Εισιτήρια και προσέλευση στα γήπεδα της Superleague 2009-2017

Η μετάβαση από την εποχή του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου στην επαγγελματική εποχή τη σεζόν 1979-80, (υποτίθεται πως) έβαλε τις βάσεις για την οργάνωση των συλλόγων και της λίγκας στα πρότυπα του εξωτερικού, που πάντα βρισκόταν κάποια μέτρα (ή χιλιόμετρα) πιο μπροστά. Η εξέλιξη της Α’ Εθνικής, όπως τη γνωρίζαμε ως το 2007, στη Superleague δημιουργούσε έναν συνεταιρισμό επιχειρηματιών που, πιο μεθοδικά από ποτέ και με το βλέμμα στις εξελίξεις διεθνώς, (πάλι υποτίθεται πως) κλήθηκαν να διαμορφώσουν ένα προϊόν ελκυστικό κι εξαγώγιμο, εμπορικά και αγωνιστικά.

Ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να γίνει αυτό είναι άγνωστος. Σωστότερα, είναι γνωστός, αλλά μόνο αν παρατηρήσει κανείς, τόσο τα κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, όσο και αυτά που διεξάγονται σε συνθήκες αντίστοιχες με τις ελληνικές. Σύμφωνοι, η Superleague δεν θα γίνει ποτέ Premier League ή La Liga, ούτε καν Ligue 1. Δεν είναι όμως αυτό το ζητούμενο, καθώς ουδείς θα αισθανόταν απογοητευμένος αν έβλεπε το ελληνικό ποδόσφαιρο να μπορεί να «τραβήξει» πάνω του βλέμματα αντίστοιχα σε αριθμό με αυτά, μπροστά στα οποία κορδώνεται η Eredivisie της Ολλανδίας, η Primeira Liga της Πορτογαλίας, ακόμα και η Pro League του Βελγίου. Σε μια σχέση αιτίου-αιτιατού, αυτό θα έφερνε επιτυχίες σε επίπεδο Εθνικών ομάδων και συλλόγων, ακριβώς επειδή θα υπήρχαν οι βάσεις. Αντίστροφα, θα υπήρχαν τα θεμέλια ώστε καμία αξιόλογη ευρωπαϊκή πορεία του Ολυμπιακού, του Παναθηναϊκού ή της Εθνικής θα αποτελούσε «φωτοβολίδα», αλλά αποτέλεσμα οργανωμένης δουλειάς, υποδομών, ενδιαφέροντος και εμπορικής ανάπτυξης. Εξάλλου, το «μάτι» θα κοίταζε και πιο ψηλά από μια πρόκριση στους 16 ή στα τελικά ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου, αντίστοιχα όπως η Μπενφίκα φτάνει στην ίδια φάση στο Τσάμπιονς Λιγκ και θεωρείται φυσιολογικό ή ο Άγιαξ στον τελικό του Γιουρόπα Λιγκ και ουδείς… σοκάρεται.

Σκοπός της παρούσας έρευνας δεν είναι να καταπιαστεί με τις αιτίες που το παντελώς παλιομοδίτικο κι απαξιωμένο ελληνικό ποδόσφαιρο δεν μπορεί να διαγκωνιστεί συστηματικά με κανένα πρωτάθλημα των 10-12 ευρωπαϊκών χωρών που καταλαμβάνουν τις αντίστοιχες θέσεις στο ranking της UEFA. Ασχολείται με κάτι πιο απλό και για την ακρίβεια με ένα από τα προβλήματα που το ταλανίζουν τα τελευταία χρόνια. Τις άδειες κερκίδες, στις οποίες «καθρεπτίζεται» το ενδιαφέρον των αγώνων, η σύνδεση των φιλάθλων με την ομάδα τους, η επάρκεια σε εγκαταστάσεις και γήπεδα, η ευρωστία των συλλόγων, η συστηματική προσπάθεια ή υστέρησή τους να φτιάξουν κάτι, που θα βλέπουν οι πολλοί, αυτοί που δεν «τιμωρούν» την ομάδα τους με επεισόδια και αγώνες κεκλεισμένων των θυρών και χαίρονται να βλέπουν αγώνες μεταξύ ισχυρών παραδοσιακών αντιπάλων που δεν παραπαίουν, δεν υποβιβάζονται λόγω χρεών και δεν διατηρούν οικονομική στήλη στο ρεπορτάζ τους.

Το χρονικό διάστημα στο οποίο περιορίζεται η συλλογή και παρουσίαση στοιχείων αφορά τις πρώτες 10 αγωνιστικές κάθε χρονιάς, από τη σεζόν 2009/10 έως τη φετινή. Οι αριθμοί προέρχονται από το επίσημο σάιτ της Superleague Σουρωτή, ενώ, σε έναν ειρωνικό κατοπτρισμό της ουσίας όσων εξετάζονται, δεν είναι διαθέσιμα τα στοιχεία που αφορούν τις πρώτες σεζόν του πρωταθλήματος υπό την αιγίδα του συνεταιρισμού, δηλαδή το 2006/07, το 2007/08 και το 2008/09.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρώτο στοιχείο της έρευνας, αυτό που σκέφτεται ο καθένας να αφορά τον τομέα του παιχνιδιού: «εισιτήρια». Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις χρονιές, αφού αρχικά δεν υπήρχε σε κάθε σεζόν ίδιος αριθμός ομάδων. Αυτονόητα, είναι άλλα τα δεδομένα με 18 κι άλλα με 16 ομάδες. Ταυτόχρονα, είναι δεδομένο πως υπό άλλες συνθήκες εξετάζονται τα σημερινά δεδομένα, σε σχέση με αυτά του 2009 και του 2010, ένεκα της οικονομικής κρίσης, που προφανώς επηρέασε και το ποδόσφαιρο, ανεξάρτητα αν οι τιμές των εισιτηρίων έχουν μειωθεί αισθητά, ειδικά αυτές των διαρκείας.

Καταρχήν, ο πίνακας με τα εισιτήρια ανά σεζόν δείχνει πως, με εξαίρεση δυο σεζόν (2013/14 και 2015/16), καταγράφεται κάθε χρόνο πτώση σε σχέση με την προηγούμενη. Τη σεζόν 2013/14 η ΑΕΚ υποβιβάστηκε στη Football League 2 και η Λίγκα αποφάσισε να αυξηθούν οι ομάδες στο πρωτάθλημα κατά δύο, φτάνοντας τις 18. Έτσι εξηγείται και το γεγονός πως συγκρατήθηκε η πτώση για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά. Αντίστοιχα, ο προβιβασμός της Ένωσης στη Superleague τη σεζόν 2015/16 αύξησε το ενδιαφέρον κι ανέβασε τους αριθμούς.

Άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο της μειωμένης ζήτησης των εισιτηρίων για έναν αγώνα της Superleague, που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, είναι ο μειωμένος μέσος όρος φιλάθλων που επισκέπτονται τα γήπεδά της. Από τους 7.648 της σεζόν 2009/10 ο αριθμός γνώριζε σταθερή μείωση, μέχρι το 2015/16 (5.076) για να «βουτήξει» φέτος στους 3.746. Στον διαιρέτη προφανώς δεν περιλαμβάνονται τα παιχνίδια του ΠΑΟΚ, που ακόμα φέτος δεν έχει παίξει σε ανοικτή Τούμπα, καθώς και τα δυο πρώτα παιχνίδια της ΑΕΚ στο ΟΑΚΑ.

Στη φετινή σεζόν, ΑΕΚ και ΠΑΟΚ ξεκίνησαν έχοντας τιμωρημένη την έδρα τους για πολλούς αγώνες, γεγονός που αναμφίβολα συντέλεσε στον αριθμό εισιτηρίων. Προφανώς οι 11 αναμετρήσεις κεκλεισμένων των θυρών στις 10 πρώτες αγωνιστικές είναι ρεκόρ της περιόδου που εξετάζουμε, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως στις προηγούμενες οκτώ σεζόν μαζί, ο αντίστοιχος αριθμός έφτασε τις 12! Παράλληλα, ο αριθμός ανοίγει τη μεγάλη κουβέντα, αν η τιμωρία της έδρας έχει αφενός τα επιθυμητά αποτελέσματα καταπολέμησης της βίας, αφετέρου αν είναι ο σωστός τρόπος, από τη στιγμή που διώχνει από τα γήπεδα κόσμο που ουδεμία σχέση έχει με επεισόδια και ταραχές κι απλώς στερείται του δικαιώματός του να παρακολουθεί την ομάδα του, εξαιτίας των γνωστών αγνώστων. Συν τοις άλλοις, οι άδειες εξέδρες απαξιώνουν ακόμα περισσότερο το προϊόν, καθιστώντας όσα συμβαίνουν στον αγωνιστικό ακόμα πιο ασήμαντα.

Είναι δύσκολο να κυριολεκτεί κανείς σχετικά με αυτό το στοιχείο, αλλά πώς αλλιώς να περιγράψεις ένα γήπεδο, που σε αγώνα πρώτης εθνικής κατηγορίας φιλοξενεί στα καθίσματά του λιγότερους από 1000 θεατές; Οι πέντε αναμετρήσεις στους πρώτους 10 αγώνες της σεζόν 2009/10 έγιναν 23 τη σεζόν 2014/15! Ήδη για φέτος έχουμε φτάσει τους 16 και το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό. Πάλι στο συγκεκριμένο στατιστικό προφανώς δεν έχουν προσμετρηθεί οι αγώνες που διεξήχθησαν δίχως φιλάθλους.

Εξάλλου, σε δεύτερη φάση, μπορεί κανείς εύκολα να διερωτηθεί σχετικά με τους λόγους να γεμίζουν τα γήπεδα, όταν από τη διαδικασία του «μαραθώνιου» λείπουν οι μεγάλες ομάδες και περισσεύουν οι αδύναμες ή αδιάφορες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Νίκη Βόλου της σεζόν 2014/15, που ήδη από την 11η αγωνιστική σταμάτησε να αγωνίζεται, λόγω της διοικητικής αστάθειας και των οικονομικών της προβλημάτων. Αντίστοιχα, η Δόξα Δράμας, που υποβιβάστηκε ως τελευταία με «κάτω τα χέρια» τη σεζόν 2011-12, «κόβοντας» συνολικά 10.151 εισιτήρια σε 15 αγώνες, με μέσο όρο το απογοητευτικό νούμερο των 677 ανά παιχνίδι…

Από την άλλη μεριά, ποιος αμφισβητεί πως έλειψε και μάλιστα πολύ, η ΑΕΚ τη διετία 2013-2015; Είναι ίδιο το πρωτάθλημα δίχως Άρη, ΟΦΗ, Ηρακλή ή την ΑΕΛ, όταν αυτή απουσίαζε; Μπορεί κανείς να φανταστεί τη Superleague δίχως τον Παναθηναϊκό, όπως κάνει η NOVA, που προετοιμάζεται για παν ενδεχόμενο; Τα αποτελέσματα της έλλειψης πολλών, δυνατών και ιστορικών ομάδων, όπως επίσης και της απουσίας σύγχρονων γηπέδων, που θα μπορούσαν να φιλοξενούν τα μεγάλα ντέρμπι, τουλάχιστον ανάμεσα στις ομάδες του άτυπου «Big-4», τα βλέπουμε στη φετινή σεζόν. Το 2009/10 στις πρώτες 10 αγωνιστικές είχαν δοθεί 9 παιχνίδια «υψηλού ενδιαφέροντος», εντός ή εκτός εισαγωγικών ντέρμπι. Πέρυσι και φέτος μόλις 4...

Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει τον αριθμό των ντέρμπι, στο διάστημα που εξετάζουμε. Στην κατηγορία μπαίνουν οι αγώνες μεταξύ Ολυμπιακού, Παναθηναϊκού, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ και Άρη, καθώς και οι αγώνες του Ηρακλή στο Καυτανζόγλειο εναντίον τους. Το αντίθετο, δηλαδή οι εκτός έδρας αναμετρήσεις του Ηρακλή στις έδρες των παραπάνω δεν ελήφθησαν υπόψιν, αφού δεν επηρεάζουν σημαντικά τον αριθμό των εισιτηρίων στα γήπεδά τους.

Οι αριθμοί δείχνουν μια άνοδο τη φετινή σεζόν, αφού με πολλά παιχνίδια κεκλεισμένων των θυρών, και δη της ΑΕΚ και του ΠΑΟΚ κατά κύριο λόγο, σίγουρα χάθηκαν εισιτήρια. Ακόμα κι αν ανατραπεί η πτώση πάντως, η κατάσταση στο ελληνικό ποδόσφαιρο παραμένει η ίδια.

Όπως και αν τα κοιτάξει κανείς τα στοιχεία, θα διαπιστώσει, μακριά από χρωματισμούς και φανατισμό, πως πρόκειται μάλλον για το «αυγό του Κολόμβου». Τα γήπεδα είναι άδεια, διότι το θέαμα που προσφέρεται είναι αναντίστοιχο της τιμής στην οποία προσφέρεται, αν θεωρηθεί πως η επίσκεψη στο γήπεδο είναι μέσο ψυχαγωγίας, όπως η έξοδος σε ένα καφέ, ένα μπαρ, εστιατόριο ή σινεμά. Αν θεωρήσει κανείς πως το ποδόσφαιρο είναι κοινωνικό ζήτημα που ξεπερνάει σε σημασία τα παραπάνω ή έστω διαφέρει απ’ αυτά, τότε ξανά, η έλλειψη ενδιαφέροντος από πλευράς των Ελλήνων φιλάθλων, είναι το γεγονός πως όσα συμβαίνουν στο χόρτο είναι ξεκομμένα από την κερκίδα, διεφθαρμένα, κακής ποιότητας, σημαδεμένα από βία και χουλιγκανισμό οπαδών και παραγόντων, καθόλου δραματικά ή αγωνιώδη, άρα ανιαρά και «στημένα».

Σε κάθε περίπτωση, η πραγματικότητα που παρουσιάζεται από μονάχα μια πτυχή, τη διαπιστωμένη πτώση των εισιτηρίων που «κόβονται» στα ελληνικά γήπεδα, έχει συγκεκριμένες συντεταγμένες: Η διαρκής υποτίμηση του προϊόντος, η οικονομική κρίση που «σάρωσε» επιχειρήσεις που θα έπρεπε να είναι οργανωμένες και «ασφαλισμένες» και η παραδοσιακή αδυναμία να τακτοποιηθεί το ποδόσφαιρο στα επαγγελματικά, ευρωπαϊκά πρότυπα, μακριά από τις παθογένειες που φέρνουν την οποιαδήποτε Κυβέρνηση σε θέση ευθύνης, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα «στρωθεί» το τραπέζι που παίζουν οι εκατομμυριούχοι μπάλα και επιτροπές εξυγίανσης που καλούνται να παίζουν τους «σκληρούς» απέναντι σε μια αυτοδιοικούμενη ΕΠΟ, εξηγεί τις άδειες κερκίδες κι εξηγείται απ’ αυτές. Και τα χειρότερα, δυστυχώς, όλα δείχνουν πως έρχονται…