Η Ιστορία επαναλαμβάνεται και τα γραπτά επίσης! Αυτά εξαρτάται από τι υλικό είναι φτιαγμένα. Το απρόβλεπτο και πάντα μαύρο μέλλον είναι το απαραίτητο συστατικό για να γράψεις κάτι διαχρονικό. Προσοχή όμως! Δεν μπορείς να οργανώσεις και να σχεδιάσεις τον λόγο σου πάνω στο απρόβλεπτο. Το “τώρα” οφείλεις να προβάλλεις στο μέλλον. Αν πρέπει να υπερβάλλεις κάντο χωρίς σχέδιο, αυθόρμητα και άσε το ταλέντο και την τεχνική σου να σε οδηγήσουν. Ελάχιστοι έγραψαν έτσι. Λίγοι, μετρημένοι σε μια χούφτα, ο εξής ένας: ο Έντγκαρ Άλαν Πόε!

Για τον Πόε δεν υπάρχει επίθετο στο παγκόσμιο λεξικό. Δεν είναι “καφκικός”, είναι όμως εποχή, ατμόσφαιρα, κόσμος ολόκληρος. Ρομαντικός και καταραμένος, πάντα στο όριο. Σαν να το ξέρε. Η ανθρωπότητα θα ζούσε μεγάλες περιόδους στο όριο. Όπως τώρα με την πανδημία του κορονοϊού. Ο Πόε, λοιπόν, όχι μόνο έχει θέση και σ’ αυτή τη στιγμή, αλλά έχει και λόγο. Ο ιός και “Το προσωπείο του κόκκινου θανάτου”!

Η αναπόδραστη παρουσία του θανάτου

Ας “γνωρίσουμε” το αφήγημα με τον μακάβριο τίτλο. Βαρύ από συμβολισμούς, αποτυπώνει την αναπόδραστη παρουσία του θανάτου στις ζωές των ανθρώπων. Τα επτά διαφορετικά χρωματισμένα δώματα του ανακτόρου αντιπροσωπεύουν τις επτά φάσεις της ζωής: το τελευταίο, μαύρο και ζοφερό, ανήκει στην επικράτεια του θανάτου. Επιπλέον, η πρώτη αίθουσα βρίσκεται στα ανατολικά του αβαείου, ενώ η τελευταία στο δυτικό του άκρο –κι έτσι και οι επτά μαζί συνθέτουν τον κύκλο μιας μέρας, σύντομης όσο και η ζωή. Αρκετές οι αναφορές στον Σαίξπηρ: ο πρίγκιπας Πρόσπερο παίρνει το όνομα του από τον ομώνυμο ήρωα της “Τρικυμίας”, ο παράξενος ξένος που εισβάλλει στη γιορτή μεταμφιεσμένος με τρόπο που ξεπερνάει σε ακρότητα ως και τον Ηρώδη –φράση αντλημένη από τον “Άμλετ”. Όπως σε πολλά από τα αφηγήματα του Πόε, στο “Προσωπείο του κόκκινου θανάτου” έχει δοθεί αυτοβιογραφική ερμηνεία. Άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι ο Πόε ταυτίζεται με τον πρίγκιπα Πρόσπερο στην προσπάθεια του να αντιπαρατεθεί με τον μασκοφόρο άγνωστο, δηλαδή με τις δυσκολίες της ίδιας του της ζωής. Άλλοι ότι θρηνεί για το αναπόφευκτο του θανάτου της συζύγου του Βιργινία, που προσβλήθηκε από φυματίωση τη χρονιά κατά την οποία γράφτηκε το αφήγημα.

Οι αυλικοί και ο έξω κόσμος

Η ιστορία μπορεί να είναι φανταστική, όμως καθρεφτίζει αρκετά καλά την πραγματικότητα που βιώνουμε. Ο Πόε εμπνεύστηκε από ασθένειες του καιρού του, βασίστηκε σε βιβλικούς συμβολισμούς, ενώ προσεγγίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά με τέτοιο ρεαλισμό που αντανακλά σε σημερινές αντιδράσεις και γεγονότα!

Ο πρίγκιπας Πρόσπερο εν μέσω θανατηφόρας πανούκλας. Ο μισός πληθυσμός έχει αφανιστεί, οι υπήκοοι του αποδεκατίζονταν… Εκείνος κάλεσε κοντά του χίλιους υγιείς κα εύθυμους ιππότες και δέσποινες της Αυλής του και με όλους αυτούς αποσύρθηκε σε απόλυτη απομόνωση σ’ ένα από τα καστροχτισμένα αβαεία του. Ήταν ένα τεράστιο, μεγαλοπρεπές οίκημα, χαρακτηριστικό δείγμα του εκκεντρικού αν και αυστηρού γούστου του πρίγκιπα. Το περιέβαλε ένας στέρεος, πανύψηλος τοίχος με σιδερένιες πύλες. Με το που μπήκαν στο κάστρο οι αυλικοί, έφεραν φουρνέλα και τεράστια σφυριά και κάρφωσαν τις αμπάρες. […] Το αβαείο ήταν επαρκώς εφοδιασμένο με όλα τα αγαθά. Με τέτοιες προφυλάξεις οι αυλικοί έλπιζαν ότι θα απέτρεπαν τη μετάδοση της νόσου. Ο έξω κόσμος ας φρόντιζε μόνος του τον εαυτό του. Περί τα τέλη του πέμπτου ή του έκτου μήνα της απομόνωσης, και ενώ η επιδημία λυσσομανούσε φρενιασμένα, ο πρίγκιπας Πρόσπερο αποφάσισε να ψυχαγωγήσεις τους φίλος του με έναν ασυνήθιστα μεγαλόπρεπο χορό μεταμφιεσμένων. Το πάρτι θα διεξαγόταν σε εφτά αίθουσες. Όταν το ρολόι έκρουσε μεσάνυχτα εμφανίστηκε άγνωστος μασκοφορεμένος άνδρας. Τα ρούχα του είχαν το χρώμα του αίματος. Ο θάνατος είχε έρθει!

Ανηθικότητα και ταξικός διαχωρισμός

Ας δούμε πώς ο Πόε, ο “Πρόσπερο”, συναντά το σήμερα και τον Covid-19. Σύμφωνα με τη “New York Post” κινέζοι επιστήμονες γνώριζαν τις θανατηφόρες συνέπειες του ιού, ωστόσο διατάχθηκαν να αποκρύψουν κάθε αποδεικτικό στοιχείο. Η κατάσταση ξέφυγε, φτάσαμε στην πανδημία και στον αποκλεισμό, όπως ο Πρόσπερο στο αβαείο του. Ο πρίγκιπας συμβολίζει το τέλος της φεουδαρχίας. Καλεί, λοιπόν, στο ιερό του οικοδόμημα μόνο τους ομοίους του, της τάξης του και αφήνει εκτός τον υπόλοιπο κόσμο. Ο ταξικός διαχωρισμός σαφέστατος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σήμερα. Οι έχοντες διαθέτουν περισσότερα υλικά μέσα για να αντιμετωπίσουν την αρρώστια. Θεωρητικά θωρακίζονται καλύτερα από τους μη έχοντες. Το αβαείο συμβολίζει την προσπάθεια του ανθρώπου να αποτρέψει τον θάνατο. Ο θάνατος όμως είναι αναπότρεπτος και πλήττει τον καθένα. Ο κορονοϊός είδαμε ότι χτύπησε τον Μπόρις Τζόνσον, Πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η ιστορία του Πόε όμως δείχνει και κάτι άλλο: την ανηθικότητα στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Οι κυβερνώντες δείχνουν ότι νοιάζονται περισσότερο για την οικονομία παρά για την ασφάλεια του λαού τους. Ο ίδιος ο λαός ενεργεί με βάση το ατομικό συμφέρον και συσσωρεύει βασικά αγαθά στερώντας τα από άλλους.

Πηγές

-“21 ιστορίες και το κοράκι. Ανθολόγηση, μετάφραση, σημειώσεις Κατερίνα Σχινά” [Εκδ. Μεταίχμιο]

-“The relevance of Edgar Allan Poe’s Masque of the Red Death in the era of Covid 19” [theprospectordaily.com]