«Έτσι ζήσαμε τη φρίκη των βομβαρδισμών!»

«Έτσι ζήσαμε τη φρίκη των βομβαρδισμών!»

Gazzetta team

Λίγο πριν από την αυγή της νέας χιλιετίας, ο κόσμος παρακολουθούσε στην πολιτισμένη Ευρώπη εικόνες που νόμιζε πως είχε ξεχάσει. Ναι, ήταν τότε που χρησιμοποιήθηκε ευρέως η φράση «παράπλευρες απώλειες» για να δικαιολογηθούν οι εσκεμμένοι βομβαρδισμοί αμάχων! Την 24η Μαρτίου του 1999, στις 19:45, οι πρώτοι πύραυλοι εκτοξεύονται από νατοϊκά πολεμικά πλοία στην Αδριατική και καταστρέφουν συστήματα αεράμυνας, στο Κόσσοβο, το Μαυροβούνιο και τη δυτική Σερβία. Ακολούθησαν 78 ημέρες αλλεπάλληλων βομβαρδισμών στρατιωτικών αλλά και πολιτικών στόχων. Δυστυχώς οι άμαχοι θα γίνουν ξανά το τραγικό πρόσωπο!

Των Πολύδωρου Παπαδόπουλου και Γιάννη Σταυρουλάκη

Κέζμαν στο gazzetta.gr: «Η χειρότερη περίοδος της ζωής μου»

Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις αναθεματισμένες σειρήνες, τους προάγγελους θανάτου. Η νύχτα ήταν μαρτυρική, τα φώτα έσβηναν και τα μαχητικά του ΝΑΤΟ άδειαζαν εκατοντάδες βόμβες. Τι και αν οι στόχοι δεν ήταν ευδιάκριτοι, οι Νατοϊκοί είχαν ως βασικό στόχο να προκαλέσουν τον όλεθρο και να κάμψουν τη θέληση των Σέρβων για αντίσταση. Ακόμα και τώρα, 18 χρόνια αργότερα υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν εφιάλτες, δεν ξεχνούν τις δολοφονίες και τα στόματά τους παραμένουν ερμητικά κλειστά«Έχασα πολλούς δικούς μου ανθρώπους, είναι η χειρότερη περίοδος της ζωής μου, δεν ξεχνώ» ψιθυρίζει ο Ματέγια Κέζμαν.

Οι μάχες του Χόλιγουντ είναι τόσο ψεύτικες και φυσικά δεν μπορούν να απεικονίσουν στο παραμικρό τις πολεμικές σκηνές που βίωσαν οι Σέρβοι το 1999. Εξάλλου, οι περισσότεροι στον κόσμο δεν έχουν ακούσει βόμβα να πέφτει δίπλα στο σπίτι τους. Είναι πάρα πολύ τρομακτικός και δυνατός ο ήχος της και δεν έχει καμία σχέση με αυτά που βλέπουμε στις οθόνες. Τις στιγμές που έπεφταν οι βόμβες εκτός από φόβο κυριαρχεί ο θυμός γιατί όλο αυτό συνέβαινε στη δύση του 20 αιώνα κατόπιν εντολής της πλειοψηφίας των λεγόμενων δυτικών χωρών. Η οργή ήταν διάχυτη εκείνες της μέρες στο Βελιγράδι, αφού τα νέα για τις δολοφονίες αμάχων κυριαρχούσαν. Ποιος κοιτάζει σήμερα στη Σερβία να δει πως οι λοιμώξεις και τα κρούσματα καρκίνου έχουν αυξηθεί...

Γιόβετιτς στο gazzetta.gr: «Κρυβόμασταν και προσευχόμασταν»

«Από μικρός ζούσα για το ποδόσφαιρο, ονειρευόμουν το ποδόσφαιρο... Ημουν 10 ετών κι έπαιζα στο δρόμο με τους φίλους μου. Δεν φοβόμασταν τον πόλεμο, παίζαμε μέχρι να ακούσουμε τις σειρήνες. Δεν ήταν σφυρίχτρα, ήταν ένας εφιαλτικός ήχος, ο οποίος χτυπούσε και στο Μαυροβούνιο, ακόμα και στην πόλη μου. Βγάζαμε φτερά στα πόδια, κλεινόμασταν στα σπίτια μας, κρυβόμασταν και προσευχόμασταν στο Θεό» τονίζει ο Στέφαν Γιόβετιτς, απεικονίζοντας με τον πιο εφιαλτικό τρόπο το πως έζησε ένα παιδί τους δολοφονικούς βομβαρδισμούς στη Σερβία.

Οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί κατά της Γιουγκοσλαβίας ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Κατά τη διάρκεια των έντεκα εβδομάδων -όσο διήρκεσαν- πραγματοποιήθηκαν 2300 αεροπορικές επιδρομές και χρησιμοποιήθηκαν 1130 πολεμικά αεροσκάφη. Από τα αεροσκάφη εκτοξεύτηκαν συνολικά 420.000 βλήματα, πύραυλοι και βόμβες, ενώ από τα πλοία στην Αδριατική 1300 πύραυλοι τύπου Cruise. Το ΝΑΤΟ έκανε χρήση 37.000 βομβών διασποράς που προκάλεσαν τους περισσότερους θανάτους μεταξύ του άμαχου πληθυσμού. Ποιος θα ξεχάσει τα βλήματα, τα οποία στην κεφαλή έφεραν απεμπλουτισμένο ουράνιο, που αποτελεί ραδιενεργό υλικό. Οι επιστήμονες στη Σερβία ακόμα μιλούν για θανατηφόρες παρενέργειες.

Η κυβέρνηση της Σερβίας υπολογίζει ότι κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών σκοτώθηκαν 2500 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 1008 ήταν ένστολοι (αστυνομικοί και στρατιωτικοί), ενώ τραυματίστηκαν 12.500, μεταξύ των οποίων 2700 παιδιά.

Ανεξάρτητες πηγές, ωστόσο, που καταμετρούν και τα θύματα των βομβαρδισμών στο Κόσοβο, αναφέρουν ότι οι νεκροί είναι περίπου 4000.

Μικρή, όμορφη, φτωχή Σερβία που ταλαιπωρήθηκε όσο καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα την τελευταία 20ετία. Δύση, ΝΑΤΟ, Μιλόσεβιτς, όλοι έχουν τεράστιο μερίδιο για τον όλεθρο του 1999. Όλοι τους λειτούργησαν με γνώμονα το δικός του όφελος είτε αυτό ήταν οικονομικό είτε πολιτικό, ωστόσο τους ΕΝΩΣΕ η αδιαφορία για την ανθρωπότητα.

Το gazzetta.gr θυμάται τον εφιάλτη, φέρνει σε… δύσκολη θέση αθλητές που γνώρισαν τον όλεθρο, ωστόσο θέλουν κι αυτοί να μοιραστούν τις αναμνήσεις και να στείλουν το δικό τους μήνυμα. Οι εικόνες των απελπισμένων ανθρώπων παραμένουν συγκλονιστικές, όπως και οι προσωπικές τους ιστορίες. Δυστυχώς οι «παράπλευρες απώλειες» δεν θα σταματήσουν ποτέ, όμως καλό είναι να μη λησμονήσουμε αυτούς που χάθηκαν και υποφέρουν ακόμα τόσο άδικα...

image

Σάσα Ιλιτς (αρχηγός – Παρτιζάν) – «Μας ρημάξανε…»

«Θα μας ζητήσουν συγγνώμη γι αυτό που έγινε; Γυρίζουμε πολλά χρόνια πίσω και θυμάμαι τον εφιάλτη που ζήσαμε ως λαός. Ήμουν πολύ νέος και σκεφτόμουν εντελώς διαφορετικά. Οι βομβαρδισμοί αυτοί μου άλλαξαν την ζωή και τον τρόπο σκέψης. Δεν μου αρέσει να πηγαίνω πίσω και να σκέφτομαι. Πονάω και πονάω πολύ. Ηταν ο απόλυτος εφιάλτης κι απέναντί σου είχες έναν εχθρό χωρίς καρδιά. Δεν είναι μόνο το πως επηρέασε τα αθλητικά δρώμενα. Είναι το πως επηρέασε την καθημερινότητά μας και την ζωή μας. Ρήμαξε τη χώρα. Δε με ενδιέφερε τουλάχιστον τότε το πως και το γιατί. Μ ένοιαζε ότι τότε κάποιοι αποφάσισαν να διαλύσουν την χώρα μου. Δεν βγαίναμε έξω. Προσπαθούσαμε να ζήσουμε. Κάθε μέρα δεν ήξερες τι να περιμένεις. Αν θα έρθει να σε βρει ο θάνατος ή όχι. Άκουγες μόνο βόμβες, κλάματα και κραυγές. Προσωπικά δεν ήμουν ποτέ πολιτικοποιημένος. Η Σερβία όμως είχε τουλάχιστον τρεις πολέμους και κάποια στιγμή διαλύθηκε. Πόλεμο με Βοσνία, πόλεμο με Κροατία και μαζί και τους βομβαρδισμούς που την... χτύπησαν τότε. Ναι, είμαι νευριασμένος που δεν μάθαμε τους υπαίτιους μέχρι σήμερα. Ναι σίγουρα με εξοργίζει που δεν μάθαμε το πόσοι πέθαναν και γιατί. Το ποδόσφαιρο μας κράτησε όρθιους, ανυπομονούσαμε πως θα πάμε να προπονηθούμε, αλλά ήταν κάτι... σπάνιο. Δεν ήξερες πότε θα χτυπήσουν οι σειρήνες, κι αν γινόταν αυτό δε γνώριζες αν θα σωθείς...».

image

Μίροσλαβ Ραντούλιτσα - σέντερ Αρμάνι Μιλάνο «Οταν έπεσε το stealth F117…»

«Θυμάμαι τα πάντα... Ό,τι προηγήθηκε και, κυρίως, ό,τι ακολούθησε της επίθεσης. Ήμουν 11 χρονών και θυμάμαι χαρακτηριστικά τις φήμες ότι τα σχολεία δεν θα άνοιγαν εκείνες τις ημέρες. Δεν μας εξήγησαν ποτέ τον λόγο όμως ήμασταν παιδιά και δεν μας ενδιέφερε ιδιαίτερα. Υπήρχε φόβος κι ένταση σε όλη τη Σερβία! Η κατάσταση ήταν δραματική. Έπειτα από τα πρώτα βράδια των επιθέσεων, κατάλαβα ότι κάτι κακό μπορεί να συμβεί σε εμένα, την οικογένειά μου και την πατρίδα μου! Κοιμόμασταν στο καταφύγιο του πατρικού μου σχεδόν τρεις μήνες, όσο δηλαδή διήρκεσαν οι αεροπορικές επιθέσεις.

Από ένα σημείο και μετά συνηθίσαμε τον ήχο από τις σειρήνες και δεν δίναμε ιδιαίτερη σημασία. Όσο ψυχρό κι αν ακούγεται, έγινε η ρουτίνα μας! Η καθημερινότητά μας. Για πολλές ημέρες ζούσαμε χωρίς τα βασικά, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το ζεστό νερό. Επίσης, από ένα σημείο και μετά σταματήσαμε να κρυβόμαστε, όπως και πολλοί άλλοι Σέρβοι! Παίζαμε και βγαίναμε από τα σπίτια μας, γνωρίζοντας ότι αυτή η καταστροφή μας έφερε πιο κοντά. Είμαι πραγματικά υπερήφανος για την πατρίδα μου.

Συνέβησαν πολλά εκείνους τους 3.5 μήνες. Το πατρικό μου βρίσκεται σε μια μικρή πόλη ανάμεσα στο Βελιγράδι και το Νόβι Σαντ. Κάθε βράδυ βλέπαμε τα αντιαεροπορικά πυρά και ακούγαμε τον ανατριχιαστικό ήχο από τις βόμβες! Μπορώ να αναφέρω τον βομβαρισμό της γέφυρας στον Δούναβη προς το Νόβι Σαντ, σχεδόν 10 χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι μου! Θυμάμαι πως σείστηκε η γη! Επίσης θυμάμαι πολύ καλά ότι έσπασαν τα τζάμια του σπιτιού μου όταν έπεσε το stealth F117 κοντά στην πόλη μου! Η δόνηση ήταν πολύ ισχυρή και αμέσως καταλάβαμε ότι κάτι ιδιαίτερο συνέβη. Αργά τη νύχτα το διαπιστώσαμε.

Θυμάμαι πολύ καλά ότι τη στιγμή που άρχισαν οι βομβαρδισμοί, η οικογένειά μου ήταν στο σπίτι μαζί με κάποιους φίλους. Βλέπαμε τηλεόραση και γύρω στις 20.00 οι φιλοξενούμενοί μας αποφάσισα να φύγουν όταν ξεκίνησε η καταστροφή! Τους αποχαιρετούσαμε στην πόρτα του σπιτιού μας όταν άκουσα κάποιους περίεργους θορύβους. Στην αρχή πίστεψα πως ήταν κάποιο τρακάρισμα! Ρώτησα τον πατέρα μου τι συνέβη και αμέσως μπήκαμε όλοι μέσα και είδαμε στην τηλεόραση τι συνέβη. Είχαμε πανικοβληθεί!

Έπειτα από 18 χρόνια έχω τις ίδιες σκέψεις που είχα και τότε. Νιώθω τεράστια θλίψη για τις χαμένες ψυχές τόσων παιδιών. Ζήσαμε μια αδικία. Μια τόσο μικρή χώρα βίωσε την απόλυτη φρίκη. Έπειτα από σχεδόν δυο δεκαετίες μπορείς να δεις ακόμα τα σημάδια αυτής της επίθεσης. Ό,τι απέμεινε από εκείνους τους 3.5 μήνες και αποτελεί για πάντα υπενθύμιση της μεγάλης αδικίας που ζήσαμε την άνοιξη του 1999.

image

Πέντραγκ Μιγιάτοβιτς (Πρώην παίκτης Ρεάλ Μαδρίτης): «Ημουν θυμωμένος με όλους...

Όσα χρόνια και να περάσουν, αυτό που πέρασε η χώρα μου δεν πρόκειται να φύγει από το μυαλό μου. Ακόμα είναι καρφωμένο στο μυαλό μου. Ηταν φρικτό! Μια ημέρα πριν το ματς της Εθνικής είχαμε συγκεντρωθεί στο Βελιγράδι. Το κλίμα δεν ήταν καλό, βουβά πρόσωπα γιατί είχαμε ενημερωθεί πως το ματς θα καθυστερήσει, αφού μια επίθεση ήταν αναμενόμενη. Δεν μπορείς να πιστέψεις κάτι τέτοιο. Δεν μπορείς να πιστέψεις πως θα επιτεθούν στη χώρα σου! Ολοι σκεφτήκαμε '' Πως είναι δυνατό να υπάρξει επίθεση; Τι είδους επίθεση θα είναι; Είναι αδύνατο...''. Οταν όμως ενημερωθήκαμε πως έπρεπε να βρεθούμε την Ουγγαρία όπου παίζαμε καταλάβαμε τι θα ακολουθούσε. Μας είπαν πως θα έκλειναν τα σύνορα, τα πάντα θα ήταν κλειστά. Βρεθήκαμε στη Βουδαπέστη, ανοίξαμε τις τηλεοράσεις και προσπαθούσαμε να μάθουμε τι συμβαίνει. Είδαμε τις βόμβες να πέφτουν στη Σερβία. Πόνος... Τα μεσάνυχτα οι λάμψεις ήταν εφιαλτικές. Ημουν θυμωμένος με όλους... Δεν μπορώ να ξεχάσω»

image

Μάρκο Κέσελ – φόργουορντ Οστάνδης «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη Μίλιτσα Ράκιτς…»

«Ήταν η περίοδος της έντασης στο Κόσοβο. Κάθε μέρα παρακολουθούσαμε τα νέα στις ειδήσεις και γνωρίζαμε ότι ήμασταν στόχος επίθεσης, πριν ακόμα αρχίσουν οι βομβαρδισμοί. Γνωρίζαμε, επίσης, ότι είχαν σκοπό να μας πάρουν μέρος της πατρίδας μας όμως μέχρι την τελευταία στιγμή ελπίζαμε ότι δεν θα φτάσουν στο σημείο να μας βομβαρδίσουν! Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ενημερωθήκαμε για τους βομβαρδισμούς από την τηλεόραση ενώ μας έδιναν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε και πως πρέπει να συμπεριφερθούμε σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου. Τις πρώτες ημέρες, λοιπόν, επικράτησε πανικός! Πολύς κόσμος έτρεξε στα καταφύγια και το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε τα νέα για να δούμε που χτύπησαν οι βόμβες και αν υπήρχαν νεκροί και τραυματίες. Το χειρότερο πράγμα ήταν όταν χτυπούσαν αμάχους! Σχολεία, νοσοκομεία, τηλεοπτικούς σταθμού, τρένα, σταθμούς λεωφορείων ή άλλα μέρη που δεν είχαν καμία σχέση με στρατιωτικούς στόχους. Από ένα σημείο κι έπειτα συνηθίσαμε σε αυτή την κατάσταση και κάναμε πορείες διαμαρτυρίες και συγκεντρώσεις. Εκατοντάδες άμαχοι βρέθηκαν στις γέφυρες του Δούναβη και του Σάβα, φορώντας μπλουζάκια με στόχους! Το πιο φρικιαστικό ήταν να βλέπεις δίπλα σου παιδιά να πεθαίνουν όπως η Μίλιτσα Ράκιτς, ένα κοριτσάκι 3 χρονών που σκοτώθηκε στο Βελιγράδι, καθώς και πολλοί άλλοι αθώοι. Τη στιγμή που άρχισαν οι βομβαρδισμοί ήμουν μαζί με την οικογένειά μου στο σπίτι μας στο Βελιγράδι. Πήγαμε στο καταφύγιο για λίγες ημέρες κι έπειτα από λίγο ο πατέρας μου αποφάσισε να επιστρέψουμε στην κατοικία μας. Ήταν μια περίοδος που κανείς άνθρωπος στον κόσμο δεν άξιζε να ζήσει. Η πολιτική ήταν ένα μέρος του προβλήματος όμως ο απλός κόσμος δεν άξιζε να βιώσει κάτι τέτοιο. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν στους δρόμους. Ουδείς αξίζει κάτι τέτοιο».

image

Βλάντο Στίματς - σέντερ Μπεσίκτας «Βομβάρδιζαν τα πάντα»

«Ήταν η χειρότερη εμπειρία της ζωής μου. Ήμουν 12 ετών όταν ακούσαμε για πρώτη φορά τις σειρήνες και τρέξαμε στα καταφύγια ενώ οι γονείς μου κρατούσαν στα χέρια τον αδελφό μου, ένα αγοράκι δυο χρονών! Κάθε βράδυ, λοιπόν, ακούγαμε αυτόν τον τρομακτικό ήχο, κάθε βράδυ βιώναμε το ίδιο συναίσθημα. Φόβος και αγωνία! Δεν μου αρέσει η πολιτική όμως πιστεύω ότι δεν χρειαζόταν να γίνει κάτι τέτοιο. Το πατρικό μου βρίσκεται σε έναν λόφο, σχεδόν 15 λεπτά από το Βελιγράδι και 10 λεπτά από το καταφύγιο. Βλέπαμε τα πάντα σε... πανοραμική άποψη. Τις λάμψεις από τα αντιαεροπορικά πυρά και τις βόμβες. Εκείνη τη στιγμή παρακολουθούσαμε τηλεόραση όταν μετά από λίγο χάσαμε το σήμα... Βομβάρδιζαν τα πάντα. Όχι μόνο στρατιωτικούς στόχους. Εκείνη την περίοδο δεν μπορούσα να καταλάβω τους λόγους. Η οικογένειά μου δεν μου είπε τι πραγματικά συνέβη ενώ ήμουν πραγματικά φοβισμένος. Ελπίζω να μην συμβεί ποτέ ξανά. Κανένα παιδί να μη βιώσει ό,τι περάσαμε εκείνους τους μήνες»

image

Ντούσαν Κέτσμαν – ασίσταντ κόουτς Παρτίζαν «Όταν έκαψαν 50 αθώους»

«Ουδείς μπορούσε να διανοηθεί ότι κάποιοι θα έφτασαν στο σημείο να κάνουν κάτι τέτοιο! Να βομβαρδίσουν δηλαδή μια πρωτεύουσα στη μέση της Ευρώπης, τον 20ο αιώνα! Οι Σέρβοι ήταν φοβισμένοι. Δεν ήξεραν τι να περιμένουν. Δεν ξέραμε ποιοι ήταν οι πραγματικοί στόχοι. Αν, δηλαδή, θα περιορίζονταν στους στρατιωτικούς στόχους ή αν θα έκαναν ζημιά σε αθώους και αμάχους. Μια κατάσταση πανικού και φόβου! Το σπίτι μου ήταν στο Νόβι Μπέογκραντ (Νέο Βελιγράδι, απέναντι από το ιστορικό κέντρο), σχεδόν 1 χιλιόμετρο μακριά από την κινεζική πρεσβεία που χτυπήθηκε… κατά λάθος. Μετά συνέχισαν με το κτίριο της RTS, της εθνικής τηλεόρασης όπου σκοτώθηκαν 50 αθώοι (σ.σ. σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, η σερβική τηλεόραση αποτελούσε θεμιτό στόχο εξαιτίας της πολεμικής της προπαγάνδας που συνέβαλε στην εθνοτική αιματοχυσία στα Βαλκάνια). Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως εκείνη την περίοδο είχαμε το Final Four του σερβικού Κυπέλλου. Έπαιζα στην Beopetrol και αντιμετωπίσαμε στον ημιτελικό την Παρτίζαν, που στο τέλος κατέκτησε τον τίτλο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών! Ό,τι συνέβη ήταν ένα μεγάλο λάθος. Στόχος ήταν ο Μιλόσεβιτς όμως δεν ξέρω ποιος πήρε την απόφαση να βομβαρδίσει παιδιά και αμάχους που δεν είχαν καμία σχέση με την πολιτική. Ζούμε ακόμα τις συνέπειες αυτής της κατάστασης. Και προφανώς, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε».

image

Μάρκο Πάντελιτς - Πρώην διεθνής επιθετικός «Yugoslavia - mission impossible»

«Μόλις είχα φύγει για την Ελβετία και ουσιαστικά ήταν ο λόγος που δε σταμάτησα το ποδόσφαιρο. Η Ελβετία δεν ήταν μέλος του ΝΑΤΟ, αν ήταν θα είχα πει αντίο... Ημουν σε συνεχή επαφή με την οικογένειά μου, με τους φίλους μου, κι όταν η σύνδεση κοβόταν εγώ πονούσα. Μιλούσαμε με όλους του Σέρβους και φροντίζαμε να φοράμε μπλουζάκια κάτω από τις φανέλες όπως «Yugoslavia - mission impossible», «Stop to NATO aggression against Yugoslavia», «Stop bombing». Δεν υπήρχε χειρότερο πράγμα να ακούς τόσο φοβισμένους τους δικούς σου ανθρώπους. Μου έλεγαν για τις βόμβες, τα νεκρά παιδιά, το αίμα... Δεν μπορούσα να αποδεχθώ πως συνέαβαινε αυτό... Η προσευχή με βοήθησε και βρήκα διέξοδο στο να μιλάω σε όλα τα media γι αυτό τον παρανοϊκό πόλεμο. Βοήθησα και με άλλο τρόπο, αλλά αυτό το μοιράζομαι με τον... εαυτό μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις εικόνες φρίκης. Ηταν η απόλυτη καταστρφή και πιστεύω πως ελαχιστοι μπορούν να καταλάβουν τους Σέρβους».