως κάποια στιγμή το στοιχείο θα εξαλειφθεί, όσο κι αν αυτό δυσαρεστεί τους «παραδοσιακούς» οπαδούς της, δεδομένου μάλιστα πως η κερκίδα του Σαν Μαμές αναδιατάσσεται. Οι οπαδοί της έμαθαν το San Mames Nuovo, έμαθαν τα social media και τον ανταγωνισμό των εκατομμυρίων και μάλλον θα επιλέξουν φυσιολογικά την παραμονή της ομάδας στην κατηγορία ή την πρόοδό της, από τη διατήρηση ενός κανόνα από πολύ παλιά, τον οποίο δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν ουσιαστικά όπως οι πατεράδες και οι παππούδες τους. Έτσι θα έρθουν και πιο κοντά στους ιδρυτές της αγαπημένης τους ομάδας, σε ένα ειρωνικό παιχνίδι της ζωής.

Πριν ακόμα από τον ισπανικό εμφύλιο και τις συγκρούσεις των δημοκρατών με τον δικτάτορα Φράνκο και τις εκπορευόμενες απ’ αυτόν φασιστικές δυνάμεις που κράτησαν καθηλωμένη την Ισπανία, την ώρα που η Ευρώπη προόδευε, γιατρεύοντας τις πληγές της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Βάσκοι είχαν εκδηλώσει τη διάθεσή τους να αποσχιστούν από το ενιαίο κράτος. Ο Φράνκο αντιμετώπισε τη Χώρα των Βάσκων όπως και την Καταλονία και χρησιμοποίησε το ποδόσφαιρο για να εμπεδώσει την εξουσία του, χρησιποποιώντας την ισχύ του αθλήματος.

Αρχικά επέβαλλε ως επίσημη και μοναδική γλώσσα στο ισπανικό κράτος τα καστιγιάνικα, ενώ όπως και την αντικατάσταση του «Αθλέτικ» στο όνομα της Μπιλμπάο σε «Ατλέτικο». Παράλληλα, η ομάδα έπρεπε να εγκαταλείψει τον κανόνα περί χρησιμοποίησης μόνο Βάσκων παικτών, την ώρα που όλοι οι σύλλογοι της Ισπανίας ζούσαν στη «σκιά» της Ρεάλ Μαδρίτης. Οι επιτυχίες της «Βασίλισσας» στο ευρωπαϊκό στερέωμα την κατέστησαν ως όργανο προπαγάνδας για μια Ισπανία που προοδεύει, που μεγαλουργεί. Ήταν «η καλύτερη πρεσβεία που θα μπορούσε να έχει μια χώρα», όπως δήλωνε ο Φερνάντο Μαρία Καστιέγια, Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Φράνκο.

Απέναντι στην «πανισπανική» Ρεάλ, που διαφήμιζε τη χώρα στο εξωτερικό, ομάδες όπως η Μπαρτσελόνα και η Μπιλμπάο, που έφεραν στο DNA τους τον αγώνα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων για ανεξαρτησία με τη συνείδηση μιας διαφορετικής ταυτότητας ήταν τα «μαύρα πρόβατα». Η κόντρα πήρε τεράστια έκταση ειδικά κόντρα στους «μπλαουγκράνα», όμως και η Μπιλμπάο έβλεπε τους «μερέγχες» ως την ευνοημένη ομάδα του καθεστώτος που έπαιζε από θέση ισχύος απέναντί της. Ακόμα και σήμερα, κάθε επίσκεψη της Ρεάλ στο Σαν Μαμές σηματοδοτεί μια μικρή «επανάσταση» στην πόλη, με βασικές σημαίες στα μπαλκόνια των γειτονιών του Μπιλμπάο και «ηλεκτρισμένη» ατμόσφαιρα στους δρόμους και στο γήπεδο.

Το παιχνίδι μεταξύ Ρεάλ και Αθλέτικ αποκαλείται από τους Ισπανούς ως «El Viejo clasico», δηλαδή το παλιό clasico, που παραμερίστηκε κι αντικαταστάθηκε από το Ρεάλ-Μπαρτσελόνα, μετά την άφιξη του Γιόχαν Κρόιφ στη Βαρκελώνη, που συνέπεσε με την παρακμή της Αθλέτικ για χρόνια. Οι Μαδριλένοι εκπροσωπούν την «κεντρική εξουσία που δυναστεύει τη Χώρα των Βάσκων», ενώ μετά τον θάνατο του Φράνκο το 1975 πάντα τα παιχνίδια στο Μπιλμπάο είναι φορτισμένα. Οπαδοί που φώναζαν «πρέπει να σκοτώσουμε κάποιον από την Ultra Sur», συνθήματα για την απελευθέρωση των φυλακισμένων του ΕΤΑ, της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης που πολέμησε τον Φράνκο και δολοφόνησε τον επίδοξο διάδοχό του, Λουίς Καρέρο Μπλάνκο τον Δεκέμβριο του 1973.

Τα χρόνια έφεραν την εξασθένιση της κόντρας, ειδικά από τη στιγμή που με τη Ρεάλ αγωνιζόταν ολοένα και περισσότεροι σαν τον Κριστιάνο Ρονάλντο και τον Γκάρεθ Μπέιλ και λιγότεροι σαν τον Φερνάντο Ιέρο και τον Χουανίτο. Οι οπαδοί των «λιονταριών» περηφανεύονται πως πολλοί οπαδοί της Ρεάλ τους θαυμάζουν για το γεγονός πως η ομάδα τους έχει μείνει πιστή στα ιδανικά της, ενώ η δική τους έχει μεταλλαχθεί σε μια παγκόσμια μηχανή μάρκετινγκ και παραγωγής εσόδων. Φυσικά αυτό δεν θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί ποτέ. Αυτό πάντως που σίγουρα συνέβη και δίνει την αφορμή στους Βάσκους να στηρίζουν το παραπάνω είναι η κίνηση του εμβληματικού αρχηγού της Ρεάλ Σοσιεδάδ, Ινάτσιο Κορταμπαρία στις 5 Δεκεμβρίου 1976, έναν χρόνο μετά το θάνατο του δικτάτορα, να τρέξει στο κέντρο του Ανοέτα πριν την έναρξη του αγώνα με την Αθλέτικ και να καρφώσει την απαγορευμένη «Ikurriña», σημαία των Βάσκων που είχε απαγορευτεί ενόσω κυβερνούσε ο Φράνκο, στο κέντρο του γηπέδου. Ήταν η πρώτη φορά που το σύμβολο ανεξαρτησίας ενός ολόκληρου λαού εμφανιζόταν δημόσια μετά τον θάνατό του, έστω κι αν παρέμενε παράνομη.

«La Cathedral». Καθεδρικός. Ναός. Χώρος ποδοσφαιρικής προσευχής και κατάνυξης για τους πιστούς της Αθλέτικ, που συνέρρεαν κατά χιλιάδες (40.000) για να δουν τα «λιοντάρια» τους να κατασπαράζουν τους αντιπάλους, με τον ίδιο τρόπο που έφαγαν πραγματικά λιοντάρια τον Άγιο Μαμές, χριστιανό που γεννήθηκε το 259 μ.Χ και πετάχθηκε σε λάκκο λεόντων από τους Ρωμαίους.

Η έδρα της Μπιλμπάο ήταν το πρώτο γήπεδο που κατασκευάστηκε από την αρχή ως ποδοσφαιρικό. Άνοιξε το 1913 και μέχρι την κατεδάφισή του το 2010 για να αντικατασταθεί από το νέο Σαν Μαμές ήταν το παλαιότερο στην Ισπανία. Ο πρώτος αγώνας που φιλοξενήθηκε ήταν αυτός μεταξύ της Αθλέτικ και της Ρασίνγκ Κλουπ ντε Ιρούν για το Copa del Rey. Εκεί σκόραρε ο μυθικός Πιτσίτσι το πρώτο γκολ στην ιστορία του.

Así vivimos el partido contra el @SevillaFC en la Copa hace casi 10 años ¡Hagamos rugir la Catedral de nuevo! #Goruntzbegira #AthleticClub pic.twitter.com/c4ui0g7kfH

— Athletic Club (@AthleticClub) 9 Ιανουαρίου 2019

Ανακατασκευάστηκε το 1982 για τις ανάγκες του Παγκοσμίου Κυπέλλου και το 2006 πάρθηκε η απόφαση για μια ριζική αλλαγή στην ιστορία της ομάδας, που καλούταν να αφήσει το παρελθόν πίσω της και να αποκτήσει μια σύγχρονη έδρα. Το νέο Σαν Μαμές χτίστηκε προοδευτικά ακριβώς δίπλα στο παλιό και όταν ολοκληρώθηκε κατά τα 3/4 το 2013, η ομάδα ξεκίνησε να αγωνίζεται εκεί. Το ένα πέταλο έμεινε κλειστό, αφού εκεί βρισκόταν η κεντρική κερκίδα του παλιού γηπέδου, την οποία σκέπαζε μια θρυλική αψίδα που προστατεύτηκε κατά την κατεδάφιση και μεταφέρθηκε στο προπονητικό κέντρο του συλλόγου, τη Λεθάμα, σε κομμάτια.

Στο τελευταίο παιχνίδι πριν την κατεδάφιση, στις 23 Μαΐου 2013, η Αθλέτικ ηττήθηκε με 0-1 από τη Λεβάντε με γκολ στις καθυστερήσεις. Έτσι ο τελευταίος σκόρερ της στο γήπεδο ήταν ο Φερνάντο Γιορέντε, που είχε σκοράρει απέναντι στη Μαγιόρκα στον αμέσως προηγούμενο εντός έδρας αγώνα. Λίγες μέρες αργότερα, στις 5 Ιουνίου διοργανώθηκε ένα αποχαιρετιστήριο φιλικό με την Μπιθκάγια ΧΙ, ομάδα επίλεκτων ποδοσφαιριστών από συλλόγους της Χώρας των Βάσκων. Εκεί εμφανίστηκαν μεταξύ άλλων παλιοί και σύγχρονοι «μύθοι» της ιστορίας της Αθλέτικ, όπως ο Πάμπλο Ορμπάιθ, ο Χουλέν Γκερέρο, ο Ανδρινούα Κορταμπαρία, ο Άγχελ Ρούιθ, ο Χοσέ Ιρίμπαρ και ο 94χρονος Ράφαελ Ιριόνδο (1940-1953).

Hoy estamos en San Mamés 41.342 espectadores #athlive #AthleticSevillaFC #GoruntzBegira pic.twitter.com/6lVYEcjLHY

— Athletic Club (@AthleticClub) 13 Ιανουαρίου 2019

Τον Σεπτέμβριο του 2013 έγιναν τα εγκαίνια του νέου Σαν Μαμές στη νίκη (3-2) απέναντι στη Θέλτα. Τα 211 εκατομμύρια ευρώ που ξοδεύτηκαν και ο σύντομος χρόνος εργασιών δεν άφησαν τον σύλλογο χωρίς «σπίτι» ούτε για ένα παιχνίδι, ενώ της πρόσφεραν έναν νέο «Καθεδρικό», όπου οι νέοι «πιστοί» μπορούν να μυηθούν στη θρησκεία που ενώνει σχεδόν όλη τη Χώρα των Βάσκων.

Ελάχιστοι γνωρίζουν τον Ραφαέλ Μορένο Αρανθάντι, πολλώ δε μάλλον αν υπήρξε ποδοσφαιριστής, σπουδαίος ή όχι. Ειδικά εκτός Ισπανίας λίγοι ξέρουν τον Πιτσίτσι. Όλοι όμως γνωρίζουν τον Μέσι, τον Ρονάλντο, τον Ραούλ και τους άλλους «κανονιέρηδες» του ισπανικού ποδοσφαίρου. Αυτοί με τα περισσότερα σε μια σεζόν στη La Liga και στη Segunda Division τιμώνται από το 1953, όταν γεννήθηκε η ιδέα της αθλητικής εφημερίδας Diario Marca ως και σήμερα με ένα συγκεκριμένο βραβείο. Το βραβείο «Pichichi», που πήρε το όνομά του από τον θρυλικό Βάσκο επιθετικό της Μπιλμπάο.

Γιος του δημάρχου του Μπιλμπάο και ανιψιός του λόγιου Βάσκου (και μεταξύ άλλων) καθηγητή ελληνικών Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, ο Πιτσίτσι γεννήθηκε στην πόλη τον Μάιο του 1892 και έπαιξε στην ομάδα για 12 χρόνια, μέχρι τον θάνατο του σε ηλικία μόλις 29 χρονών από τύφο. Ως τότε πρόλαβε ωστόσο να αποτυπώσει το μέγεθός του, αντιστρόφως ανάλογο των μόλις 154 εκατοστών που μετρούσε σε ύψος, για να τον θυμούνται όλοι μέχρι σήμερα! Λόγοι γι’ αυτό υπάρχουν πολλοί: σκόραρε το πρώτο γκολ στην ιστορία του Σαν Μαμές, στο παιχνίδι των εγκαινίων του το 1913, ενώ την ίδια χρονιά κατάφερε το ίδιο στο Στάδιο Ατότσα, μετέπειτα Ανοέτα, της «μισητής» αντιπάλου Ρεάλ Σοσιεδάδ!

Έπαιξε με τη Μπιλμπάο σε πέντε συνεχόμενους τελικούς του Κυπέλλου, κερδίζοντας τους τέσσερις και σκοράροντας χατ-τρικ σ’ αυτόν του 1915, στη νίκη της ομάδας του με 5-0 επί της Εσπανιόλ. Το 1920 έπαιξε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βελγίου με τη νεοσύστατη Εθνική Ισπανίας, με την οποία «φόρεσε» το ασημένιο μετάλλιο. Η επιστροφή του όμως στη Χώρα των Βάσκων δεν ήταν στρωμμένη από ροδοπέταλα, αφού οι θαυμαστές του άρχισαν να τον κριτικάρουν για την πεσμένη απόδοσή του. Ο Πιτσίτσι τα παράτησε το 1922 κι έγινε διαιτητής, έπειτα από πέντε πρωταθλήματα Βόρειας Ισπανίας, 4 Κύπελλα Ισπανίας

Έφυγε από τη ζωή εντελώς αναπάντεχα λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο, σε ηλικία μόλις 29 ετών, χτυπημένος από τον τύφο. Πρόλαβε να σκοράρει 83 γκολ σε 89 παιχνίδια για την Αθλέτικ, μπαίνοντας στο πάνθεον της ιστορίας της, καθώς και του ισπανικού ποδοσφαίρου.

Εκτός από το βραβείο Pichichi, υπάρχει άλλο ένα έθιμο για να τιμά τη μνήμη του. Το 1926 καθιερώθηκε στο Σαν Μαμές για κάθε ομάδα που επισκέπτεται για πρώτη φορά το γήπεδο να καταθέτει ένα μπουκέτο λουλούδια στο άγαλμά του έξω από το γήπεδο. Η διαμόρφωση των χώρων του νέου Σαν Μαμές, που ολοκληρώθηκε το 2013 δεν περιλάμβαναν την τοποθέτησή του κι εκεί. Έτσι αυτό μετακινήθηκε στην είσοδο του τούνελ από το οποίο βγαίνουν οι παίκτες στον αγωνιστικό χώρο, με την παράδοση να επιβιώνει σχεδόν 100 χρόνια μετά το θάνατό του.

Πρωταθλήματα (8): 1929-30, 1930-31, 1933-34, 1935-36, 1942-43, 1955-56, 1982-83, 1983-84

Κύπελλα (23): 1903, 1904, 1910, 1911, 1914, 1915, 1916, 1921, 1923, 1930, 1931, 1932, 1933, 1943, 1944, 1945, 1950, 1955, 1956, 1958, 1969, 1973, 1983

Σούπερ Καπ (2): 1984, 2015

Copa Eva Duarte (1): 1950

Συμμετοχές στο Κύπελλο Πρωταθλητριών / Champions League: 5

Συμμετοχές στο Κύπελλο Κυπελλούχων / Europa League: 18

Μέλη: 44.171

Λέσχες φιλάθλων: 452

Πρώτος σκόρερ: Τέλμο Θάρα (367)

Πρώτος σε συμμετοχές: Χοσέ Άνχελ Ιρίμπαρ (614)