Μπάστερ Κήτον: Ιδιοφυΐα (pic & vids)

Αλέξανδρος Στεργιόπουλος 1 Ιανουαρίου 2021 - 18:12

Ο κωμικός με το ανέκφραστο πρόσωπο. Πανέξυπνος, τολμηρός, πρωτοπόρος. Το αντίπαλο δέος στον Τσάρλι Τσάπλιν.

Ανέκφραστο χιούμορ!
“Πώς στο καλό το έκανε αυτό;”
Εικονικές σκηνές
Οι πέντε καλύτερες ταινίες του

Την περίοδο του βωβού κινηματογράφου -στην κωμωδία- κυριάρχησε ο Τσάρλι Τσάπλιν. Λάθος! Το σωστό: κυριάρχησε ΚΑΙ ο Τσάρλι Τσάπλιν. Δεν ήταν μόνος του. Υπήρξε κι άλλος ένας που ήταν το ίδιο καλός και σήμερα είναι μύθος, όπως ο “αλήτης”. Το όνομα του; Μπάστερ Κήτον. Για πολλούς ο βασιλιάς της κωμωδίας εκείνη την εποχή. Το έργο του καθοριζόταν από τη σωματική κωμωδία, ιδιαίτερα οι ταινίες μικρού μήκους. Στις μεγάλες ο κόσμος διέκρινε την ιδιοφυΐα του. Ο Κήτον, -το αληθινό όνομα του οποίου ήταν Τζόζεφ και όχι Μπάστερ- διέθετε έκτη αίσθηση στην κωμωδία. Γνώριζε τι έκανε τον κόσμο να γελά. Γνώριζε πώς να αφηγείται μια ιστορία και ποιες ξεκαρδιστικές καταστάσεις θα την προωθούσαν. Ο τρόπος που χειριζόταν την κάμερα και τα ακροβατικά του έχουν μείνει στην ιστορία του σινεμά.

Ανέκφραστο χιούμορ!

Ο Τζόζεφ “Μπάστερ” Κήτον γεννήθηκε στο Κάνσας των ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 1895. Οι γονείς του ήταν ηθοποιοί του βαριετέ. Ο Κήτον από μικρός ήταν στη σκηνή και εκτελούσε μικρά, διασκεδαστικά, νούμερα. Αυτή η πρώιμη εμπειρία στον χώρο του θεάματος άνοιξε τον δρόμο για την κωμωδία. Συνήθιζε να γελά όταν βρισκόταν με την οικογένεια του στη σκηνή. Παρατήρησε όμως ότι αυτό δεν συγκέντρωνε πολλά γέλια. Το αντίθετο συνέβαινε όταν έμενε σιωπηλός! Η διαπίστωση αυτή έμεινε στο μυαλό του και την αξιοποίησε. Πώς; Όταν ξεκίνησε να γυρίζει τα δικά του έργα εμπνεύστηκε το ανέκφραστο πρόσωπο, καθιέρωσε το ανέκφραστο χιούμορ! Είχε βρει την εικόνα του, τον τρόπο να αιχμαλωτίσει το κοινό.

Το 1917 γνώρισε τον Ρόσκο “Φάτι” Άρμπακλ. Ο Άρμπακλ είχε κάνει ήδη όνομα στο Χόλυγουντ ως κωμικός ηθοποιός. Ο Κήτον του ζήτησε να του δανείσει μια κάμερα για να δει πώς δουλεύει. Την πήγε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, στη Νέα Υόρκη, όπου έμενε, την έλυσε και τη συναρμολόγησε ξανά. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια εμφανίστηκε σε αρκετές ταινίες του Άρμπακλ.

“Πώς στο καλό το έκανε αυτό;”

Ο Κήτον ήταν παραγωγικός καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας. Στις μικρού μήκους ταινίες τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα όσον αφορά την πλοκή. Το κοινό ήξερε ποιον να υποστηρίξει και ποιον όχι. Με τον τρόπο αυτό η ταινία έδινε μεγαλύτερη απόλαυση στους θεατές. Δεν είχε σημασία το βάθος των χαρακτήρων, αλλά η παραγωγή κωμικών καταστάσεων. Στην ταινία “Κατάδικος 13” (1920) το ανέκφραστο χιούμορ κάνει τη εμφάνιση του. Οι σκηνές καταδίωξης είναι έξυπνες και αποτελεσματικές. Σε κάποιο σημείο του φιλμ ο ήρωας που υποδύεται φυλακίζεται. Εκεί κάνει επίδειξη της σωματικής κωμωδίας. Υπάρχουν αναρίθμητα κόλπα, αστεία, απλά, που παρουσιάζονται όμως τέτοιο τρόπο που σε κάνουν να γελάς. Όταν καταδικάζεται σε θάνατο δια απαγχονισμού, το σκοινί είναι πολύ μεγάλο και ο χαρακτήρας του Κήτον χοροπηδά! Είναι από τα πιο επικίνδυνα ακροβατικά που έκανε. Ο Κήτον δημιουργούσε περίτεχνες ψευδαισθήσεις και σκηνές που σου έκοβαν την ανάσα. Στα περισσότερα φιλμ του, μετά τη θέαση τους, το κοινό αναρωτιόταν: “Πώς στο καλό το έκανε αυτό;”

Εικονικές σκηνές

Οι σκηνές καταδίωξης του Κήτον υπήρξαν αμίμητες. Όπως για παράδειγμα στην ταινία “The Goat” (1921). Τα ακροβατικά και η σωματική κωμωδία στα καλύτερα τους. Ο Κήτον προσέγγιζε τη δράση με απροσδόκητη απλότητα και παρ’ όλα αυτά έκανε τον κόσμο να γελά. Επίσης κατάφερε να φτιάξει εικονικές σκηνές. Στην ταινία “The Goat” βλέπουμε τρένο να πλησιάζει την κάμερα. Όσο πλησιάζει διακρίνουμε πως κάτι είναι κολλημένο πάνω του. Είναι ένας άνθρωπος. Ο Κήτον! Φυσικά υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα που αποτυπώνουν το μεγαλείο του. Αν δει κάποιος την ταινία “Ο Στρατηγός” θα καταλάβει. Ο Μπάστερ Κήτον υπήρξε πρωτοπόρος του σινεμά και μας έκανε –και ακόμη το κάνει- να γελάσουμε με την ψυχή μας. Φυσικά του αξίζει κάτι μεγαλύτερο απ’ αυτό το κείμενο-υπενθύμιση.