Η υπερβολική έμφαση στη νίκη, η κριτική και οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες των γονέων. Η χρήση κι η εφαρμογή της αθλητικής ψυχολογίας στις ακαδημίες και ποιος ο στόχος των επιστημόνων! Πως δουλεύει ο εκάστοτε επιστήμονας και πως μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη του. Η Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος MSc και Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Γλυκερία Σκούρα, μας λύνει κάθε απορία μιλώντας στο Gazzetta Weekend Journal!

Ποιος ο ρόλος του ψυχολόγου στα παιδιά στο ποδόσφαιρο;

Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα όπου έχουμε τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά τα οποία καλούμαστε να δουλέψουμε: φυσική κατάσταση, τεχνική, τακτική και ψυχολογία. Στην περίπτωση όπου ένας αθλητής παραλείπει κάποιο από αυτά σίγουρα δε θα μπορέσει να αποδώσει ιδανικά με βάση τις δυνατότητές του. Είναι αυτό που πάντα ρωτάμε τους αθλητές σε μια πρώτη συνάντηση: Πόσο σημαντικό ρόλο πιστεύεις ότι παίζει η ψυχολογία στο άθλημά σου; Σχεδόν όλοι θα απαντήσουν ότι είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα. Στην ερώτηση όμως πόσο συχνά εξασκείς ψυχολογικές τεχνικές αναλογικά με τα υπόλοιπα στοιχεία στην προπόνησή σου, η απάντηση είναι σπάνια, αν όχι ποτέ. Οι αθλητές όμως δεν έχουν έμφυτα ανεπτυγμένες όλες εκείνες τις ψυχολογικές δεξιότητες που καλούνται να χρησιμοποιήσουν στο πλαίσιο του αθλητισμού. Εκεί βρίσκεται και ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου.

Πως επιδρά και ποιος ο στόχος;

Οι βασικός στόχος πάνω στον οποίο δουλεύει ένας αθλητικός ψυχολόγος είναι η βελτιστοποίηση της ψυχολογικής και πνευματικής κατάστασης των αθλητών. Αυτό μεταφράζεται σε πολλά οφέλη όπως βελτίωση της απόδοσης, ενίσχυση της συγκέντρωσης, μείωση των επιπέδων του άγχους και δυνατότητα διαχείρισης της πίεσης, αύξηση της αυτοπεποίθησης, ψυχολογική ανάκαμψη μετά από τραυματισμό κ.α. Ουσιαστικά είτε μέσω ομαδικών είτε/και μέσω ατομικών συναντήσεων ο αθλητής μαθαίνει τις κατάλληλες τεχνικές ώστε να αποδίδει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει παρατηρηθεί;

Αναφορικά με τις ακαδημίες ποδοσφαίρου θα έλεγα αρχικά πως σημαντικό πρόβλημα είναι η έλλειψη γνώσεων γύρω από τον κλάδο της αθλητικής ψυχολογίας. Αν και όλο και περισσότεροι σύλλογοι συνεργάζονται με αθλητικούς ψυχολόγους, παρατηρείται ακόμη μία καχυποψία τόσο από τις ίδιες τις ομάδες όσο και από τους γονείς. Αυτό που εμείς βέβαια αντιμετωπίζουμε σαν πολυτέλεια ή σαν κάτι νέο που δεν ξέρουμε αν αποδίδει, είναι μία επιστήμη που έχει τις αρχές της στο 1890. Ένα άλλο ζήτημα που συχνά συναντώ είναι η υπερβολική έμφαση στη νίκη, η κριτική και οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες των γονέων που ειδικά σε μικρές ηλικίες καταλήγουν σε αυξημένο άγχος ή ακόμα και σε εγκατάλειψη του αθλήματος.

Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα, περίπτωσης που αισθανθήκατε δικαιωμένη για τη δουλειά που κάνατε;

Δικαιωμένη θα έλεγα ότι νιώθω όταν βλέπω περιπτώσεις αθλητών μου που δούλεψαν συστηματικά και ενεργά την ψυχολογία τους, πραγματικά σαν είναι ένας ακόμα μυς, να πετυχαίνουν τους στόχους τους. Ειδικά στο αναπτυξιακό πλαίσιο με το οποίο ασχολούμαι πιο επισταμένα, οι αθλητές μου με έχουν συγκινήσει πολλές φορές και η μεγαλύτερη ανταμοιβή μου ως επαγγελματίας είναι να τους βλέπω να εξελίσσονται σε κορυφαίο επίπεδο, αναγνωρίζοντας τη συμβολή που είχε η εξάσκηση της ψυχολογίας τους.

Ποιες οι διάφορες σε παιδικά τμήματα από αντρικό επίπεδο;

Γενικά στις αναπτυξιακές ηλικίες δίνεται έμφαση όχι μόνο στην αύξηση της απόδοσης αλλά και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων (life skills) που μεταφέρονται και στην καθημερινότητά εκτός γηπέδου. Παραδείγματος χάριν τα παιδιά μέσω της εφαρμογής ψυχολογικών τεχνικών στο αθλητικό πλαίσιο, μπορούν να μάθουν πώς να θέτουν στόχους ή πώς να διατηρούν έναν θετικό τρόπο σκέψης. Σαφέστατα δίνεται βαρύτητα στην παιδαγωγική προσέγγιση ενώ παράλληλα έχουμε ως προτεραιότητα το παιδί να αντλεί ευχαρίστηση από το άθλημα που κάνει. Σε επίπεδο ενηλίκων οι απαιτήσεις είναι σαφώς διαφορετικές όπως και η προσέγγιση. Σε κάθε περίπτωση ο αθλητικός ψυχολόγος λειτουργεί εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπόψιν τις ανάγκες του κάθε πελάτη.

Η ομάδα διαφοροποιεί τον τρόπο με τον οποίο δουλεύετε; Αν υπάρχει κάτι που αλλάζει τη μεθοδολογία σας τι είναι αυτό;

Η εκάστοτε ομάδα, ανάλογα πάντα με τους ανθρώπους που την στελεχώνουν, διοίκηση, τεχνικό team κλπ., μπορεί να προσεγγίζει έναν αθλητικό ψυχολόγο για διαφορετικούς λόγους. Τυχαίνει να καλούμαστε μεσούσης της σεζόν, έπειτα από άσχημα αποτελέσματα και έντονο προβληματισμό για την πορεία της ομάδας, όπου εκεί η αλήθεια είναι πως δε μπορούν να γίνουν θαύματα. Στην περίπτωση βέβαια που οργανωμένα ο αθλητικός ψυχολόγος διατηρεί μία στενή συνεργασία με μία ομάδα, μπορεί να λειτουργήσει με πρόγραμμα και συγκεκριμένη στοχοθεσία που έχει οριστεί εξ’ αρχής, να καθοδηγήσει, να διορθώσει και να συμβουλεύσει σε ό,τι τον αφορά. Η μεθοδολογία βέβαια έχει συγκεκριμένη ροή, από την ψυχομετρική αξιολόγηση των αθλητών μέχρι τις ομαδικές συναντήσεις και τις συνεδρίες σε ατομικό επίπεδο.

Πόσο σημαντική είναι η συνεργασία με τους γονείς;

Οι γονείς σίγουρα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αθλητική πορεία των παιδιών τους και η συνεργασία μαζί τους είναι ένα στοιχείο που λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν. Είναι γεγονός πως μαζί με τους προπονητές, οι γονείς επηρεάζουν σημαντικά την εξέλιξη του αθλητή, ειδικά στις αναπτυξιακές ηλικίες. Οπότε η συμβουλευτική προς το γονέα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας. Ειδάλλως κινδυνεύουμε να χάσουμε όλα όσα χτίζουμε με τον αθλητή. Αν για παράδειγμα σκεφτούμε την «εμπλοκή» του γονέα σαν ένα συνεχές που μπορεί να κυμαίνεται από χαμηλά έως υψηλά επίπεδα, αυτό που προτείνω είναι μια μέση κατάσταση. Παρατηρείται ότι τόσο οι γονείς που εμπλέκονται ελάχιστα όσο και αυτοί που στο άλλο άκρο εμπλέκονται υπερβολικά, μπορούν να λειτουργήσουν αρνητικά για τα παιδιά τους. Σίγουρα δε βοηθά ούτε ένας γονέας που δεν έρχεται ποτέ να παρακολουθήσει ούτε μία προπόνηση ή αγώνα του παιδιού του, αλλά σίγουρα ούτε και εκείνος ο γονέας που κρέμεται στην εξέδρα και δίνει τεχνικές οδηγίες στον αθλητή.

Η περίοδος παίζει ρόλο; Για παράδειγμα, το καλοκαίρι στην προετοιμασία; Που στοχεύετε εκεί;

Σίγουρα η προετοιμασία ενός αθλητή ενόψει της νέας σεζόν αποτελεί βασικό παράγοντα για την εξέλιξή του. Ειδικά στις αναπτυξιακές ηλικίες η μεταβατική αυτή περίοδος μπορεί να κρίνει πολλά και θεωρείται ιδανική για να ενταχθεί ο αθλητής σε ένα Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας. Υπάρχει αρκετός χρόνος για να μάθει τις κατάλληλες τεχνικές, να τις αφομοιώσει και να τις εισάγει αρχικά στο περιβάλλον της προπόνησης. Επίσης είναι σημαντικό το ότι δεν υπάρχει τόση πίεση όσο στην αγωνιστική περίοδο όπου θέλουμε άμεσα αποτελέσματα.

Δείτε το ντοκιμαντέρ του gazzetta.gr για την κατάθλιψη στο ποδόσφαιρο