Η άθλια Τέχνη προσπαθεί αλλά δεν αντιγράφει τη ζωή…

Η άθλια Τέχνη προσπαθεί αλλά δεν αντιγράφει τη ζωή… Η Τέχνη προσπαθεί και ανακουφίζει τη ζωή ακόμα και στα πιο άθλιά της…

Ο Μάκης είδε τον Κινέζο εικαστικό Αι Γουέι Γουέι αυτή τη φορά να μη κάνει άθλια ‘τέχνη’ προσπαθώντας να αντιγράψει τη ζωή… Το Σάββατο στην Ειδομένη έβαλε την 24χρονη Νουρ Αλ Χιζάμ, πρόσφυγα από τη Συρία που ήταν μουσικός πριν τον πόλεμο, να δώσει μια συναυλία με ένα λευκό πιάνο μέσα στις λάσπες…

Και εφόσον ήρθε η συζήτηση στην ‘Μουσική σε καιρό Πολέμου‘ ίσως το πιο κλασσικό υπέροχο παράδειγμα όλων των εποχών θα είναι πάντα αυτό του Ντιμίτρι Σοστακόβιτς και της πολιορκίας του Λένινγκραντ…

…Το Νοέμβριο του 1941, τρεις χιλιάδες κάτοικοι του Λένινγκραντ πέθαιναν από τη ανατολή έως τη δύση του ήλιου. Μέχρι τότε, είχαν μειώσει τις μερίδες για πέμπτη φορά. Στις αρχές του Δεκέμβρη η πολιορκία του Λένινγκραντ συνεχιζόταν. Η ανώτερη θερμοκρασία ήταν τριάντα βαθμοί υπό το μηδέν. Η κατάσταση χειροτέρευε. Μερικοί υπολόγιζαν ότι πλέον πέθαιναν καθημερινά έξι χιλιάδες άτομα , άλλοι έλεγαν τέσσερις, άλλοι δέκα, κανείς δεν είχε το σθένος να τους μετρήσει. Οι ποιητές κατέρρεαν και πέθαιναν από την υπερπροσπάθεια να σταθούν όρθιοι και να διαβάσουν τους στίχους τους στο ‘Ράδιο Λένινγκραντ’.

Ο Σοστακόβιτς πίστευε ότι η μουσική ήταν το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, και δεν είχε τίποτα να τους δώσει εκτός από την Συμφωνία του. Η τελευταία νότα της Έβδομης Συμφωνίας γράφτηκε στις 29 Δεκεμβρίου 1941 στο Κούιμπισεφ. Στις 5 Μαρτίου 1942 μεταδόθηκε από το ραδιόφωνο η πρώτη εκτέλεση. Παρόλο που η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο Κούιμπισεφ, ο παρουσιαστής υποκρινόταν, σύμφωνα με τις διαταγές που είχε πάρει, ότι βρισκόταν στο θέατρο Μπολσόι στη Μόσχα. Ο Σοστακόβιτς καθόταν στην έκτη σειρά. Ίσως οι φίλοι του, οι ποδοσφαιριστές της Δυναμό* να ακούν και εκείνοι, αν έχει απομείνει κανένας ζωντανός.

Στις 7 ακριβώς το απόβραδο της 9ης Αυγούστου 1942, η Έβδομη Συμφωνία εκτελέστηκε και στο Λένινγκραντ. Όμως έχουν προηγηθεί πολλά για να φτάσουν οι παρτιτούρες από το Κούιμπισεφ στο Λένινγκραντ…
Τον Απρίλιο του 1942 ο Κλίγκμαν που δούλευε παλιά στο Ωδείο του Λένινγκραντ, έκανε ένα δεκαήμερο ταξίδι με τρένο από την Τασκένδη, και συνάντησε τον Σοστακόβιτς στο σταθμό του Κούιμπισεφ. Περπάτησαν μέχρι το σπίτι του επειδή τα τραμ ήταν μολυσμένα από τύφο. Έμεινε στο σπίτι του Σοστακόβιτς για ένα μήνα «ο καναπές στον οποίο κοιμήθηκα πολύ άνετα για ένα μήνα ήταν αξιοπρεπών διαστάσεων...

Ήμουν χαρούμενος μόνο και μόνο επειδή καθόμουν κοντά του και μπορούσα να ρίχνω κλεφτές ματιές στο όμορφο, ζωηρό πρόσωπό του». Κάποια μέρα ο Σοστακόβιτς έπαιξε την Έβδομη στο πιάνο μόνο για τον Κλίγκμαν και του είπε: «Στείλε σε όλους τις καλύτερες ευχές μου και μετέφερε τη συγνώμη μου για το γεγονός ότι αυτή η Συμφωνία δεν είναι, καταλαβαίνεις, πιο αισιόδοξη…». Μέχρι τα μέσα Μαΐου η παρτιτούρα είχε μεταφερθεί με ασφάλεια στην Τασκένδη. Από εκεί η παρτιτούρα έφτασε στο Λένινγκραντ με ένα αεροπλάνο Li-2 το οποίο κουβαλούσε και άλλα απαραίτητα εφόδια για τους κατοίκους του. Τον Ιούνιο, οι μουσικοί στο Λένινγκραντ μάθαιναν τα μέρη τους.

Πολλοί από τους κανονικούς μουσικούς της Φιλαρμονικής δεν ζούσαν πλέον και έτσι αναπληρωματικοί μουσικοί είχαν μεταφερθεί από το μέτωπο, Στη διάρκεια των δοκιμών οι θέσεις του ακροατηρίου ήταν άδειες επειδή ποιος θα μπορούσε να πάρει άδεια από την εκσκαφή ορυγμάτων; Οι μόνοι ‘θεατές’ ήταν οι υπεύθυνοι για τη ραδιοφωνική μετάδοση οι οποίοι περνούσαν τα καλώδια τους ανάμεσα από τους ανάγλυφους κίονες. Στη πόλη ήδη υπήρχε ένα καινούριο σλόγκαν που έλεγε “το Λένινγκραντ δεν φοβάται το θάνατο, ο θάνατος φοβάται το Λένινγκραντ! Ακόμη ένας λόγος να τους τρίψουμε στη μούρη την Έβδομη Συμφωνία του Σοστακόβιτς”.

Από νωρίς το απόγευμα της 9ης Αυγούστου του 1942, σκελετωμένοι άνθρωποι, ντυμένοι με τα καλύτερα ρούχα που είχαν, άρχισαν να πηγαίνουν προς την Μεγάλη Αίθουσα της Φιλαρμονικής. Οι Γερμανοί που είχαν μάθει και αυτοί για τη Συναυλία που θα γινόταν, προσπάθησαν να τη χαλάσουν κάνοντας εκείνη τη μέρα όσο πιο πολύ θόρυβο μπορούσαν, Έκαναν τη μεγαλύτερη χρήση πυρομαχικών από τις 900 μέρες που κράτησε η πολιορκία του Λένινγκραντ. Η μουσική, όμως, βγήκε κανονικά μέσα από την Αίθουσα αλλά και από το Λένινγκραντ. Ο Σοστακόβιτς καθόταν στο σπίτι του στο Κούιμπισεφ για να ακούσει τη μετάδοση. Ο παρουσιαστής είπε με τραγουδιστή φωνή: «Σύντροφοι ακούστε…». Το Λένινγκραντ μεταμορφώθηκε σε χρυσάφι.

* Ο Σοστακόβιτς ήταν λάτρης του ποδοσφαίρου και έχει πει τη φράση «το ποδόσφαιρο είναι το μπαλέτο των μαζών».

ΣΣ 1: Στο Λένινγκραντ η ποιήτρια Όλγα Μπέργκολτς είπε για τον Σοστακόβιτς «αυτός ο άνθρωπος είναι πιο δυνατός από τον Χίτλερ».
ΣΣ 2: Η ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα, κάτοικος τότε του Λένινγκραντ, έχει γράψει «Ήταν η εποχή όπου μόνο οι νεκροί χαμογελούσαν, ευτυχισμένοι στην ειρήνη τους»…
ΣΣ 3: Ο Σοστακόβιτς ως λάτρης του ποδοσφαίρου είδε μέχρι και το χθεσινό Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός και μονολόγησε «η ισοφάριση του Ολυμπιακού ήταν οφσάιντ. Ο παίκτης παρεμπόδιζε το οπτικό πεδίο του τερματοφύλακα, Και φορούσα και τα γυαλιά μου»…