To steer-by-wire είναι η πιο ήσυχη επανάσταση στον κόσμο του αυτοκινήτου

• Από τη μηχανική στην ψηφιακή οδήγηση
• Απαραίτητο θεμέλιο για την αυτόνομη οδήγηση
• Το software γίνεται το νέο σύστημα διεύθυνσης

Για περισσότερα από εκατό χρόνια, η κίνηση του τιμονιού σε ένα αυτοκίνητο σήμαινε ακριβώς αυτό: μια φυσική κίνηση, που μεταδιδόταν απευθείας στους τροχούς μέσω μηχανικών μερών. Ήταν μια σχέση άμεση, απτή, μη αναστρέψιμη. Στο τιμόνι αντανακλούνταν οι δυνάμεις του δρόμου, το βάρος του αυτοκινήτου, οι ανωμαλίες του οδοστρώματος, η αδράνεια της ταχύτητας και ο οδηγός ήταν ο δέκτης όλης αυτής της πληροφορίας.

Από τη μηχανική στην ψηφιακή οδήγηση

Το steer-by-wire έρχεται να καταργήσει αυτή τη σχέση. Δεν πρόκειται για μετεξέλιξη της γνωστής ηλεκτρικής υποβοήθησης διεύθυνσης, αλλά για ολοκληρωτική αποσύνδεση του τιμονιού από τους τροχούς. Η εντολή του οδηγού μετατρέπεται σε ηλεκτρονικό σήμα, αποστέλλεται σε έναν υπολογιστή, και αυτός αποφασίζει πώς, πόσο και πότε θα γυρίσουν οι τροχοί - με βάση ένα λογισμικό που ο κατασκευαστής έχει σχεδιάσει, δοκιμάσει και ρυθμίσει. Η ανάδραση (feedback) προς τον οδηγό δεν είναι φυσική, αλλά προσομοιωμένη: δημιουργείται από ηλεκτροκινητήρες, με στόχο να θυμίζει την εμπειρία που θα είχε με ένα παραδοσιακό σύστημα.

Δεν μιλάμε για κάτι που έρχεται σε δέκα χρόνια. Το steer-by-wire βρίσκεται ήδη σε παραγωγή, σε μοντέλα όπως το Lexus RZ, και αποτελεί κεντρικό στοιχείο εξέλιξης για πολλά ηλεκτρικά και αυτόνομα οχήματα. Η Mercedes-Benz θα το βάλει στην παραγωγή ήδη από το 2026. Η κατάργηση του μηχανικού συνδέσμου απελευθερώνει χώρο και βάρος, επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία στον σχεδιασμό της καμπίνας, και δίνει στον κατασκευαστή τη δυνατότητα να προγραμματίζει διαφορετικά «προφίλ» διεύθυνσης ανάλογα με τις προτιμήσεις του οδηγού ή τις εκάστοτε συνθήκες.

Απαραίτητο θεμέλιο για την αυτόνομη οδήγηση

Η χρήση του steer-by-wire δεν περιορίζεται στην εργονομία ή την αποδοτικότητα. Είναι τεχνολογικά αναγκαία για την πλήρη εφαρμογή συστημάτων αυτόνομης οδήγησης επιπέδου 4 και 5. Ένα σύστημα που επιτρέπει στον υπολογιστή να ελέγχει απευθείας τη γωνία των τροχών -χωρίς μεσολάβηση μηχανικών εξαρτημάτων ή την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης- είναι προϋπόθεση για να υλοποιηθεί η πλήρης μετάβαση στην αυτόνομη κινητικότητα.

Με απλά λόγια, χωρίς steer-by-wire δεν μπορεί να υπάρξει όχημα χωρίς τιμόνι. Και καθώς το τιμόνι μετατρέπεται σε προσωρινό «περιφερειακό», μέχρι να εξαφανιστεί τελείως σε ορισμένα σενάρια χρήσης, η ανάγκη για τέτοια τεχνολογία παύει να είναι επιλογή – γίνεται προϋπόθεση.

Το software γίνεται το νέο σύστημα διεύθυνσης

Η τεχνολογία αυτή δεν είναι απλώς μια ευκολία – είναι στρατηγική επιλογή. Καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες μετατρέπονται σε παρόχους υπηρεσιών μετακίνησης και τα οχήματα γίνονται πλατφόρμες λογισμικού, το steer-by-wire ενσωματώνεται ομαλά σε αυτή τη νέα φιλοσοφία. Επιτρέπει «over-the-air» ρυθμίσεις, καθιστά πιο εύκολη τη μετάβαση σε πλήρως αυτόνομη οδήγηση, μειώνει τα εξαρτήματα και τις γραμμές παραγωγής. Για τους κατασκευαστές, είναι απλούστερο, φθηνότερο, πιο ευέλικτο.

Αλλά κάθε τεχνολογική μετάβαση έχει και το κόστος της. Στην περίπτωση του steer-by-wire, τα ερωτήματα δεν είναι μόνο μηχανολογικά – είναι θεσμικά, κανονιστικά και λειτουργικά. Πώς εξασφαλίζεται η απόλυτη αξιοπιστία ενός συστήματος που βασίζεται εξ ολοκλήρου σε λογισμικό και αισθητήρες; Τι συμβαίνει σε περίπτωση διακοπής τάσης, αστοχίας ή μη συμβατής ενημέρωσης; Σε ποιον ανήκει ο έλεγχος της αίσθησης; Πόση ελευθερία θα έχει στο μέλλον ο οδηγός να ορίσει το πώς στρίβει το αυτοκίνητό του - και πόση αυτή η επιλογή θα περιορίζεται από το οικοσύστημα software που έχει σχεδιάσει ο κατασκευαστής;

Από την άλλη πλευρά, το steer-by-wire αναδεικνύει και μια ευρύτερη αλλαγή αντίληψης στην αυτοκινητοβιομηχανία. Δεν αναπτύσσονται πλέον αυτοκίνητα με βάση την απόδοση, αλλά γραμμές κώδικα με βάση το τι μπορεί να «πουληθεί» σε μια μελλοντική συνδρομή. Ο «χαρακτήρας» του αυτοκινήτου δεν κρύβεται πια στο στήσιμο της ανάρτησης, αλλά στις επιλογές του firmware. Το software γίνεται ο κύριος φορέας διαφοροποίησης – και μαζί του, το τιμόνι, τα φρένα και η επιτάχυνση μετατρέπονται σε διαμορφώσιμες παραμέτρους, όχι σε φυσικά χαρακτηριστικά.

Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Είναι όμως ριζικά διαφορετικό. Και όπως συμβαίνει πάντα με τις σιωπηλές επαναστάσεις, η προσαρμογή δεν θα είναι μόνο τεχνική. Θα είναι και πολιτισμική. Το steer-by-wire αλλάζει όχι μόνο το πώς λειτουργεί το αυτοκίνητο, αλλά και το πώς ορίζεται η έννοια του ελέγχου μέσα σε αυτό.

Στο άμεσο μέλλον, ίσως το τιμόνι να γίνει απλώς μια διεπαφή χρήστη - όπως το touchpad σε έναν υπολογιστή ή το touchscreen σε ένα smartphone. Όμως σε μια εποχή όπου το software ορίζει τα πάντα, το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι απλό και κρίσιμο: Ποιος γράφει τον κώδικα και για ποιον στρίβει το τιμόνι;

Φωτογραφίες: Mercedes-Benz/Toyota