Ευχαριστούμε, Ευγένιε Γκέραρντ

Γεννήθηκε στην Ολλανδία, στο Μπρούνσουμ της Λιμβουργίας. 3.127 χλμ μακριά από το Ηράκλειο. Όταν ακόμη αγωνιζόταν ως στράικερ στην Φορτούνα Σίταρντ (1964-1969, 85 συμ, 62 γκολ) και στη Λιμβουργία (1969-1973), μάλλον δεν είχε διανοηθεί πόσο μακριά βρισκόταν το «σπίτι» του. Ο Γκέραρντ σταμάτησε το ποδόσφαιρο σε ηλικία 32 ετών, όμως ήδη από πριν φαινόταν πού πήγαινε η «δουλειά» και ποια θα ήταν η θέση του στο γήπεδο: στον πάγκο, αλλά όχι καθιστός. Όρθιος, να δίνει οδηγίες και να σχηματίζει τους παίκτες στο γκαζόν. Εξ ου και τα μαθήματα προπονητικής στο Αθλητικό Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας ακόμα. Στα 34 έλαβε και τον σχετικό τίτλο. «Fussballehrer», δηλαδή «δάσκαλος ποδοσφαίρου». Ουσιαστικά αυτός είναι ο τίτλος του προπονητή, ο ανώτερος που μπορεί να πάρει κάποιος στη Γερμανία. Η λέξη «δάσκαλος» όμως έχει τη δική της σημειολογία στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Άμα τη λήξει της καριέρας του, ανέλαβε χρέη βοηθού προπονητή της Ρόντα. Εκεί έμεινε ως το 1984, όντας παράλληλα πρώτος προπονητής της ομάδας Νέων του συλλόγου. Έγινε ο «man of the club», αφού σε αυτή τη 10ετία πέρασαν από τον πάγκο της ομάδας τέσσερις προπονητές (Μπερτ Γιάκομπς, Πιέ ντε Βίζερ, Χανς Άιγκενμπροεκ, Φρανς Κέρβερ), αλλά αυτός παρέμενε ακλόνητος, συμβολίζοντας τη συνέχεια του συλλόγου στη ροή του χρόνου.

Το 1985 ήρθε η πρόταση της οικογένειας Βαρδινογιάννη για να αναλάβει τον ΟΦΗ. Δέχθηκε αμέσως, ακόμη κι αν δεν ήξερε πως ουσιαστικά του πρότειναν να ζήσει τα ομορφότερα χρόνια της ζωής του, μακριά από την πατρίδα του. Έκανε τέτοια την Κρήτη, το Ηράκλειο, την Ελιά, το Γεντί Κουλέ. Είχε φορέσει διάφορες φανέλες και φόρμες ως τότε ως ποδοσφαιράνθρωπος, αλλά τώρα θα έβαζε τα μαύρα και με αυτά, θα ζούσε στιγμές μοναδικές, όπως κι αυτοί που τον εμπιστεύτηκαν.

Η σεζόν 1985/86 ήταν η πρώτη του στο Ηράκλειο, ως προπονητής του ΟΦΗ. Ένας σύλλογος γεμάτος φιλοδοξίες, σταθερή διοίκηση κι ένα γήπεδο ζεστό και κατάμεστο έμελλε να αποτελέσει τον επόμενο επαγγελματικό προορισμό του Ολλανδού. Με αυτό το σκεπτικό τουλάχιστον υπέγραφε εκεί ο Γκέραρντ. Αν του έλεγε κανείς τη σημασία που θα είχαν αργότερα οι «ασπρόμαυροι» και η Κρήτη στη ζωή του, μάλλον θα του απαντούσε πως με τέτοια φαντασία θα μπορούσε να γυρίσει ταινία. Ουδείς βέβαια ξέρει αν θα εξελισσόταν με τέτοια μυθοπλαστική ευγένεια η ιστορία του, αλλά αν γινόταν ταινία η πορεία του «Mister» στο Γεντί Κουλέ, θα «έσπαγε» ταμεία και καρδιές. Από συγκίνηση, από περηφάνια, από αγάπη, από όλα όσα ένιωσαν οι οπαδοί του ΟΦΗ για έναν άνθρωπο δικό τους, που απλά τον γνώρισαν σε ηλικία 45 χρονών και όχι νωρίτερα.

Στον ΟΦΗ ο Γκέραρντ έγινε Γκεραρντάκης για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς ήταν η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του. Ένας άλλος ήταν τα αγωνιστικά επιτεύγματα της ομάδας, στην κορυφαία περίοδο της ζωής του συλλόγου. Ακόμη και σήμερα, αν ρωτήσεις κάποιον οπαδό των Κρητικών τί από τα δυο προτάσσει, στην προσπάθειά του να εξηγήσει γιατί αγαπούν στο νησί τόσο πολύ τον Ολλανδό, μάλλον θα σου πει το πρώτο. Το γεγονός άλλωστε πως ο Γκέραρντ έμεινε στον ΟΦΗ για 16 συναπτά χρόνια δεν συνεπάγεται απαραίτητα πως τα αποτελέσματα ήταν πάντα καλά: θα ήταν παρά φύσιν κάτι τέτοιο! Ρίζωσε εκεί, παρά το γεγονός πως ήρθαν και οι στραβές. Εκεί είναι η ουσία, εκεί κρύβεται η αγάπη, όχι μόνο στα σπορ, αλλά σε κάθε τομέα της ζωής: στα δύσκολα δοκιμάζονται οι αντοχές και τα συναισθήματα. Αν η αγάπη αντέξει στα δύσκολα, λάμπει, ξεχωρίζει. Όπως ξεχώριζε στο πλήθος ο Γκέραρντ, είτε στα νιάτα του, στον πάγκο, με το μαύρο μπουφάν και τα καλτ γυαλιά του, μα και τον Νοέμβριο του 2017, στο αναπηρικό καροτσάκι, που εμφανίστηκε στο Γεντί Κουλέ κι έκανε το Ηράκλειο να δακρύσει.

Ανέλαβε τη δουλειά το 1985. Το 1986 ο ΟΦΗ τερμάτιζε δεύτερος στη βαθμολογία, πίσω από τον Παναθηναϊκό! Το 1987 τρίτος, νικώντας ΑΕΚ, Ολυμπιακό και ΠΑΟΚ στο Γεντί Κουλέ και φέρνοντας ισοπαλία με το «τριφύλλι». Ο Γκέραρντ είχε φέρει έναν επαγγελματισμό από άλλο… γαλαξία στο Ηράκλειο και αυτό αντικατοπτριζόταν με τον πιο όμορφο τρόπο στο γήπεδο. Οι «ασπρόμαυροι» πετούσαν μέσα στο γήπεδο και δεν ήταν μόνο η Α’ Εθνική στην οποία διακρίθηκαν εκείνα τα «μαγικά» χρόνια, ως το 1990.

Το Κύπελλο Ελλάδας του 1987 παίχθηκε στην Αθήνα, στο Ολυμπιακό Στάδιο, αλλά «λούστηκε» με ρακή και γιορτάστηκε με μαντινάδες, σηκώνοντας μια ολόκληρη πόλη στο πόδι. Ο ΟΦΗ επικράτησε του Ηρακλή στα πέναλτι και κατέκτησε το πρώτο τρόπαιο της ιστορίας του! Τα παιδιά του Γκέραρντ πανηγύριζαν μια πρωτοφανή επιτυχία, ο κόσμος έπινε νερό στο όνομά του και η επιρροή αυτού του σπουδαίου Ολλανδού είχε αρχίσει να φαίνεται.

Τη μεθεπόμενη χρονιά κατέκτησε και το Βαλκανικό Κύπελλο, το 1990 ξανάπαιξε στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας, χάνοντας από τον Ολυμπιακό, τη σεζόν 1993/94 απέκλεισε τη Σλάβια Πράγας και τη «λαμπερή» Ατλέτικο Μαδρίτης, φτάνοντας ως τους 16 του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Πλέον ο ΟΦΗ ήταν μια μεγάλη ελληνική ομάδα, καθιερωμένη στην πρώτη πεντάδα της βαθμολογίας, με έξι ευρωπαϊκές συμμετοχές στα χρόνια του Γκέραρντ, με τις καλύτερες προπονητικές εγκαταστάσεις ανάμεσα στους ελληνικούς συλλόγους, με τρόπαια, με Έλληνες παίκτες που στη συνέχεια έπαιξαν σε τοπ επίπεδο εντός κι εκτός συνόρων. Ο Ολλανδός έφερε το «μαγικό ραβδί» του και βρέθηκε σε ένα περιβάλλον που του επέτρεψε να μεγαλουργήσει.

Αγαπήθηκε από όλους διότι, πάνω απ’ όλα, όπως μαρτυρούν όσοι τον γνώρισαν, ήταν αυθεντικός. Οι ικανότητες και οι επιτυχίες τού έδωσαν το χρόνο που χρειαζόταν, για να κατακτήσει τις καρδιές όλων όσων έβλεπαν στο πρόσωπο του «μόνιμου» προπονητή του ΟΦΗ έναν ξεχωριστό άνθρωπο. Ακόμα και στην εποχή που δεν κατακτούσε τίτλους όμως, ο Γκέραρντ υπενθύμισε την ποιότητα της δουλειάς του με άλλους τρόπους. Αναδεικνύοντας ταλέντα και «βγάζοντας» παίκτες που αργότερα διακρίθηκαν. Ο Κώστας Φρατζέσκος, ο Νίκος Μαχλάς, ο Ηλίας Πουρσανίδης, ο Γιάννης Αναστασίου, ο Μαχαμαντού Ντιαρά, ο Κώστας Κωνσταντινίδης, ο Γιάννης Σαμαράς αποτέλεσαν «διαμαντάκια» στα χέρια του Ολλανδού και στη συνέχεια βρήκαν το δρόμο τους, αφού πήραν τα βασικά από εκείνον.

Ανεκτίμητη λοιπόν η κληρονομιά για τους Κρητικούς, από τον προπονητή των ευρωπαϊκών εξόδων, του Κυπέλλου Ελλάδας, των τελικών και του τρομερού 45.55% νικών στη θητεία του με τα «ασπρόμαυρα»!

Ο Ντράγκαν Τζουγκάνοβιτς έρχεται να επιβεβαιώσει την αίσθηση όσων δεν γνώρισαν ποτέ τον «Γκεραρντάκη», αλλά και τις μαρτυρίες όλων όσων τον υμνούν για το ήθος και την ευγένειά του. «Καλός άνθρωπος», «ψυχούλα και ψυχάρα», «μοναδικός». Οι χαρακτηρισμοί αυτοί βγαίνουν από το στόμα του Μαυροβούνιου πρώην παίκτη του ΟΦΗ (1992-1995) αμέτρητες φορές, σε πολλές παραλλαγές, αν μιλήσει κανείς μαζί του στο τηλέφωνο, έστω για λίγα λεπτά.

«Ήταν από τους πιο καλούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Σοβαρός, έξυπνος, ελκυστικός, αυτή ήταν η εικόνα που έδινε στον καθέναν, αυτά σκέφτηκα από την πρώτη μέρα, που τον συνάντησα στο Βελιγράδι, πριν έρθω στον ΟΦΗ. Ήταν μακριά από τα κλισέ, δεν είχε σχέση με τους άλλους. Ήταν ένα μοναδικό ανθρώπινο φαινόμενο και μπορεί όλα αυτά να ακούγονται υπερβολικά, αλλά όταν γνωρίζεις μια τέτοια ψυχάρα δεν μπορείς παρά να σκεφτείς πως δεν μοιάζει με όποιον συναντάς συνήθως.

» Για τους παίκτες ήταν φίλος, πατέρας, προπονητής. Μπορούσε να μας μαζέψει και να μας πει κάτι, με τέτοιο τρόπο, που όλοι συμφωνούσαμε. Δεν μας πήγαινε η καρδιά να του πούμε “όχι Μίστερ, δεν θα το κάνουμε έτσι, δεν γίνεται αυτό”, δεν μπορούσαμε να του αρνηθούμε!».

Δίχως να διεκδικούμε όσκαρ πρωτοτυπίας, ζητάμε από τον «Τζούγκα» να τον περιγράψει με μια λέξη-φράση. Εκείνος βρίσκει τον τρόπο να πρωτοτυπήσει: «Ήταν ένα ανθρώπινο βουνό. Ήταν μεγάλος άνθρωπος, μια σκέτη ψυχούλα. Δεν ξέρω πως αλλιώς να το πω».

Κι αν ρωτήσει κανείς τί ήταν αυτό που τον έκανε ξεχωριστό, ποια θα ήταν η απάντηση του Τζουγκάνοβιτς; Οι προπονητικές του ικανότητες, ο χαρακτήρας του, κάτι άλλο;

«Μη σκεφτεί κανείς πως επειδή όλοι μιλούν για τον άνθρωπο Γκέραρντ, δεν ήταν κάτι σπουδαίο σαν προπονητής. Ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του κι αυτό το καταλαβαίνω σήμερα, που είμαι κι εγώ προπονητής. Λοιπόν, σήμερα λέω στους παίκτες μου πράγματα που μας έλεγε ο Γκέραρντ το 1990! Είχε γνώσεις και δεν ήταν τύπος που έμπαινε με πινακάκια και χαρτιά στα αποδυτήρια κι έλεγε “θα κάνουμε αυτό, εκείνο, το άλλο”. Εξηγούσε και ήξερε τι έλεγε.

»Γενικά, δεν ήταν ο κλασικός προπονητής. Ερχόταν στα σπίτια μας, μας έπαιρνε τηλέφωνο στις 10 ή στις 11 το βράδυ και μας ρωτούσε τι κάνουμε, ενώ ήθελε να τσεκάρει πως δεν έχουμε βγει! Θυμάμαι να με παίρνει τηλέφωνο το βράδυ και να με καλεί να πάω για φαί μαζί του σε ένα εστιατόριο. Εγώ τότε ήμουν 22 χρονών κι έκανα διάφορες βλακείες, μου άρεσε να βγαίνω, να περνάω καλά. Όταν όμως με καλούσε να βγούμε, δεν μπορούσα να αρνηθώ, παρότι είχαμε 30 χρόνια διαφορά. Ερχόταν σπίτι μου 11, 12 το βράδυ. "Τι κάνεις ρε Ντράγκαν, καλά είσαι; Ήρθα να πιούμε ένα κρασί", μου έλεγε! Ήξερε ότι μπορεί να έβγαινα και σου λέει, "καλύτερα να τα πιεί μαζί μου εδώ, παρά να πάρει σβάρνα τα μπαρ!".

» Ήταν απίστευτος, μιλάγαμε για τη ζωή, για το ποδόσφαιρο και πάντα στο τέλος θα σε έκανε να πεις αυτό που ήθελε να ακούσει. Έκανε πλάκες στα κορίτσια, δεν καταλάβαινες ότι θα μπορούσε να είναι μπαμπάς σου!».

Δεν μπορούσαμε να μη ζητήσουμε μια ιστορία ανέκδοτη, ένα περιστατικό που δεν είναι γνωστό, ένα ντεσού. Θυμάται ο «Τζούγκα»: «Ήταν μια μέρα πριν από ένα ντέρμπι με την ΑΕΚ, στο Ηράκλειο κι εγώ το προηγούμενο βράδυ είχα βγει στα μπουζούκια. Τότε είχαμε προπόνηση στις 9 το πρωί κι εγώ είχα φύγει από το μαγαζί στις 7. Για να μην πάω σπίτι μου, είχα πάει με το αμάξι, μια Starlet που είχα τότε, στο Βαρδινογιάννειο και είχα παρκάρει πίσω από το γυμναστήριο, για να κοιμηθώ δυο ώρες.

» Ο «Mister» πάντα ερχόταν στο γήπεδο μια ώρα πριν την προπόνηση και με βρήκε εκεί, να κοιμάμαι στο κάθισμα του οδηγού. Μου χτυπάει το τζάμι και μου λέει: «Ε, Ντράγκαν, τι έγινε ρε συ; Τι κάνεις εδώ;». » Πετάγομαι πάνω, του λέω: «Χτύπησε το ξυπνητήρι μου νωρίτερα κόουτς και είπα να κοιμηθώ εδώ λίγο». Απαντάει φυσικά: «Ρε συ μη μου λες μαλακίες, πάλι βγήκες; Έλα στο γραφείο μου να τα πούμε».

» Πάω μέσα και με νουθετεί, μου λέει "αφού είπαμε ρε Ντράγκαν, δεν γίνεται να βγαίνεις πριν την προπόνηση, να μην ξενυχτάς ρε συ, έχουμε παιχνίδι" κλπ. Εγώ του αρνήθηκα ότι βγήκα, λες και ήταν χαζός και δεν καταλάβαινε!

» Μετά στα αποδυτήρια, μας μαζεύει όλους πριν αλλάξουμε και συνεχίζει: "Παιδιά, έχουμε αγώνα αύριο, δεν γίνεται να ξενυχτάμε αυτές τις μέρες, να είμαστε ήσυχοι, έτσι Ντράγκαν; Το έχουμε ξαναπει, πρέπει να έχουμε σωστή συμπεριφορά πριν τα παιχνίδια". Εγώ συνεχίζω να αρνούμαι ότι βγήκα, οπότε το παίζω εκνευρισμένος: "Αμάν ρε μίστερ, μια ζωή με τους ρουφιάνους που ακούς! Ποιος σου είπε ότι βγήκα; Δεν βγήκα σου λέω, μη ακούς μαλακίες" και κάνω να ξεκουμπώσω το πουκάμισό μου για να αλλάξω.

» Εκείνη την ώρα λοιπόν αρχίζουν και πέφτουν τα γαρύφαλλα στο πάτωμα! Εγώ δεν τα είδα και ήμουν νευριασμένος. Τότε με χτυπάει ο Μαρινάκης, που ήταν δίπλα μου και μου λέει "πρόσεχε βρε μαλάκα, πρόσεχε, βλάκα, ε βλάκα!".

» Ποτέ με φωνές όμως, πάντα με τρόπο και με κουβέντα. Αξέχαστος άνθρωπος ο Γκέραρντ, απίστευτος».

Ο Αλεχάντρο Ίσις ζει σήμερα στο Σαντιάγο, αλλά δεν γινόταν να μη μάθει αμέσως τα δυσάρεστα νέα του χαμού του πρώην προπονητή του. «Έχουμε ένα γκρουπ με όλα τα παιδιά που παίξαμε μαζί στον ΟΦΗ στο Viber, οπότε δεν γινόταν να μην το μάθω αμέσως ότι έφυγε από τη ζωή ο Mister.», ήταν η πρώτη του ατάκα στο τηλέφωνο στην επικοινωνία μας. Τον ρωτήσαμε για όσα έζησε το Νοέμβριο στην Κρήτη, στο φιλικό, αλλά και για όσα θυμάται από εκείνον. «Το φιλικό ήταν το ωραιότερο πράγμα που θα μπορούσε να γίνει για να τον τιμήσουμε. Πιστεύω πως έφυγε με την αγάπη του κόσμου, ευτυχώς προλάβαμε να του πούμε “ευχαριστώ” από κοντά. Ήξερα πως δεν ήταν καλά και πως ταλαιπωρήθηκε το τελευταίο διάστημα, οπότε ίσως είναι και καλύτερα που πια δεν βασανίζεται».

Από το 1985, όταν ο Ίσις διέβη τον Ρουβίκωνα μεταξύ Ευρώπης και Λατινικής Αμερικής για να παίξει από την Κόλο-Κόλο στον ΟΦΗ, έχουν περάσει χρόνια. Ο ίδιος όμως θυμάται τα πάντα από εκείνο το καλοκαίρι λεπτομερώς: «Είχα έρθει στην Ελλάδα για να υπογράψω και μετά είχα φύγει για να βρω την ομάδα στη Φρανκφούρτη, όπου είχαν πάει για προετοιμασία. Εκεί με υποδέχθηκε ο Γκέραρντ πολύ ζεστά κι αμέσως ένιωσα άνετα, ενώ δεν ήξερα κανέναν. Προσαρμόστηκα όμως αμέσως στην ομάδα. Ο τύπος έκανε τρομερή προπόνηση, φανταστική προετοιμασία. Αμέσως ένιωσα καλά, ήξερα πως θα τα πάμε καλά».

» Μετά όμως επιστρέψαμε στην Κρήτη, μέσα στο καλοκαίρι. Έκανε τόση ζέστη που πραγματικά με επηρέασε, δεν μπορούσα να συνηθίσω. Δεν έκανα καλή προπόνηση και δεν μπήκα καλά στο πρωτάθλημα. Παίζω ένα παιχνίδι μέτρια, δεύτερο, τρίτο, δεν ήμουν καλός και το καταλάβαινα. Μέχρι που άρχισα να σκέφτομαι να φύγω, έλεγα και στη γυναίκα μου πως δεν γίνεται να συνεχίσω έτσι».

» Μια μέρα ήρθε από το ξενοδοχείο που μέναμε ο Γκέραρντ, για να μας συναντήσει. Εγώ φυσικά δεν μπορούσα να μιλήσω ελληνικά, αλλά δεν ήξερα ούτε αγγλικά. Η γυναίκα μου μιλούσε λίγο, είχαμε πάρει και αγγλο-ισπανικό λεξικό για να συνεννοηθούμε! Με ρωτάει πως τα πάω, μου λέει να μην ανησυχώ, αλλά εγώ προσπαθούσα να του πω πως αμφιβάλλω πια για τον εαυτό μου, σκεφτόμουν πως είμαι κακός παίκτης. Τότε μου είπε τη λέξη «trust», την οποία κατάλαβα αμέσως. "Μην ανησυχείς, σε λίγο καιρό θα παίζεις μια χαρά. Θα είσαι βασικός συνέχεια και όλα θα πάνε καλά! Κάτσε λίγους μήνες και βλέπεις, μην απογοητεύεσαι!". Με είχε πείσει. Πράγματι, στο δεύτερο γύρο τα πήγαμε περίφημα, τερματίσαμε δεύτεροι και δικαιώθηκε!».

Ζητήσαμε κι από κείνον να μας τον περιγράψει με μια λέξη. «Δάσκαλος. Στη ζωή, στο ποδόσφαιρο, σε όλα. Ήταν κοντά μας, μας ρωτούσε αν είμαστε καλά. Όταν έπρεπε βέβαια να φωνάξει, γινόταν αυστηρός. Ήταν όμως ένας γελαστός άνθρωπος. Για όσους έπαιξαν υπό τις οδηγίες του ήταν σχολείο ο Γκέραρντ».

Ήταν άλλα τα χρόνια, πιο απλά. Ο Γκέραρντ ήρθε από τη Βόρεια Ευρώπη και τελικά αγόρασε σπίτι στη νότια. Όχι απλά αγόρασε σπίτι, αλλά εδώ έζησε και μετά την καριέρα του. Εδώ πέθανε. Ήρθε στην Κρήτη και την αγάπησε, έμεινε σε έναν πάγκο για συνεχόμενες σεζόν που σήμερα φαντάζει αδιανόητο. Τον παραδέχθηκαν όλοι, τον χειροκρότησαν και σίγουρα όταν έφυγε, κανείς δεν έμεινε αδιάφορος για τον χαμό του. Άλλωστε, δεν πέρασε μόνο από τον ΟΦΗ, άσχετα με το ότι συνδέθηκε άρρηκτα με αυτόν. Πέρασε κι από την ΑΕΚ και τον Ηρακλή και την Παναχαϊκή και τον ΑΠΟΕΛ, με τον οποίο κατέκτησε και το πρωτάθλημα Κύπρου.

Ήταν ο προπονητής που πήγαινε στα σπίτια των παικτών για να πιεί κρασί, που τους είχε έγνοια να μη ξενυχτούν και τους συμβούλευε να είναι επαγγελματίες, που εξηγούσε τι ήθελε και τους ρωτούσε για πράγματα προσωπικά, ώστε να τους βοηθήσει και να τους συμβουλέψει. Γι’ αυτό κι εκείνοι, πριν δυο μήνες, έκλαιγαν σαν μικρά παιδιά, παρότι πια είχαν ασπρίσει. Η ομάδα τους άλλωστε, στο φιλικό εκείνο, ονομάστηκε «Τα παιδιά του Γκέραρντ» κι αντίπαλος ήταν οι «Φίλοι του Γκέραρντ».Ήταν ρομαντικά χρόνια, Mister.