Η μελέτη του αθλητισμού και των σπορ καθυστέρησε πολύ να αναπτυχθεί στην Ελλάδα. Για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα η ακαδημαϊκή κοινότητα έβγαζε έναν «σνομπισμό» ως προς το αντικείμενο του αθλητισμού, το οποίο από τη δεκαετία του '70 και στη συνέχεια άρχισε να αναπτύσσεται διεξοδικά σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Οι ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διατάσεις του αθλητισμού αποτέλεσαν ένα ενδιαφέρον πεδίο για τις κοινωνικές επιστήμες και τα τελευταία 20 χρόνια οι μελέτες, τα ερευνητικά προγράμματα και δημοσιεύσεις πολλαπλασιάστηκαν.

Πλέον, ήρθε η ώρα ο αθλητισμός να αποτελέσει ένα νέο διεπιστημονικό πεδίο στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο είναι εκείνο που με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Αθλητικές Σπουδές: Κοινωνιολογία, Ιστορία, Ανθρωπολογία» φιλοδοξεί να δώσει νέα δυναμική, λειτουργώντας μεταξύ άλλων και ως φορέας συντονισμού και δικτύωσης όσων ασχολούνται με αυτό.

Ο καθηγητής Γιάννης Ζαϊμάκης, αναπληρωτής καθηγητής της Κοινωνιολογίας του Πολιτισμού και των Τοπικών Κοινωνιών στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος πρόσφατα επιμελήθηκε το βιβλίο «Κοινωνία και αθλητισμός στην Ελλάδα - Κοινωνιολογικές και ιστορικές προσεγγίσεις», είναι από τους εμπνευστές του εγχειρήματος. Μιλώντας στο Gazzetta Weekend Journal αναφέρθηκε στους στόχους του Μεταπτυχιακού, καθώς και τους λόγους που πλέον ωρίμασαν οι συνθήκες για το πρόγραμμα.

«Εδώ και καιρό έχουν συγκροτηθεί διάφοροι πυρήνες ερευνητών και πανεπιστημιακών, οι οποίοι ασχολούνται με ζητήματα κοινωνίας, ανθρωπολογίας και ιστορίας του αθλητισμού. Διοργανώνονται συνέδρια, ημερίδες, workshops και σε όλες αυτές τις δραστηριότητες έχει επισημανθεί ανάγκη για λειτουργία ενός μεταπτυχιακού προγράμματος που θα επικεντρώνεται σε ζητήματα του αθλητισμού ή σε κάθε περίπτωση να συστηματοποιηθεί η έρευνα που αφορά τα σπορ και τον αθλητισμό και να διαμορφωθούν οι κατάλληλοι θεσμοί οι οποίοι θα υποδεχθούν τέτοιες συστηματικές δράσεις γιατί ο αθλητισμός είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα των σύγχρονων κοινωνιών, απασχολεί χιλιάδες κόσμου σε όλες τις περιοχές του πλανήτη και νομίζω στην Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσουν ήδη αυτό που γίνεται στις χώρες της Ευρώπης τη συστηματική μελέτη του αθλητισμού και από συγκεκριμένες θεωρητικές, μεθοδολογικές και επιστημονικές οπτικές», είπε αρχικά ο κύριος Ζαϊμάκης.

Γιατί όμως χρειάστηκε να περιμένουμε μέχρι το 2016 προκειμένου να δούμε κάτι αντίστοιχο; «Νομίζω δεν είχαν ωριμάσει όσο πρέπει οι συνθήκες. Διαχρονικά το Ελληνικό Πανεπιστήμιο είχε μια τάση, ας το πούμε ελιτισμού απέναντι σε μορφές λαϊκής κουλτούρας που συνδέονται με την καθημερινότητα των ανθρώπων και θεωρούνται ότι είναι έξω από τη λογική του πνεύματος, περισσότερο βασισμένες σε ένστικτα, στη φυσικά δύναμη του ανθρώπου και τα λοιπά. Σταδιακά αυτός ο επιστημονικός και ακαδημαϊκός πουριτανισμός έχει περαστεί νομίζω. Σε μεγάλο μέρος έχουμε κατανοήσει ότι ο αθλητισμός είναι ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο, με πολλαπλές διαστάσεις. Δεν είναι εξ ορισμού ένα θετικό κοινωνικό φαινόμενο, ούτε ένα αρνητικό.

Εμπεριέχει και ενσωματώνει πολλαπλές όψεις και διαστάσεις της κοινωνικής ζωής, έχει ανταγωνισμό, ένταση, πάθος. Πίσω του βέβαια υπάρχει ένα μέρος των σπορ που έχει φέρει η επαγγελματική και η εμπορευματοποιημένη διάστασή του, αλλά εξακολουθεί σε άλλες εκδοχές του να είναι ένας χώρος συναισθηματικής έκφρασης, συλλογικής αντιμετώπισης του κοινωνικού ιστού και ένας χώρος όπου πολλοί άνθρωποι συγκροτούν ταυτότητες, διαμορφώνουν νοήματα για την κοινωνική ζωή. Υπάρχει πλέον ένας ικανός αριθμός επιστημόνων που προσεγγίζουν το άθλημα από διαφορετικές οπτικές. Στόχος είναι να υπάρχει κι αυτή η διεπιστημονικότητα, υπάρχουν ανθρωπολόγοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, ακόμα και ψυχολόγοι, επιστήμονες της φυσικής αγωγής, άνθρωποι που ασχολούνται από διαφορετικές οπτικές με τον αθλητισμό».

Όσον αφορά το τι περιμένει ο ίδιος από το πρόγραμμα, απάντησε: «Θα ήταν πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί μια νέα γενιά ερευνητών, μεταπτυχιακών φοιτητών και κατόχων διδακτορικού, οι οποίοι θα μπορέσουν να αναβαθμίσουν και να διαμορφώσουν συστηματικά προγράμματα και μελέτες που θα αναλύουν την πραγματικότητα του αθλητισμού στην ελληνική κοινωνία και θα βοηθούν αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις για ζητήματα που αφορούν την πολιτική για τον αθλητισμό στην Ελλάδα να αντιμετωπίσουν τα διάφορα προβλήματα με πιο συστηματικό τρόπο, που εμπεριέχει μια διαφορετική γνώση. Αυτό νομίζω θα βοηθήσει και στην αναβάθμιση της κουλτούρας των φιλάθλων, των θεατών και τον παραγόντων. Χρειαζόμαστε ένα άλλο φίλαθλο θέμα στην Ελλάδα και το μεταπτυχιακό μπορεί να συσχετιστεί και με τέτοιου είδους πρακτικές».

Το νέο ΠΜΣ του Ανοιχτού Πανεπιστημίου απευθύνεται σε σπουδαστές από διάφορα πεδία και φιλοδοξεί να... γράψει ιστορία! «Δύο χρόνια θα μένει, απευθύνεται σε ανθρώπους που προέρχονται από τη φυσική αγωγή, σε φοιτητές των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, σε ανθρώπους που εργάζονται στον αθλητισμό. Σε δημοσιογραφικούς παράγοντες και διαιτητές που μπορούν να παρακολουθήσουν τέτοιου είδους σπουδές γιατί νομίζουμε ότι αυτό μπορεί να αναβαθμίσει συνολικά το χώρο. Είναι ένα πρωτοποριακό επιχείρημα, δεν έχουμε κάνει κάτι ανάλογο στο παρελθόν. Υπάρχει για παράδειγμα μεταπτυχιακό για το μάνατζμεντ στον αθλητισμό, όμως εδώ εξετάζουμε το κοινωνικό και το πολιτισμικό περιεχόμενων του αθλητισμού. Αφορά την κατανόηση του αθλητισμού ως πεδίο που εμπεριέχει πολλές και σύνθετες κοινωνικές και ανθρωπολογικές παραστάσεις, αλλάζει μορφές και έχει τη δική του αυτονομία. Θέλω να πω ότι πια στο εξωτερικό μελετούν τα σπορ σαν ένα σχετικά αυτόνομο επιστημονικό πεδίο. Δεν φτάνει να είσαι καλός κοινωνιολόγος, πρέπει να έχεις εξειδικευτεί στις ιδιαιτερότητες που συνδέονται με τους αθλητικούς κόσμους».