Τις καλύτερες ιστορίες τις δημιουργούν οι αυτοεξόριστοι! Αν θες να πεις κάτι, οτιδήποτε, φρόντισε να είσαι όσο πιο μακριά γίνεται από τον χώρο δράσης. Η απόσταση προσφέρει ασφάλεια, καθαρό οπτικό πεδίο και περιθώριο δράσης στο μυαλό. Με άλλα λόγια, όταν είσαι στο περιθώριο είσαι πιο κοντά στην επικράτεια της φαντασίας κι αν ξέρεις πώς να τη διαβείς τότε θα επιστρέψεις σε μια… άλλη πραγματικότητα, λίγο πιο ζωηρή, λίγο πιο φιλική, λίγο πιο εχθρική, λίγο πιο ανήσυχη. Ας αφήσουμε όμως το δράμα και ας πάμε στην κωμωδία. Για να αποκωδικοποιήσεις το είδος πρέπει να αρνηθείς τους καταναγκασμούς της ζωής. Πρέπει να αντισταθείς σε ό,τι θεωρείται παγιωμένο, σε ό,τι επιβάλλεται και σε ό,τι ορίζει συμπεριφορές και εκφράσεις. Με λίγα λόγια να αρνηθείς την κακοποίηση της ζωής. Εάν δεν ζεις όπως θέλεις ή τουλάχιστον δεν προσπαθείς να ζήσεις όπως θέλεις, τότε ζεις κάτι απροσδιόριστο και σίγουρα όχι δικό σου. Το να πας κόντρα στα δεδομένα της ζωής σημαίνει να έχεις το θάρρος να κοροϊδέψεις τους σοβαροφανείς, τους έγκυρους και –κυρίως- τον αδύναμο εαυτό σου. Ο καλλιτέχνης που έχει αυτό το θάρρος μπορεί να κάνει κωμωδία αξιώσεων, μπορεί να πάρει Όσκαρ, μπορεί να κάνει τα πάντα! Τέτοια περίπτωση είναι ο Γούντι Άλεν.

Η κωμωδία είναι σχεδόν αθόρυβη

Ας ξεκινήσουμε με την παραδοχή πως είναι πολύ δύσκολο να πάρεις Όσκαρ Σκηνοθεσίας για κωμωδία. Για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα το είδος δεν χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης. Έπειτα, η Ακαδημία είναι συντηρητική και έχεις εμμονές, συνήθειες που δεν αλλάζουν. Το κοινό δε, πιο εύκολα συγκινείται παρά γελά. Τέλος, η κωμωδία δεν είναι φάρσα, έχει ξεφύγει από το σλάπστικ, απαιτεί λεπτότητα, διακριτικότητα και δυναμισμό την ίδια στιγμή. Πώς να συνδυαστούν όλα αυτά; Δεν αρκεί ένα καλό πλάνο, μια καλή ερμηνεία, το σχόλιο της κωμωδίας φτάνει σε δεύτερο χρόνο και ανυψώνει το χιούμορ στο επίπεδο που του αξίζει. Η καλή κωμωδία είναι σχεδόν αθόρυβη, το κωμικό στοιχείο κάνει την εμφάνιση του ξαφνικά, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη, χρειάζεται ένα καλό σενάριο για να ανθίσει και να γεμίσει τον φιλμικό χώρο. Ε, ο Γούντι Άλεν υπήρξε άξιος συνεχιστής των “Αδερφών Μαρξ”, του Τσάρλι Τσάπλιν, του Μπλέικ Έντουαρντς. Η τρέλα, το μπρίο, η εκφραστικότητα και η μελαγχολία με κάποιο τρόπο ενσωματώθηκαν στον ανελέητο σαρκασμό και την αμεσότητα του Άλεν. Οι αδερφοί Μαρξ είναι η στάση ζωής του, ο Τσάπλιν, το αποτέλεσμα που ήθελε και ο Έντουαρντς η τρέλα που έχει ανάγκη. Η κωμωδία του Γούντι Άλεν σε προστατεύει και σε εκθέτει την ίδια στιγμή και αυτό κανείς δεν μπορεί να το μιμηθεί.

...και ήρθε ο “Νευρικός Εραστής”

Ο Άλεν θα ξεκινήσει ορμητικά και το ξέσπασμα είναι αυτό που κυριαρχεί στις κωμωδίες “Μπανάνες”, “Υπναράς”. Μετά τον ανατρεπτικό “Ειρηνοποιό” έρχεται το κλασικό πια “Ο Νευρικός Εραστής”. Εν έτει 1977 ο Άλεν αποφασίζει να αναλύσει τις ανθρώπινες σχέσεις, ιδιαίτερα αυτές μεταξύ άνδρα και γυναίκας. Στρέφει την κάμερα στον εαυτό του, τον αποδομεί βασανιστικά, μαεστρικά και μετά τσακίζει την… ιερότητα των σχέσεων. Οι διαπροσωπικές σχέσεις έχουν τη σημασία που τους δίνουμε και δεν πρέπει να αφήνονται μόνο στον περίγυρο και τις κοινωνικές προκαταλήψεις. Ο έρωτας είναι δύσκολη υπόθεση, απόλυτα προσωπικά και απαιτεί αγώνα που δεν τελειώνει χωρίς τραύματα. Τα αδιέξοδα και εμπόδια που υπάρχουν σε ένα ζευγάρι γίνονται η καλή πρώτη ύλη για να φτιάξει ένα αριστούργημα ο Άλεν. Τα αστεία, οι κωμικές στιγμές σχεδόν δεν ακούγονται όμως προκαλούν τρομερές αναταράξεις και αλλαγές στον άνθρωπο. Ο ρομαντισμός επιβιώνει σε ένα ρεαλιστικό σχεδόν αντιερωτικό περιβάλλον και αυτό είναι κάτι που ακόμη και σήμερα δύσκολα το βλέπουμε. “Ο Νευρικός Εραστής” κέρδισε Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και όρισε το ύφος του δημιουργού του.

Ακολούθησε το ρεύμα

Ο Άλεν ακολούθησε το ρεύμα και προσαρμόστηκε στην εποχή του. Οι σύγχρονες ταινίες του είναι γεμάτες ζωντάνια, “μιλούν” τη γλώσσα του σήμερα και προσπαθούν να καταλάβουν τη νέα πραγματικότητα. Την ίδια στιγμή το λεπτό χιούμορ και η διεισδυτικότητα στις σχέσεις των ανθρώπων μένουν αναλλοίωτες. Ακόμη και τώρα κάθε του ταινία φέρει την μοναδική του υπογραφή. Κι αν καλλιτεχνικά ακόμη εντυπωσιάζει, κοινωνικά είναι στιγματισμένος για την υπόθεση της φερόμενης σεξουαλικής κακοποίησης της κόρης του. Μέχρι και σήμερα δεν έχει μπει τελεία. Ο Άλεν έχει δικαιωθεί και απαλλαχθεί, όμως οι ισχυρισμοί της Ντίλαν Φάροου δεν έχουν σταματήσει. Φαίνεται ότι ο Γούντι Άλεν δεν θα περάσει ποτέ αδιάφορος στην κοινή γνώμη, καλλιτεχνικά και προσωπικά.