Το ματς της Γερμανίας με την Πολωνία είχε τελειώσει. Ήταν το τελευταίο της ημέρας, το βραδινό. Φτάνοντας στον σταθμό προορισμού μας ξεχυθήκαμε από το βαγόνι με δεκάδες ακόμα χαρούμενους τύπους, κυρίως Πολωνούς, που είδαν την ομάδα τους να μπλοκάρει τη γερμανική μηχανή. Βγαίνοντας, ένα κεφάλι από απέναντι σηκώθηκε τρομοκρατημένο. Το βλέμμα του ήταν κενό. Παρακολουθούσε τον κόσμο να περνά μπροστά του χωρίς να κουνιούνται οι βολβοί των ματιών του. Και όταν οι πόρτες έκλεισαν και το τρένο έφυγε, ξαναβύθισε το κεφάλι του στο σλιπινγκ μπαγκ. Ήταν η πρώτη φορά που το μάτι μου έπεσε σε άστεγο στο Παρίσι. Από τότε, τους βλέπω συχνά.

Πριν από περίπου τρία χρόνια, σε ρεπορτάζ της η βρετανική Guardian αναρωτιόταν αν το Παρίσι είναι η πόλη με τη μεγαλύτερη παρουσία αστέγων στην Ευρώπη. Τα επίσημα νούμερα έκαναν λόγο για αύξηση 50% σε μία δεκαετία. Ο κοινωνιολόγος Ζουλιάν Νταμόν είχε τονίσει: «Το Παρίσι είναι μια εξαιρετικά ανεκτική πόλη και γενναιόδωρη στην κοινωνική φροντίδα. Είναι ίσως η πόλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ξοδεύει τα περισσότερα χρήματα όσον αφορά την κοινωνική πολιτική». Στην πόλη του φωτός η ανεκτικότητα προς τους αστέγους και τους ζητιάνους είναι μεγαλύτερη από άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Έρευνες που έχουν διεξαχθεί δείχνουν ότι οι Παριζιάνοι βλέπουν τους ανθρώπους αυτούς ως τα θύματα γενικευμένων καταστάσεων, όπως η οικονομική κρίση και όχι ως υπόλογα για τις επιλογές τους. Οι ίδιοι όμως αναφέρουν ότι η πραγματικότητα είναι περισσότερο σκληρή.

Στο Παρίσι του Euro 2016, περίπου 8.8 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με το INSEE. Τα ποσοστά ανεργίας έχουν χτυπήσει αριθμούς ρεκόρ και τα σπίτια είναι εδώ και χρόνια πολύ λίγα για να χωρέσουν όλους όσοι αναζητούν μια καλύτερη ζωή στην πόλη του φωτός. Το 115, το νούμερο της κοινωνικής υπηρεσίας δεν είναι σε θέση να βοηθήσει τους πάντες, αφού τα κέντρα φιλοξενίας αστέγων είναι γεμάτα. Πολλοί καταλήγουν σε πλατείες, όπως η Ρεπουμπλίκ, με ένα στρώμα και έναν υπνόσακο. Άλλοι, αναζητούν μια γωνιά σε υπόγεια πάρκινγκ ή άλλους κλειστούς χώρους για να προστατευτούν από το κρύο. Είναι κάποιοι που από επιλογή δεν πηγαίνουν στα κέντρα.

Το μετρό είναι η τελευταία λύση, αφού ουσιαστικά εξασφαλίζει ύπνο από τη 01.00 μέχρι τις 05.00, τουλάχιστον σε όσους σταθμούς επιτρέπουν σε κάποιους λίγους να μείνουν μέσα. Υπάρχουν και οι φορές που οι υπάλληλοι δεν κάνουν τα στραβά μάτια. Μην νομίζετε ότι επειδή στην Ελλάδα έχει καύσωνα τα βράδια στη Γαλλία είναι εύκολα στο δρόμο. Το αντίθετο. Κυρίως αν αναλογιστεί κανείς τις καταιγίδες που έπληξαν τη χώρα λίγα 24ωρα πριν την πρώτη σέντρα.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες ανθρωπιστικών οργανώσεων, στο Μπορντό άδειασαν χώροι φιλοξενίας, οι οποίοι είχαν συμφωνήσει να δέχονται άστεγους, προκειμένου να γεμίσουν με επισκέπτες για το Euro. Επίσης, είπαν ότι τους έδιωξαν και από πλατείες. Για το Παρίσι, δεν υπήρξαν ανάλογες καταγγελίες. Όμως, σύμφωνα με τα όσα μας είπαν κάτοικοι και ένας άστεγος που έτυχε ναι μιλήσουμε, ο αριθμός τους έχει περιοριστεί. Σαν να έγινε μια προσπάθεια να τους «κρύψουν», ν' αφήσουν στο δρόμο όσο το δυνατόν λιγότερους, παρέχοντας περιστασιακή φιλοξενία σε άλλους.

Λίγες μέρες πριν την έναρξη του Euro η δήμαρχος Παρισιού Αν Ιντάλγκο ανακοίνωσε ότι θα δημιουργηθεί ένας «ανθρωπιστικός καταυλισμός», για να προσφέρει στους άστεγους μετανάστες του Παρισιού στέγη, αφού σύμφωνα με τα δημοσιεύματα περίπου 800 άνθρωποι είχαν εγκατασταθεί στα τέλη Μαΐου στα βόρεια προάστια της πόλης. Προτού ξεσπάσει η προσφυγική κρίση, στη Γαλλία έψαχναν μια καλύτερη ζωή αρκετοί από την Ανατολική Ευρώπη, αλλά και χιλιάδες Ρομά. Σύριους βλέπεις ελάχιστους στην πόλη. Οι περισσότεροι φεύγουν απευθείας για Καλαί. Και αρκετοί από εκείνους που στο Μετρό αναζητούν ελεημοσύνη με πινακίδες που γράφουν «Syrian Refugee» το κάνουν, όπως μας είπαν, για να πείσουν περισσότερους να τους βοηθήσουν.

Δεν είναι όμως μόνο οι μετανάστες. Στους δρόμους της πρωτεύουσας μπορείς να δεις ολόκληρες οικογένειες στο δρόμο. Όπως μας είπε επίσης χαρακτηριστικά ένας άστεγος, ο θεσμός της οικογένειας δεν είναι τόσο δυνατός, όσο στην Ελλάδα. Αν για παράδειγμα κάποιος χάσει το δρόμο του, είναι πιθανόν η οικογένειά του να αδιαφορήσει για το αν θα μείνει άστεγος Κυρίως αν η απώλεια του δρόμου έχει να κάνει με κακές συνήθειες, όπως τα ναρκωτικά.

Για τον πολύ κόσμο περνούν απαρατήρητοι. Κάποιοι, μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να κάνουν πλάκα μαζί τους. Άλλοι, τους ρίχνουν μια κλεφτή ματιά και συνεχίζουν. Αν ο στόχος ήταν να περάσουν απαρατήρητοι κατά τη διάρκεια του τουρνουά, ίσως και να πέτυχε. Είναι δεδομένο όμως πως το Euro δεν αλλάζει τη ζωή τους.