Mάτα Χάρι: 100 χρόνια από την εκτέλεσή της (pics)

«Δεν είμαι Γαλλίδα», είπε η γυναίκα στους κατήγορους της. «Έχω το δικαίωμα να έχω φίλους σε άλλες χώρες, ακόμα και σε εκείνες που βρίσκονται σε πόλεμο με τη Γαλλία. Έχω παραμείνει ουδέτερη, βασίζομαι στην καλοσύνη της καρδιάς σας».

Έτσι, η Μάτα Χάρι προσπάθησε να υπερασπιστεί τον εαυτό της ενώπιον του στρατοδικείου στο Παρίσι στις 24 Ιουλίου 1917. Οι τρεις δικαστές αποσύρθηκαν σε ένα άλλο δωμάτιο για να βγάλουν μια ετυμηγορία. Εντός 10 λεπτών επέστρεψαν. Η διεθνής εταίρα και εξωτική χορεύτρια θα εκτελούταν ως κατάσκοπος.

Ακόμα και σήμερα, 100 χρόνια μετά τον θάνατο της η δράση της παραμένει ένα μυστήριο. Ήταν απλά μία γυναίκα «ελευθέρων ηθών» και καταδικάστηκε άδικα; Ήταν όντως διπλός κατάσκοπος; Δούλευε μόνο για λογαριασμό των Γερμανών; Μήπως των Γάλλων;

Ο Βραζιλιάνος συγγραφέας Paulo Coehlo, ο οποίος γράφει το δικό του βιβλίο για εκείνη, δήλωσε: «Η Μάτα Χάρι ήταν μία από τις πρώτες μας φεμινίστριες, αψηφώντας ανδρικές προσδοκίες εκείνης της εποχής και επιλέγοντας αντ 'αυτού μια ανεξάρτητη, αντισυμβατική ζωή».

Έναν αιώνα μετά τον θάνατο της αναμένεται να δοθούν στην δημοσιότητα τα απόρρητα έγγραφα που αφορούν την δίκη της. Θα δώσουν απαντήσεις; Δύσκολο, σημειώνουν όσοι σαγηνεύτηκαν από αυτήν και μελέτησαν την ιστορία της.

Ο δρόμος προς την αίθουσα του δικαστηρίου είχε αρχίσει 41 χρόνια νωρίτερα στην Ολλανδική πόλη Leeuwarden, όπου γεννήθηκε στις 7 Αυγούστου 1876. Το όνομα της Μαργαρίτα Τσέλε.

Στην ηλικία των 14 ετών, αποστέλλεται σε ένα αυστηρό οικοτροφείο για να πάρει τη σωστή ανατροφή που απαιτούταν να διαθέτουν τότε οι νέες γυναίκες της τάξης της.

Έναν χρόνο αργότερα εμπλέκεται σε ένα ερωτικό σκάνδαλο με τον 51χρονο διευθυντή του Οικοτροφείου και αποβάλλεται, ενώ εκείνος συνέχισε κανονικά στην θέση του. Έτσι αντιλαμβάνεται από πολύ μικρή ηλικία πως ο κόσμος δεν ήταν και τόσο δίκαιος με τις γυναίκες.

Ένα μήνα μετά τα 19α γενέθλιά της, απαντά θετικά σε μία αγγελία γάμου και παντρεύεται τον Κάμπελ ΜακΛέοντ, έναν Ολλανδό αξιωματικό του στρατού, ο οποίος ήταν 21 χρόνια μεγαλύτερος της. Ήταν ένα ακόμα καταστροφικό λάθος.

Ο ΜακΛέοντ ήταν μέθυσος, άπιστος, την χτυπούσε και την απειλούσε με ένα γεμάτο περίστροφο. Παρόλαυτα αποκτά μαζί του έναν γιο και μία κόρη. Το 1902, η Μαργαρίτα παίρνει διαζύγιο. Αφήνει την κόρη της με συγγενείς και μετακομίζει στο Παρίσι όπου ξεκινάει μια νέα καριέρα.

Γεννιέται η Μάτα Χάρι

Ως πρώην σύζυγος ενός Ολλανδού αξιωματικού και μητέρα δύο παιδιών, η Μαργαρίτα Τσέλε δεν θα είχε καταφέρει να σαγηνεύσει τη γαλλική πρωτεύουσα. Αλλά ως εξωτική χορεύτρια από την Ανατολή, θα μπορούσε να προσελκύσει την προσοχή που λαχταρούσε. Έτσι, μέχρι το 1905, είχε αποκτήσει μια νέα ταυτότητα, πλασάροντας τον εαυτό της ως κόρη μιας χορεύτριας της Ανατολής που είχε πεθάνει κατά τον τοκετό. Για να «τιμήσει» τη μητέρα της, η Μαργαρίτα ισχυρίστηκε ότι λάτρευε τον ινδουιστικό θεό Shiva και πως ... ειδικεύονταν στα ερωτικά τελετουργικά της λατρείας του. Ψηλή και όμορφη, με μπλε-μαύρα μαλλιά, σκοτεινά χαρακτηριστικά μπορούσε να περάσει εύκολα για Ινδή. Το εξωτικό όνομα που έδωσε στον εαυτό της, Μάτα Χάρι, σήμαινε «μάτι της αυγής».

Μετά το επιτυχημένο της ντεμπούτο στο Musee Guimet, η Μάτα Χάρι απέκτησε πρόσβαση στα κομψά σαλόνια του Παρισιού. Εμφανίστηκε σε θέατρα στο Μόντε Κάρλο, το Βερολίνο, τη Βιέννη, τη Σόφια, το Μιλάνο και τη Μαδρίτη. Όλη η Ευρώπη, φαίνονταν πως, ήταν στα πόδια της. Το κοινό, κυρίως αντρικό, γέμιζε τα θέατρα με την πρόφαση πως ήθελε να μάθει περισσότερα για τις ανατολικές θρησκείες, η αλήθεια όμως ήταν πως πήγαιναν κυρίως για να δουν μια αισθησιακή νεαρή γυναίκα που τολμούσε να εμφανιστεί στο κοινό σχεδόν γυμνή.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι είχε πολλούς θαυμαστές που πλήρωναν αδρά για να την πλησιάσουν.

Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου τον Αύγουστο του 1914, η Μάτα Χάρι αποκτά δύναμη σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μεταξύ των κατακτήσεων της στο Βερολίνο: ο πρίγκιπας της Γερμανίας, ο υπουργός Εξωτερικών και ο δούκας του Brunswick. Την ημέρα της κήρυξης του πολέμου εθεάθη να βαδίζει στους δρόμους της γερμανικής πρωτεύουσας παρέα με τον αρχηγό της αστυνομίας.

Το μοιραίο ταξίδι

Στα τέλη του 1915, η Μάτα Χάρι επέστρεψε στο Παρίσι. Μία θεωρία λέει πως το έκανε για να διασώσει τα προσωπικά της αντικείμενα από τη βίλα της στο προαστιακό Neuilly. Μία άλλη πως επέστρεψε για έναν τραυματισμένο Ρώσο στρατιωτικό, τον οποίο είχε ερωτευθεί. Ένα τρίτο κίνητρο που δόθηκε για την επίσκεψη, ήταν η κατασκοπεία. Αυτό τουλάχιστον υποστήριζε σε ένα απόρρητο μήνυμα που έστειλε η ιταλική μυστική υπηρεσία στους ομολόγους της στη Γαλλία. «Η θεατρική διασημότης Μάτα Χάρι ... η οποία χορεύει εξωτικούς χορούς που απαιτούν γυμνό», προειδοποιούσαν οι Ιταλοί, ενώ σημείωναν πως μιλούσε Γερμανικά με ελαφριά ανατολική προφορά.

Κρατούμενη από τις γαλλικές αρχές, η Μάτα Χάρι αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι ήταν κατάσκοπος των Γερμανών και πρόσφερε τις υπηρεσίες της ως μυστική πράκτορας στη Γαλλία. Περιέργως, οι Γάλλοι δέχτηκαν την προσφορά της και την έστειλαν στο Βέλγιο με μια λίστα έξι υπαλλήλων των Γαλλικών μυστικών υπηρεσιών.

Λίγο αργότερα, ένας από αυτούς συνελήφθη και πυροβολήθηκε από τους Γερμανούς - προδομένος από μια γυναίκα όπως ειπώθηκε. Παρόλα αυτά, οι Γάλλοι έδωσαν στη Μάτα Χάρι μια νέα αποστολή: Έπρεπε να πάει στην ουδέτερη Ισπανία με πλοίο από την Ολλανδία.

Οι Βρετανοί σταμάτησαν το πλοίο στο Φάλμουθ, στη νότια ακτή της Αγγλίας και συνέλαβαν την Μάτα Χάρι με την πεποίθηση ότι ήταν η κατάσκοπος των Γερμανών με την ονομασία Κλάρα Μπέντιξ. Κατάφερε να απελευθερωθεί, πείθοντας τους Βρετανούς ότι ήταν μέλος της αντικατασκοπείας της Γαλλίας. Παρόλο που της συστάθηκε να εγκαταλείψει τον επικίνδυνο ρόλο της κατασκόπου, εκείνη συνέχισε το ταξίδι της στη Μαδρίτη.

Στην ισπανική πρωτεύουσα, η Μάτα Χάρι σχημάτισε γρήγορα σχέσεις με τους ναυτικούς και στρατιωτικούς συνδέσμους της Γερμανίας, και πληρώθηκε γενναιόδωρα για τις υπηρεσίες της. Ποια ακριβώς ήταν η φύση των υπηρεσιών της στους Γερμανούς αξιωματικούς παραμένει ο πυρήνας του μυστηρίου που την περιβάλλει.

Η πράκτορας H-21

Προς το τέλος του 1916, το Βερολίνο ενημέρωσε δυο γερμανούς συνδέσμους του στη Μαδρίτη ότι πλήρωναν πολύ ακριβά για τις συνήθεις πληροφορίες που παρείχε η «Πράκτορας H-21». Έδωσαν εντολή να σταλεί πίσω στο Παρίσι με μια επιταγή πληρωτέα από γαλλική τράπεζα ύψους 5.000 φράγκων. Το ενοχοποιητικό μήνυμα υπέκλεψε η γαλλική μυστική υπηρεσία.

Στις 12 Φεβρουαρίου του 1917, η Μάτα Χάρι επέστρεψε στο Παρίσι και αποσύρθηκε στο κομψόHotel Plaza Athenee, στη λεωφόρο Montaigne. Την επόμενη μέρα συνελήφθη και κατηγορήθηκε ότι ήταν διπλός πράκτορας της Γερμανίας. Τα αποδεικτικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την σύλληψη της ήταν ένας λογαριασμός ύψους 5.000 φράγκων που υπήρχε στην γαλλική τράπεζα, (όπως αναφέρονταν στο γερμανικό μήνυμα) και ένα σωληνάριο που περιείχε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως «αόρατο μελάνι». Και τα δύο κατασχέθηκαν από το δωμάτιο του ξενοδοχείου.

«Το αόρατο μελάνι», εξήγησε η Μάτα Χάρι κατά την ανάκριση, ήταν ένα κοινό απολυμαντικό που χρησιμοποιούσε ως αντισυλληπτικό. Όσον αφορά τα χρήματα παραδέχτηκε πως προέρχονταν από τους Γερμανούς στη Μαδρίτη - αλλά για τις σεξουαλικές χάρες που προσέφερε και όχι για δραστηριότητες κατασκοπείας.

Χωρίς να αντιλαμβάνεται σε πόσο δεινή θέση βρίσκονταν, έκανε αρκετές διφορούμενες και μη πειστικές δηλώσεις σχετικά με τα ταξίδια της από την έναρξη του πολέμου δυόμισι χρόνια νωρίτερα.

Η πρώην σταρ της Ευρώπης και η απόλυτη φαντασίωση των ανδρών της υψηλής κοινωνίας μεταφέρθηκε στη φυλακή Saint-Lazare και στο κελί 12. Μεταξύ των προηγούμενων κατοίκων του κελιού υπήρξαν οι γυναίκες -δολοφόνοι ενός πρώην Γάλλου προέδρου και ενός κορυφαίου συντάκτη εφημερίδων, αλλά και η Μαργκαρίτ Φράνσιλαντ, η οποία είχε εκτελεσθεί ως κατάσκοπος.

Δίκη χωρίς στοιχεία

Μετά από μήνες άκαρπων ανακρίσεων κατά τη διάρκεια των οποίων η Ματά Χάρι υποστήριζε σταθερά την αθωότητά της, η το στρατοδικείο διεξήχθη στις 24 Ιουλίου 1917. Ο πρόεδρος και δύο άλλα μέλη του δικαστηρίου ήταν ήδη πεπεισμένοι για την ενοχή της - αν και τα πλήθη στο δρόμο περίμεναν άλλη ετυμηγορία, υποστηρίζοντας ότι ήταν αθώα.

«Ναι», κατέθεσε ότι είχε σχέση με στρατιωτικούς στη Γερμανία, την Ιταλία και τη Γαλλία - αλλά πως ήταν απλά κάποιοι από τους πολλούς θαυμαστές της. Τα 30.000 μάρκα που είχε λάβει από τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών; «Αυτή ήταν η τιμή των ...ευνοιών μου. Οι εραστές μου δεν μου έδωσαν ποτέ λιγότερα» είπε.

Την κατηγόρησαν, χωρίς καμία ουσιαστική απόδειξη, για τις 50.000 ζωές των Γάλλων στρατιωτών που χάθηκαν στη Μεσόγειο όταν βυθίστηκε το πλοίο τους, υποστηρίζοντας πως η επίθεση που δέχτηκαν οφείλονταν στις πληροφορίες για τα δρομολόγια που είχε προμηθεύσει εκείνη στους Γερμανούς.

Παρά του ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις, η ετυμηγορία ήταν απολύτως προβλέψιμη - δεδομένης της ιδιοσυγκρασίας των καιρών. Η γαλλική ανώτατη διοίκηση χρειάζονταν απεγνωσμένα έναν αποδιοπομπαίο τράγο για την μέχρι τότε αποτυχία των συμμάχων και το τριετές αδιέξοδο με τη Γερμανία.

Η θανατική ποινή δεν εκτελέστηκε αμέσως και κατά τους επόμενους μήνες της αναμονής, η Μάτα Χάρι γίνονταν όλο και πιο νευρική. Κοιμόταν μόνο το Σάββατο, καθώς οι εκτελέσεις δεν πραγματοποιούταν ποτέ τις Κυριακές. Ο συνήγορος της πρότεινε να υποστηρίξουν πως ήταν έγκυος, αφού αυτό θα οδηγούσε στην αναστολή της εκτέλεσης, όμως η Μάτα Χάρι αρνήθηκε. Προτίμησε να εναποθέσει τις ελπίδες της σε μια τελευταία έκκληση για επιείκεια προς τον πρόεδρο της Γαλλίας. Η έκκληση της όμως δεν εισακούστηκε. Έτσι, πριν από την αυγή τη Δευτέρα, 15 Οκτωβρίου του 1817, εκτελέστηκε.

Μια εκτέλεση παρωδία

Έχοντας επίγνωση της φήμης της, η 41χρονη γυναίκα πρόσεξε ιδιαίτερα την ενδυμασία της. Φορούσε ένα μαργαριταρένιο γκρίζο φόρεμα, ένα μεγάλο ψάθινο καπέλο και το καλύτερο ζευγάρι παπούτσια της. Στους ώμους της έριξε ένα παλτό. Αφού έβαλε και τα γάντια της δήλωσε έτοιμη να φύγει από το κελί της φυλακής για το ταξίδι με το αυτοκίνητο στο Chateau Vincennes, στα περίχωρα της πόλης.

Το εκτελεστικό απόσπασμα περίμενε εκεί, 12 άντρες παραταγμένοι σε τρεις πλευρές, σαν ένα κενό τετράγωνο που κοιτούσε ένα δέντρο απογυμνωμένο από τους καρπούς και τα φύλλα του. Η Μάτα Χάρι στάθηκε στο δέντρο. Αποδέχθηκε το ρούμι που της δόθηκε, αλλά αρνήθηκε να δεθεί στο δέντρο ή να της δέσουν τα μάτια. Δώδεκα βολές έσπασαν τη σιωπή και το άψυχο σώμα της γυναίκας κατέρρευσε στο έδαφος.

Ο λόγος για την εξαιρετική ηρεμία που επέδειξε η καταδικασμένη γυναίκα τη στιγμή της εκτέλεσης εξηγήθηκε αργότερα από μια περίεργη ιστορία. Ένας ένθερμος νεαρός θαυμαστής της, που ονομάζονταν Πιέρ Ντε Μορισά, κανόνισε να δωροδοκήσει τους άντρες που ήταν στο απόσπασμα, ώστε να φορτώσουν τα τουφέκια τους με κενά φυσίγγια. Η εκτέλεση θα ήταν ψεύτικη, όπως στη λαϊκή όπερα της εποχής Tosca, του Puccini, αλλά και αυτή η πλοκή δεν είχε «αίσιο» τέλος. Στα τουφέκια μπήκαν πραγματικές σφαίρες - και το ανυποψίαστο θύμα είχε έναν γρήγορο θάνατο.

Η αλήθεια αυτής της ιστορίας - ή εκείνης που η Μάτα Χάρι άνοιξε το παλτό της τη στιγμή της βολής για να αποκαλύψει το γυμνό της σώμα στους στρατιώτες είναι αδύνατο να γνωρίζουμε εάν τελικά ισχύει. Και οι δύο ιστορίες αποτελούν μέρος του λαμπερού θρύλου της ολλανδικής ομορφιάς, που κατάφερε να γίνει διάσημη στη ζωή της ως εξωτική χορεύτρια και εταίρα - αλλά και που κέρδισε την αθανασία ως μια κατάσκοπος, που πιθανότατα δεν υπήρξε ποτέ.

Πηγή: reader.gr