Μιχάλης Μαλανδράκης: Πάντα μου έκανε εντύπωση το «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ» (pics)

Μιχάλης Μαλανδράκης: Πάντα μου έκανε εντύπωση το «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ» (pics)

bet365

Ο συγγραφέας μιλά στο Gazzetta Weekend Journal για το βιβλίο του “Patriot” (Εκδ. Πόλις) για τη θέση των μεταναστών στη χώρα μας, κ.α. Τον ευχαριστούμε.

Ο Μιχάλης Μαλανδράκης με το πρώτο του βιβλίο κέρδισε τον σεβασμό κοινού και κριτικών. Η νουβέλα του με τίτλο “Patriot” ξεχώρισε γιατί διαθέτει ζωντάνια, απλό και εύστοχο λόγο, ηλεκτρισμένη πλοκή. Ο δύσκολος κόσμος της νύχτας, η μετανάστευση, η αναζήτηση ταυτότητας και πατρίδας, δημιουργούν το πλαίσιο δράσης. Κεντρικός ήρωας ο Αλβανός Αγκίμ, μετανάστης δεύτερης γενιάς. Μουσικός του δρόμου. Παίζει κλαρίνο και κάποια στιγμή του προσφέρεται θέση στο γνωστό νυχτερινό κέντρο της Αθήνας. Ο συγγραφέας μας μίλησε για το βιβλίο του, για τη θέση των μεταναστών-προσφύγων στη χώρα μας, για την επίδραση τη πανδημίας στο κομμάτι της συγγραφής... Τον ευχαριστούμε πολύ. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να γράψεις τη νουβέλα;

Η προσωπική συνδιαλλαγή και επικοινωνία με παιδιά που κατάγονται από την Αλβανία, όμως γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και σπούδασαν εδώ. Μετανάστες δεύτερης γενιάς που μιλάνε τέλεια τη γλώσσα, φαίνεται να είναι πλήρως ενσωματωμένα, αλλά παρ’ όλα αυτά, η καταγωγή τους ακόμα δημιουργεί μια απόσταση που συντηρείται, έστω και έμμεσα ή πιο διακριτικά, από τον κοινωνικό περίγυρο. Πάντα μου έκανε εντύπωση το σύνθημα «Δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ» που φώναζαν οι Έλληνες μετά το ματς του 2004. Αυτό το «ποτέ», που σημαίνει και σήμερα και αύριο, είναι το πιο τραγικό και το πιο προβληματικό.

Γιατί την ονόμασες “Patriot”;

Αφ’ ενός γιατί προϊδεάζει για την θεματική– περί ταυτότητας και πατρίδας – και αφ’ ετέρου γιατί συναντάται αυτούσια αρκετές φορές μες το βιβλίο, αλλά με διαφορετική σημασία, καθώς η συγκεκριμένη λέξη χρησιμοποιείται ευρέως στην Αλβανία ως φιλικός χαιρετισμός, κάτι αντίστοιχο του ελληνικού «φίλε». Η διαφορά στην μετάφραση και στον τρόπο που χρησιμοποιείται στις δύο χώρες, κατά κάποιο τρόπο, συναντάται και μες την πλοκή, καθώς ένας συμπατριώτης του κεντρικού ήρωα, τον προσφωνεί έτσι σαν δείγμα των φιλικών του προθέσεων, ενώ στην πραγματικότητα προσβλέπει να εκμεταλλευτεί την καταγωγή του.

Πώς προέκυψαν οι χαρακτήρες του βιβλίου;

Η καταγωγή και η ταυτότητα του κεντρικού χαρακτήρα από την συναναστροφή και την επικοινωνία με τα παιδιά αυτά (εν. 1η ερώτηση). Η ηλικία του, για να μπορώ να ξέρω και να αναπαράξω τον τρόπο που ίσως σκέφτεται. Το επάγγελμα και η φιλοδοξία του – μουσικός και συγκεκριμένα κλαρινίστας – προέκυψε γιατί αυτό το μουσικό όργανο έχει παράδοση και ρίζες και στις δύο χώρες, κατά κάποιο τρόπο όπως και ο ήρωας. Οι συμπληρωματικοί χαρακτήρες προέκυψαν από το περιβάλλον. Τα μπουζούκια κατευθείαν σου δίνουν μία κατεύθυνση και μία πρώτη εικόνα των χαρακτήρων που μπορείς να συναντήσεις εκεί.

Ο έντονος ρυθμός στη αφήγηση ήταν προσχεδιασμένος ή προέκυψε γράφοντας το βιβλίο;

Προέκυψε. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί. Ίσως γιατί έπρεπε οι δράσεις να είναι καταιγιστικές και συνεχείς, για να μην προλαβαίνει ο χαρακτήρας να τις διαχειριστεί και έτσι να τροφοδοτείται η σύγχυση, που ουσιαστικά πηγάζει από την ακροβασία του ανάμεσα σε δύο χώρες και ταυτότητες. Ίσως λόγω του περιβάλλοντος, δηλαδή της νύχτας και της διασκέδασης, που επίσης έχει ένταση και ταχύτητα.

Θεωρώ ότι ο συγγραφέας πρέπει να παρατηρεί διαρκώς. Εσύ τι παρατηρείς περισσότερο;

Μου αρέσει να παρατηρώ από απόσταση - μέσα από το αμάξι ή το λεωφορείο. Και πιο πολύ μου τραβάνε το βλέμμα εικόνες δεικτικές για τη σχέση του ατόμου με το τριγύρω περιβάλλον. Για παράδειγμα η εικόνα ενός εργάτη σε οδικές εργασίες στην Νέα Σμύρνη, να προσπαθεί πεισματικά να ξεμπλέξει ένα συρματόσχοινο και να έχει απορροφηθεί τελείως από αυτό, που να μην ακούει τίποτα. Ούτε τις κόρνες από δίπλα, ούτε την φασαρία, τις μπουλντόζες. Να προσπαθεί να βρει μία άκρη μέσα σε όλο αυτό το χάος. Τέτοιες εικόνες.

Υπάρχει κάτι που σε περιορίζει συγγραφικά;

Πολλά. Αυτό που με προβληματίζει περισσότερο είναι η έλλειψη εμπειριών. Περισσότερο με την έννοια των προσωπικών εμπειριών και όχι με την έννοια του κατά πόσο έχει ενδιαφέρον η εποχή μας και πόσα συλλογικά δεινά αντιμετωπίζουμε. Νομίζω ότι όσο περισσότερο κινείσαι, συναντάς, δοκιμάζεσαι, ταλαιπωρείσαι, τόσο περισσότερο εμπλουτίζεσαι και συσσωρεύεις υλικό –όχι με την έννοια της πληροφορίας, αλλά της αντίληψης, της οπτικής. Καμιά φορά διαβάζω βιογραφικά μεγάλων συγγραφέων και οποιοδήποτε σημείο της ζωής τους διαθέτει αρκετό υλικό και ενδιαφέρον για δύο μυθιστορήματα. Από τη δική μου, προς το παρόν, δεν βγαίνει ούτε μικροδιήγημα.

Ο πρωταγωνιστής σου είναι μετανάστης από την Αλβανία. Σε τι θέση πιστεύεις ότι βρίσκονται σήμερα οι μετανάστες-πρόσφυγες στη χώρα μας;

Διάβαζα ένα άρθρο που έλεγε πως η Δήμαρχος Χαλκίδας, επικαλούμενη τον κορονοϊό, ζητάει να μην γίνουν δεκτά τα προσφυγόπουλα στα σχολεία της περιοχής και να παρακολουθούν μαθήματα μόνο μες τις δομές. Σε αυτή τη θέση βρίσκονται. Όσο πιο πέρα, όσο πιο γκετοποιημένα. Καμία προσπάθεια για ενσωμάτωση, μόνο εγκλωβισμός και απώθηση. Όταν στοιβάζονται σε καταυλισμούς και αναγκάζονται να μένουν σε σκηνές με λάσπη, με προβλήματα στο ρεύμα και το νερό – χωρίς να ικανοποιούνται βασικές ανάγκες – και μάλιστα για αυθαίρετο χρονικό διάστημα και σιγά – σιγά αυτό τείνει να γίνει και «κανονικότητα», ακολουθείται δηλαδή οργανωμένα και πάγια τακτική, τότε σε τι θέση να πούμε ότι βρίσκονται; Yπάρχει χειρότερη;

Υπάρχουν σύνορα την εποχή της παγκοσμιοποίησης;

Αν εξαιρέσουμε την ειδική συνθήκη του κορονοϊού, βλέποντας πως διακινείται σήμερα το εμπόριο, η επικοινωνία, η πληροφορία ίσως τα σύνορα μοιάζουν να καταργούνται. Αλλά, αν μιλάμε και για την αντίστοιχη ελεύθερη διακίνηση και κυκλοφορία των ατόμων, φαίνεται τα σύνορα να «καταργούνται» για κάποιους, αλλά όχι για όλους. Η ελεύθερη κυκλοφορία πολιτών που ζουν σε χώρες εντός της Ε.Ε είναι εύκολη και συνηθισμένη πια. Ένας Έλληνας είναι πολύ εύκολο να μεταναστεύσει και ν’ αναζητήσει εργασία σε κάποια άλλη χώρα της Ε.Ε, χωρίς να αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα γραφειοκρατίας ή μετακίνησης. Όμως, για τον πρόσφυγα ή μετανάστη από τη Μέση Ανατολή τα σύνορα δεν είναι τόσο εύκολα προσπελάσιμα. Τα σύνορα έχουν γίνει πιο «φιλικά» σε κάποιους, όμως άλλους εξακολουθούν να τους απωθούν βίαια και να τους εγκλωβίζουν.

Η πανδημία προσφέρει υλικό για συγγραφή;

Σίγουρα, γιατί ανατρέπει μία πραγματικότητα που θεωρούνταν δεδομένη και έτσι προκαλεί επαναστοχασμό πάνω σε πολύ βασικά ζητήματα - από την κοινωνική αλληλεπίδραση μέχρι την υγεία και την επιβίωση. Φέρνει δηλαδή το άτομο αναγκαστικά αντιμέτωπο με έννοιες και καταστάσεις πολύ ζωτικές και κρίσιμες, που αν θελήσει να τις εκτονώσει δημιουργικά, μπορεί να προκύψουν αρκετές ιστορίες. Πιο άμεσα, ίσως επειδή διαθέτει και το στοιχείο του πρωτόγνωρου και του σπάνιου, να ενεργοποιεί και να ελευθερώνει κάπως την φαντασία, με όρους μυθοπλαστικούς. Μάλλον για συγγραφή προσφέρει μπόλικο, για ζωή δεν προσφέρει.

Ετοιμάζεις κάτι για το μέλλον;

Ταλαιπωρώ μία ιστορία μεγάλης φόρμας εδώ και καιρό. Μάλλον μέχρι να νιώσω εντάξει και έτοιμος να την παραδώσω, θα έχει εμβολιαστεί όλη η Ευρώπη.

Διάβασε όλα τα τελευταία νέα της αθλητικής επικαιρότητας. Μάθε για όλους τους live αγώνες σήμερα και δες τις αθλητικές μεταδόσεις της ημέρας και της εβδομάδας μέσα από το υπερπλήρες Πρόγραμμα TV του Gazzetta.

 

Τελευταία Νέα