Κάποτε και στην προ covid-19 εποχή θα έμοιαζε αδιανόητο να χτυπηθούν (και) οι δυνατές οικονομίες. Οι πιο αδύναμες οικονομίες θα ήταν πάντα εκείνες που θα είχαν το πιο μεγάλο πρόβλημα.
Με την πανδημία και τον κορονοϊό που... χτύπησε παγκοσμίως όλες τις οικονομίες και τα δυνατά οικονομικά συστήματα δέχθηκαν ισχυρά πλήγματα. Στις ΗΠΑ το ετήσιο εισόδημα ανά άτομο μειώθηκε σε ποσοστό 4% μες στο 2020. Ήταν περίπου το μισό ποσοστό πιο πάνω από τον μέσο όρο στις άλλες αγορές.

Ωστόσο τα νούμερα του Απριλίου έδειξαν πως οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να ανακάμψουν μες στη χρονιά. Με την πανδημία να έχει επηρεάσει δραστικά χώρες όπως οι Βραζιλία και Ινδία είναι πιθανό το... χάσμα μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών μπορεί να μεγαλώσει και άλλο. Το πιο ανησυχητικό είναι το πως η παγκόσμια οικονομία μπορεί να επηρεαστεί με τρόπους που δεν φανταζόμαστε και οι εύρωστες και δυνατές χώρες να γίνουν ακόμα πιο ισχυρές.
Η κακή προοπτική που υπάρχει για τις φτωχές χώρες θα οδηγήσει σε μη διαχειρίσιμες κρίσεις και σε μία κατάσταση δυσκολότερη. Δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή. Είναι και η πανδημία.

Οι οικονομολόγοι κάποτε θεωρούσαν ότι οι πιο φτωχές και αδύναμες οικονομίες θα είχαν τη δυνατότητα και πιθανότητα να... πιάσουν τις δυνατότερες. Και αυτό με βάση τις έρευνές τους και τις ενδείξεις που υπήρχαν ακόμα και από χώρες όπως η Αγγλία.

Οι χώρες που είχαν μείνει πίσω μπορούσαν να... δανειστούν και να χρησιμοποιήσουν τις πρακτικές των πιο δυνατών αλλά και να βρουν πιο ισχυρούς επενδυτές. Το 1950 δύο οικονομολόγοι, ο Ρόμπερτ Σόλοου και ο Τρέβορ Σουάν, ξεχωριστά ανέπτυξαν μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης και τρόπους επενδύσεων για τις πιο φτωχές χώρες και το πως θα μπορούσαν να αναπτυχθούν πιο καλά. Σχολαστικά συγκέντρωσαν περισσότερες πληροφορίες από πολλές χώρες, όμως ο 20ός αιώνας αποδείχθηκε περισσότερο ένας αιώνας διχασμού και αποκλίσεων.

Έναν χρόνο μετά το ξεκίνημα της εποχής Covid-19 και το... χτύπημα της πανδημίας ο ιός δεν έχει επηρεάσει μόνο 190 χώρες αλλά έχει δημιουργήσει ανισορροπίες που δεν είναι εύκολο να αποκατασταθούν. Ανισότητες σε πρόσβαση σε φάρμακα και εμβόλια. Επίσης έπεσε πολύ και το βιοτικό επίπεδο αλλά και γενικότερα η διαβίωση των ανθρώπων. Εκατομμύρια βρέθηκαν σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης ακόμα και σε χώρες που είχαν ένα μεσαίο προς καλό εισόδημα.

Τα εμβόλια δημιουργήθηκαν αλλά και ξεκίνησαν να παράγονται μαζικά σε χρόνο ρεκόρ. Παρόλα αυτά ο τρόπος που μοιράστηκαν στις χώρες δείχνει πως τα φτωχά κράτη μπορεί να χρειαστούν ακόμα και χρόνια για να εμβολιάσουν όλον τον πληθυσμό τους. Η έρευνα ειδικού ινστιτούτου υγείας δείχνει πως οι ισχυρές και πλούσιες χώρες ήταν εκείνες που εξαρχής πέτυχαν συμφωνίες για να έχουν εμβόλια σε μεγάλες ποσότητες. Μέχρι να φτάσουμε στον Ιούλιο του 2020 οι ΗΠΑ και η Αγγλία είχαν διασφαλίσει να εμβολιάσουν το μεγαλύτερο - εάν όχι όλο - ποσοστό των πληθυσμών τους (93% και 135%).

Έως τον Αύγουστο του 2020 η Ιαπωνία και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν συμφωνίες για εμβολιασμό του 95% και του 60% των πληθυσμών τους αντίστοιχα. Η παγκόσμια πρωτοβουλία για τους εμβολιασμούς δεν μπορούσε να εξασφαλίσει δόσεις και εμβόλια για όλους.

Σύμφωνα με τραπεζικά και οικονομικά στοιχεία εκτιμά πως 150 εκατ. άνθρωποι θα βρεθούν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας μες στο 2021 και τα επίπεδα φτώχειας θα αυξηθούν. Το ποσοστό εισοδήματος στις χώρες με τα χαμηλά εισοδήματα έπεσε στο 3.6 το 2020, κάτι που σημαίνει πτώση 0.9%. Ο πιο μεγάλος αριθμός σε 30 χρόνια. Αυτές οι απώλειες δεν αναπληρώνονται. Στο μεταξύ 255 εκατ. δουλειές (με πλήρη απασχόληση) χάθηκαν μες στο 2020 με την Ασία να είναι από τις ηπείρους που επηρεάστηκαν περισσότερο.

Η πανδημία και το lockdown επηρέασε έναν μεγάλο αριθμό εισοδημάτων και φυσικά κόστισε τις δουλειές ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Πολλές από αυτές τις δουλειές ήταν χαμηλά στην ιεραρχία. Παράλληλα όμως σε αυτό το διάστημα βρέθηκαν και άτομα με πολύ καλά πτυχία που αξιοποίησαν δουλειές που είχαν βάλει ψηλά τον πήχη των δεξιοτήτων και των αναγκών τους. Οι έρευνες επίσης δείχνουν πως λιγότερο από 10% των εργασιών σε μεγάλες πόλεις ή σε αστικά κέντρα μπορούν να γίνουν από απόσταση. Έτσι χαμηλόμισθοι και ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν περιορισμένες ευκαιρίες να δουλέψουν από το σπίτι τους.

Από τις έρευνες που έχουν γίνει επίσης μεγάλες δυσκολίες θα έχουν και οι χώρες που βασίζονται πολύ στον τουρισμό. Και αυτό διότι έχει αλλάξει και ο τρόπος μετακίνησης των ανθρώπων και σίγουρα έχει δυσκολέψει περισσότερο το να κάνει κάποιος ένα ταξίδι.

Παράλληλα το 90% των επιχειρήσεων σε Ασία και Αφρική βασίζονται σε πιο μικρές προμηθευτικές (μικρότερα προμηθευτικά δίκτυα), που επίσης έχουν επηρεαστεί. Οι επιπτώσεις είναι σκληρές και για τις χώρες με χαμηλό εισόδημα, τις πιο σκληρές δουλειές, τις χειρωνακτικές εργασίες αλλά και τις γυναίκες.

Άλλη έρευνα αναδεικνύει πως οι επιχειρήσεις που ανήκουν σε γυναίκες έχουν 5.9% περισσότερες πιθανότητες να κλείσουν από αυτές που ανήκουν σε άνδρες λόγω της πανδημίας. Οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αρκεστούν σε δουλειές που πληρώνουν λίγο ή έχουν ανασφάλεια ή δεν έχουν ακόμα τα απαιτούμενα εχέγγυα. Παγκοσμίως η διαφορά σε μισθούς σε γυναίκες και άνδρες είναι στο 20%.

Η παγκόσμια ανάκαμψη θα χρειαστεί συλλογικότητα. Η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ενίσχυσης Covax εκτιμά πως απαιτούνται τουλάχιστον 2 δις για περαιτέρω ενίσχυση έστω σε δόσεις παγκοσμίως μες στο 2022. Ακόμα θα χρειαστεί ένα ποσό 50 δις παγκοσμίως για εμβολιασμούς έως το 2022. Με ένα σωστό πλάνο οι εκτιμήσεις μιλούν για ένα ποσό 9 τρις που μπορεί να μοιραστεί στην παγκόσμια οικονομία έως το 2025 μέσα από την προσπάθεια ανάκαμψης. Ωστόσο για όλα αυτά υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα.