Να είμαστε λίγο ειλικρινείς για τις φωτιές ;
Προσπαθώ να χρησιμοποιώ το twitter, όπως κατά κύριο λόγο γίνεται στο εξωτερικό, για ενημέρωση και για διατύπωση προσωπικής άποψης. Δεν αρνούμαι, ότι ολισθαίνω μερικές φορές στον social media χαβαλέ, αλλά πλέον συμβαίνει ολοένα και λιγότερο, ίσως λόγω κακοκεφιάς, ίσως γιατί παραμαζεύτηκε διάθεση χαβαλέ εκεί. Μακάρι όμως το πρόβλημα να ήταν ο χαβαλές. Η κακεντρέχεια, η σκατοψυχία, η ιντερνετική βεντέτα, οπαδική, είτε έχει να κάνει με πολιτική, είτε με αθλητισμό, είτε ακόμα και για ένα τραγούδι, για έναν καλλιτέχνη, ξεχειλίζουν. Πρόσφατα στο 2ο TEDx Χαλκίδας άκουσα τον Δρα Ελευθερίου, να μιλάει για την επιστημονική προσπάθεια να ελεγθεί ο τεράστιος όγκος των black data. Που να έβλεπε τα ελληνικά black data σε περιόδους όξυνσης και αντιπαράθεσης.
Η τρέχουσα κρίση των πυρκαγιών έκανε τελικά να βγουν από το δάσος, όχι μόνο σκίουροι και αλεπούδες, αλλά και τα τρωκτικά κι αρπακτικά των πληκτρολογίων συνηθέστερα με τη μορφή δημοσιογράφων, δημοσιογραφούντων και πολιτευτών, όλοι τους πάνω απ' όλα οπαδοί των κομμάτων που δημιούργησαν τόσα χρόνια το θεσμικό πλαίσιο των πυκαγιών. Ναι, το φαινόμενο των καλοκαιρινών πυρκαγιών έχει θεσμικό υπόβαθρο. Λέγεται ανυπαρξία κτηματολογίου - δασολογίου, μη έλεγχος των παράνομων χωματερών, ανυπαρξία αντιπυρικής προστασίας - πολιτικής και γενικόλογη νομολογία περί πυροπλήκτων.
Ας τα πάρουμε από την αρχή όμως. Μιλώντας παλαιότερα, την εποχή των μεγάλων πυρκαγιών σε Ηλεία και Εύβοια με έναν πολύ σχετικό επιστήμονα, έναν δασολόγο, έμαθα πολύ σπουδαία πράγματα, οπωσδήποτε περισσότερα απ' ότι αν άκουγα οποιονδήποτε πολιτικό. Ο εν λόγω επιστήμονας μέσες άκρες μου είπε το προφανές. Δασικές πυρκαγιές υπήρχαν από πάντα. Άλλες λόγω φυσικών φαινομένων, άλλες λόγω ηθελημένων ή άθελων εμπρησμών. Η φυσική πυρκαγιά αποτελεί, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, σύμμαχο των δασών. Είναι ο τρόπος ανανέωσης της δασικής χλωρίδας και συμβαίνει χιλιάδες χρόνια στον πλανήτη. Ο μεγαλύτερος εχθρός του δάσους είναι δυστυχώς ο άνθρωπος. Όχι μόνο ο εμπρηστής, αλλά και ο οικολόγος. Εκείνος που από οικολογικά κίνητρα κόβει τα καμμένα δέντρα και σέρνει τους καρβουνιασμένους κορμούς πάνω σε ό,τι απέμεινε από ρίζες, προκαλεί μεγαλύτερη καταστροφή από την ίδια την πυρκαγιά.
Αυτή τη στιγμή ποιος είναι ο μεγαλύτερος λόγος, που σπεύδουμε για πυρόσβεση; Πάλι ο άνθρωπος. Σπεύδουμε να προστατεύσουμε την ανθρώπινη ζωή, που έχουμε τοποθετήσει στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, την ανθρώπινη περιουσία που συχνά βρίσκεται στην καρδιά ενός δάσους, αλλά δεν θέλουμε να υπάγεται στους φυσικούς κανόνες του δάσους, σπεύδουμε να διαφυλάξουμε τις ανθρώπινες συγκοινωνίες, επικοινωνίες κλπ κλπ. Πολύ καλά κάνουμε, δεν αμφισβητώ τον σκοπό της προσπάθειας, αλλά όλα θα ήταν καλύτερα κι ασφαλέστερα για το δάσος και τον άνθρωπο, αν συμβίωναν αρμονικά σε απόσταση ασφαλείας. Η υπέροχη βιλίτσα ή ο αυθαίρετος οικισμός στην καρδιά της δασώδους έκτασης συνεπάγεται κίνδυνο και για το δασικό οικοσύστημα και για τον άνθρωπο.
Ερχόμαστε λοιπόν στο προφανές, στο κτηματολόγιο – δασολόγιο. Το να ορίσεις με σαφήνεια ποια περιοχή είναι δάσος και ποια οικοδομήσιμη έκταση, είναι η μεγαλύτερη αντιπυρική προστασία. Κοστίζει λιγότερο από ένα σμήνος Canadair, αλλά βάζει τα πράγματα στη θέση τους και προστατεύει ζωές, ανθρώπων, ζώων και δασών. Οι αντιπυρικοί δρόμοι, οι υποδομές πυρόσβεσης και οι δασικές περιπολίες πάντα θα χρειάζονται, γιατί πάντα θα υπάρχουν φωτιές, αλλά η κατάσταση θα είναι πιο καθαρή. Με τις υπάρχουσες παρανομίες και αυθαιρεσίες τι κάνουμε ; Τις γκρεμίζουμε ; Να το περιγράψω λίγο διαφορετικά. Έχω βρεθεί σε πανέμορφες κατοικίες εν μέσω πευκόφυτου δάσους ( άρα σε εμπρηστικές συνθήκες ) και κολύμπησα σε πισίνες χαρακτηρισμένες ως “δεξαμενές πυρόσβεσης” για φορολογικούς λόγους, αλλά στην πραγματικότητα αυτές οι υψηλού κινδύνου κατοικίες ή ξενοδοχεία για τις ανάκες πυρόσβεσης μηδμινές υποδομές διαθέτουν και περιμένουν τον κρατικό μηχανισμό. Αν είναι έτσι, ναι να γκρεμιστούν χτες. Αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο και για το δάσος και για τους κατοίκους τους.
Ο έλεγχος και η οριοθέτηση των παράνομων χωματερών είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο, που οι πολιτικάντηδες της τοπικής αυτοδιοίκησης ξεχνούν να θίξουν ως αίτιο πυρκαγιάς στη ζωντανή σύνδεση με τον ΣΚΑΙ, όταν κάνουν το κομμάτι τους στο καφενείο του χωριού. Η εκφορά της ελληνικής γλώσσας και οι περιγραφές τους είναι συνήθως ευθέως ανάλογες της ασχετοσύνης τους επί περιβαλλοντολογικών θεμάτων, που αφορούν την τοπική κοινωνία. Αλήθεια μετά από μια μεγάλη οικολογική καταστροφή, ποιά είναι άραγε η τύχη μιας δημοτικής αρχής, που ήταν ανεπαρκής στην πυροπροστασία ; Επανεκλέγεται μήπως κι όλο το ανάθεμα πάει στο απρόσωπο κράτος ; Θα ζητήσουμε να διαβάσουμε το πρόγραμμα επί οικολογικών θεμάτων και δασοπροστασίας από τις δημοτικές παρατάξεις, που θα ζητήσουν την ψήφο μας στο άμεσο μέλλον ;
Τέλος το νομικό πλαίσιο περί πυροπλήκτων περιοχών. Σε αυτό έχω προσωπική εμπειρία. Το πατρικό μου σπίτι βρίσκεται σε ένα χωριουδάκι στην Εύβοια κι έτσι πριν από μερικά χρόνια εκεί που το ένα βράδυ παρακολουθούσα ξαπλωμένος στην αιώρα μου από τηλεοράσεως την Ηλεία να καίγεται, την άλλη μέρα εγκαταλείψαμε το χωριό και τα σπίτια μας, υπό τους ήχους της καμπάνας της εκκλησίας και των διαταγών της πυροσβεστικής. Όταν η καταστροφή ολοκληρώθηκε κι επέστρεψα στο χωριό, η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από τις αποζημιώσεις, τις δανειακές ρυθμίσεις, το πάγωμα των ασφαλιστικών εισφορών και χρεών, τις περιόδους χάριτος κλπ κλπ Κάποιοι κοντινοί μου άνθρωποι είδαν μέσα στην καταστροφή μια ευκαιρία, ένα όφελος. Σας ρωτάω λοιπόν. Με την ανεργία και την οικονομική ανέχεια σε δυσθεώρητα ύψη, με τις ανείσπρακτες οφειλές να αθροίζονται σε πολλά εκατοντάδες εκατομμύρια, με τις τραπεζικές κάνουλες κλειστές “εν καιρώ ειρήνης”, είναι στην φαντασία μου, ότι ίσως κάποιοι ατομικά ή συλλογικά βλέπουν την πυρκαγιά ως αχτίδα φωτός κι όχι φωτιάς ; Όσο πιο γενικόλογα αντιμετωπίζει ένα κράτος την πολιτική περί αποζημιώσεων και ευεργετικών διατάξεων προς τις πυρόπληκτες περιοχές, τόσο πιο γενικευμένος είναι ο κίνδυνος εμπρηστικών ενεργειών κι αν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό, λυπάμαι.
Ένα κράτος παρόν το χειμώνα να σχεδιάζει και να υλοποιεί την πραγματική δασική πολιτική κι αντιπυρική προστασία είναι για μένα πολύ προτιμότερο και ουσιαστικότερο από ένα κράτος, που συνεδριάζει μαυρισμένο στην τούρλα της φωτιάς. Τον Αύγουστο προσωπικά δεν ψάχνω τον Πρωθυπουργό ή τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, να πρωταγωνιστούν on camera σε σκηνές ως action heroes. Τέτοιοι είναι διαχρονικά οι πυροσβέστες, τους οποίους οι περισσότεροι φανταζόμαστε ως επαγγελματίες ταβλαδόρους του χειμώνα, αλλά ξεχνάμε ότι είναι ένα high risk επάγγελμα – λειτούργημα. Ας μην μπλεκόμαστε στα πόδια τους το καλοκαίρι κι ας τους σεβόμαστε περισσότερο τις υπόλοιπες εποχές. Οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι ας κάνουν το κομμάτι τους επί άλλων θεμάτων.
