Αγγίζει την καρδιά της Τέχνης

Η Κυριακή να είναι συννεφιασμένη και οι δρόμοι σχεδόν άδειοι. Ελάχιστα τροχοφόρα. Σκυφτοί διαβάτες. Μαύρα παλτά, γκρίζα κασκόλ, “πνιγμένες” βλαστήμιες. Σε αυτό το φελινικό σκηνικό όμως υπάρχει κι ένα πάλλευκο φως που λάμπει. “Χορεύει” σε ένα θέατρο του δρόμου και το μόνο που αρκεί για να το δεις είναι το μαγικό χαρτάκι. Αυτό που θα σε βάλει στην αρχαία θέση και θα σε κάνει να θαυμάσεις “το θέαμα εκείνο που έχει αντικαταστήσει το θέατρο”. Το ποδόσφαιρο. Τα λόγια του Πιέρ Πάολο Παζολίνι ηχούν σαν το χειροκρότημα λίγο πριν το τέλος της προσφερόμενης ευδαιμονίας. Της στιγμής που πεθαίνει και την ίδια στιγμή ξαναγεννιέται. Το ποδόσφαιρο είναι τόσο λαϊκό, που αγγίζει την καρδιά της Τέχνης.

Αυτή η γλώσσα ενώνει

Η αγάπη των διανοούμενων γι' αυτό μόνο τυχαία δεν είναι. Παραφράζοντας τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, “όλου του κόσμου οι Κυριακές λάμπουν στο πρόσωπο μας”. Στο πρόσωπο των φιλάθλων που μετέχουν στη μοναδική ιερή παράσταση που μας απομένει. Στην έσχατη. Και πάλι ο μεγάλος ιταλός σκηνοθέτης. Τα λόγια-φόρος ανταπόδοσης στο ποδόσφαιρο, περιέχονται στο κείμενο του με τίτλο “Το ποδόσφαιρο είναι γλώσσα με δικούς της ποιητές και πεζογράφους”. Αυτή η γλώσσα, λοιπόν, ενώνει. Ενώνει και εξισώνει τα πνεύματα. Στην ουσία αποδίδεται κοινωνική δικαιοσύνη σε οικείο θυσιαστήριο. Ναι, γιατί για να ψυχαγωγηθείς, να βιώσεις την έκσταση του ποδοσφαίρου, πρέπει να θυσιάσεις τις προκαταλήψεις, την καχυποψία, τον φανατισμό, την προσδοκία σου. Κάθεσαι και περιμένεις. Αφήνεις τις αισθήσεις και τη ματιά σου ελεύθερη και περιμένεις να εισπράξεις το πάθος, τη μαγεία και να ακούσεις την κραυγή της ψυχής που ψάχνει τη νίκη.

Ποίηση και η φανέλα με το εννιά

Βέβαια, το όνειρο του ποδοσφαίρου ταξιδεύει παντού. Εικόνα, ήχος, στόμα. Για κάποιους, ο ήχος από το ραδιόφωνο είναι η είσοδος για τη χώρα των θαυμάτων. Ο ποιητής Νίκος Καρούζος, στο ποίημα “Αγχώδης εμπειρία” γράφει στους πρώτους στίχους: “Το απόγευμα της Κυριακής/ανοίγω το ραδιόφωνο/σηκώνω το καπάκι της σιωπής”. Για άλλους, όπως ο Νίκος Εγγονόπουλος, γίνεται η αόρατη αρματωσιά που οπλίζει με θάρρος και τόλμη: “στα γκολποστ/άγρυπνοι/ακοίμητοι φρουροί/πανέτοιμοι/ το μάτι εδώ εκεί/ να γρηγορούμε/μην αρχίσουνε να πέφτουνε/τα τέρματα βροχή/και/ηττηθούμε”.

Φυσικά, δεν είναι μόνο οι ποιητές και ο σκηνοθέτης του “Θεωρήματος” που ασχολήθηκαν με το ποδόσφαιρο. Στην νεοελληνική πεζογραφία δεσπόζει “Η φανέλα με το εννιά” του Μένη Κουμανταρέα. Ο συγγραφέας μέσα από τον Βασίλη Σερέτη, τον ήρωα του βιβλίου, αντανακλά την εικόνα της τότε εποχής. Ο ποδοσφαιριστής σύμβολο που ακολουθεί πιστά την πορεία του, εκφράζει τοι αέναο κυνήγι της καταξίωσης. Στην ουσία του γκολ που ποτέ δεν μπορεί να βάλει τέλος σε μια φάση, έναν αγώνα, μια ζωή. Πάντα ακολουθεί το επόμενο, και μετά το επόμενο....

Η... οφειλή στον Καμύ

Το κείμενο αυτό δεν θα μπορούσε να μην “φιλοξενήσει” τον Αλμπέρ Καμύ. Ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος, εξυψώνει το ποδόσφαιρο σε μάθημα ζωής. Ο Γάλλος είχε καλύψει τη θέση του τερματοφύλακα για τη “Racing Universitaire d' Alger” (RUA). Στο εφηβικό. Μάλιστα, οι αναφορές των αγώνων τον θέλουν να αγωνίζεται με πάθος και γενναιότητα. Σταμάτησε λόγω ασθένειας, αλλά κατάφερε να “ακούσει” την καρδιά του αθλήματος. Διότι το ποδόσφαιρο συντίθενται από δύο στοιχεία: Ηθική και καθήκον και ο Καμύ τα ένωσε σε μια φράση: “Μετά από τόσα χρόνια και αφού είδα πολλά, ό,τι ξέρω για την ηθική και το καθήκον του ανθρώπου το οφείλω στο ποδόσφαιρο”.

Θρησκεία που δεν έχει άθεους

Η στοχαστική ματιά των διανοούμενων ανατέμνει το φαινόμενο. Το εξυψώνει και το προσφέρει καθαρό στο φίλαθλο κοινό. Στους ίδιους. Ο Άντονι Μπέρτζες, συγγραφέας του βιβλίου “Το Κουρδιστό Πορτοκάλι”μιλά στην ψυχή του συνοπαδού μιλώντας βιβλικά. “Οι πέντε ημέρες της εβδομάδας είναι για δουλειά, όπως λέει η Βίβλος. Η έβδομη μέρα είναι για να λατρεύουμε τον Κύριο και η έκτη μέρα είναι για το ποδόσφαιρο”. Ο Σαλμάν Ρούσντι, δημιουργός του διάσημου και για πολλά χρόνια διωκόμενου βιβλίου “Σατανικοί Στίχοι” τονίζει το αυτονόητο. “Οκ, το να εκδίδει κανείς ένα βιβλίο και να γυρίζει μια ταινία είναι και τα δύο πολύ σημαντικά, αλλά το να κερδίζει η Τότεναμ τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 3-2 είναι απλά... ανεκτίμητο”. Ο Ζαν Πολ Σαρτρ, εκπρόσωπος του υπαρξισμού, κάνοντας χιούμορ εξήγησε τα πάντα για το ποδόσφαιρο. “Σε ένα αγώνα ποδοσφαίρου όλα περιπλέκονται με την εμφάνιση της άλλης ομάδας”. Τέλος, ο Εδουάρδο Γκαλεάνο είχε παρατηρήσει: “Είναι μια θρησκεία που δεν έχει άθεους”.

Ο Άγιαξ του Μανόλη Αναγνωστάκη

Ξεχωριστή είναι η περίπτωση του Μανόλη Αναγνωστάκη. Στις 28 Οκτωβρίου 1984, στην εφημερίδα “Αυγή”, δημοσιεύτηκε κείμενο του με τίτλο “Άγιαξ, για πάντα Άγιαξ”. Δημοσιεύτηκε με το ψευδώνυμο “Αλ. Καμής”. Παραθέτουμε δύο αποσπάσματα. “Δεν είχε -λένε- συνεχιστές. Μα μήπως κληρονομείται η ιδιοφυΐα; Ό,τι υπήρξε πριν τον Άγιαξ -το συνειδητοποιήσαμε ξαφνικά- υπήρξε η προϊστορία του ποδοσφαίρου”. [...] “Θα μας θυμίσει πάλι κανείς την έμπνευση, τη γοητεία του απρόοπτου, τον αυθορμητισμό που γίνεται σοφία και τη σοφία που φαντάζει σαν αυθορμητισμός, το ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι το πιο μοντέρνο χορογραφικό έργο τέχνης;”

Υ.Γ: Το βίντεο με τον Κρόιφ είναι η εικόνα του “μήπως κληρονομείται η ιδιοφυΐα;”