Ελευθερόπουλος: «Οι ποδοσφαιριστές ζουν σε μια φούσκα»
Πλέον, μολονότι δεν αποτελούν πλειοψηφία, υπάρχουν ποδοσφαιριστές που καταλαβαίνουν από νωρίς πως η υπόλοιπη ζωή τους θα περιστρέφεται γύρω από την ασπρόμαυρη θεά, ωστόσο φροντίζουν να μπουν σε κάποια σχολή. Άλλοι την τελειώνουν, άλλοι την παρατούν. Τότε, στην εποχή που ο Δημήτρης Ελευθερόπουλος επέστρεφε από το «αγροτικό» στην Προοδευτική στον Ολυμπιακό, έχοντας πείσμα να καθιερωθεί, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Ελάχιστοι σκέφτονταν πέρα από την εφήμερη δόξα, από τα χρήματα που εξαφανίζονταν όπως ακριβώς ήρθαν, από το σκοτάδι που ακολουθεί όταν σβήνουν οι προβολείς. Ο Ελευθερόπουλος, παράλληλα με την καριέρα του, σπούδασε ψυχολογία στο Πάντειο. Περισσότερο για τον ίδιο, όπως μας λέει χαρακτηριστικά, όμως τα εφόδια που πήρε τον βοήθησαν να διαχειριστεί στη συνέχεια πρόσωπα και καταστάσεις. Ήταν, άλλωστε, ένα παιδί που φρόντιζε ανέκαθεν να ανοίγει το μυαλό του, ακόμα κι αν στα χρόνια της δόξας αυτό δεν το κατανοούσαν πολλοί. Με βιβλία, ταινίες, εμπειρίες.
Όντας πλέον προπονητής και έχοντας τριβή με νεότερους, αλλά και μια διαφορετική επαφή με τους ανθρώπους του χώρου, ο Δημήτρης Ελευθερόπουλος μίλησε στο ντοκιμαντέρ του gazzetta.gr «Το ποδόσφαιρο και το τέρας» για την κατάθλιψη και γενικώς τα ζητήματα ψυχικής φύσης που αντιμετωπίζει ένας ποδοσφαιριστής. Ως συνήθως, όμως, δεν έμεινε στην επιφάνεια. Αναφέρθηκε στη σύνδεση με την υπόλοιπη κοινωνία, στα όσα γίνονται στα πιο χαμηλότερα στρώματα, στον συντηρητικό χώρο του ποδοσφαίρου όχι μόνο όσον αφορά τους ψυχολόγους, αλλά τον ρατσισμό και την ομοφοβία. Αλλά και στην ίδια την πραγματικότητα του απαξιωμένου ελληνικού ποδοσφαίρου, στο ξέπλυμα ή στον άλλο σκοπό που έχουν κάποιοι για να βγάλουν χρήματα από αυτό.
Δείτε το ντοκιμαντέρ και διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη
Πώς αποφάσισες να σπουδάσεις ψυχολογία;
«Κοίταξε, πάντα ήμουν καλός μαθητής, ιδιαίτερα καλός. Αλλά από πάρα πολύ μικρός ήξερα τι θα ακολουθήσω επαγγελματικά. Δηλαδή το ποδόσφαιρο. Οπότε είχα την πολυτέλεια, επειδή με έκαναν επαγγελματία από πάρα πολύ μικρό στον Ολυμπιακό, να ακολουθήσω σπουδές μόνο και μόνο προς ίδιον όφελος, δηλαδή για τα ερεθίσματα που θα έπαιρνα. Από όλες τις σχολές που υπήρχαν στο μηχανογραφικό η ψυχολογία ήταν αυτό που με ιντρίγκαρε, που με γοήτευε περισσότερο».
Σε βοήθησε στη διαχείριση καταστάσεων κατά τη διάρκεια της καριέρας σου;
«Σίγουρα δεν μπορούμε να το αποκόψουμε. Όπως με βοηθάει στη ζωή μου με βοηθάει και στο ποδόσφαιρο. Με ποια έννοια όμως; Όχι στον αγωνιστικό χώρο. Όσον αφορά τη διαχείριση. Είναι πολύ μεγάλο όλο αυτό που συμβαίνει, είναι πολύ μεγάλη η έκθεση. Όταν παίζεις έναν αγώνα και ξέρεις ότι εκατομμύρια κόσμος το παρακολουθεί στην τηλεόραση, είναι ένα βάρος. Αυτό πρέπει να το διαχειριστείς. Και αν δεν είσαι αδαής, που σε αυτή την περίπτωση δεν σε νοιάζει τίποτα, λίγο σκεπτόμενος να είσαι, όλο αυτό είναι πάρα πολύ βαρύ να το αντέξεις στους ώμους σου. Οπότε με βοήθησε στη διαχείριση όλων αυτών των δύσκολων καταστάσεων. Εξήντα-εβδομήντα χιλιάδες κόσμος στο γήπεδο, 78.000, όταν παίζαμε τότε στο Champions League. Δηλαδή βγαίνεις και είναι 80.000 κόσμος όχι απλά να παρακολουθεί. Δεν είναι θεατρική παράσταση, που ο άλλος θα κάτσει ήσυχα και στο τέλος θα χειροκροτήσει. Ξέρεις ότι μετά από 90 λεπτά ή θα είσαι στους θεούς του Ολύμπου, ή θα είσαι “βγάλτε τις φανέλες και φύγετε από εδώ”. Είναι τεράστια η απόκλιση, η συναισθηματική, του τι μπορεί να συμβεί μέσα σε 90 λεπτά».
Αυτή είναι η μεγαλύτερη πίεση που αντιμετωπίζει ένας εν ενεργεία αθλητής;
«Υπάρχουν πάρα πολλά. Πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός πολύ μεγάλος. Υπάρχει μια πολύ στρεβλή εικόνα για το τι κάνει ένας ποδοσφαιριστής αυτού του επιπέδου. Ο κόσμος νομίζει ότι απλά φοράει ένα κοντό παντελονάκι και παίρνει εκατομμύρια. Δεν ισχύει τίποτα από αυτά. Το μόνο που ισχύει ως θετικό πολύ μεγάλο είναι ότι κάτι που αγαπάει πάρα πολύ το κάνει επάγγελμα. Ας τα πάρουμε ένα-ένα. Πρώτον δεν είναι ότι κάνει την πλάκα του. Το πρόγραμμα των προπονήσεων, της προετοιμασίας το καλοκαίρι στα βουνά, δεν υπάρχει ρεπό, είναι πάρα πολύ πιεστικό και πάρα πολύ δύσκολο. Δεύτερον, δεν βγάζει εκατομμύρια. Τα ποσοστά των ποδοσφαιριστών που αμείβονται έτσι ώστε να μπορούν μετά να είναι άνετοι οικονομικά στο μέλλον είναι γύρω στο 1.5%. Οπότε όλο το υπόλοιπο 98.5% θα τελειώσει σε μια ηλικία πολύ κομβική για έναν άνθρωπο, 34-35 χρονών. Είσαι νέος ακόμα, δεν ξέρεις να κάνεις τίποτα, επανερχόμαστε στο προηγούμενο, ότι απαιτεί διάρκεια, συνέχεια να είσαι εκεί και να κάνεις προπονήσεις, δεν σου αφήνει χώρο για περισσότερα, να κάνεις άλλα πράγματα, ιδιαίτερα επαγγελματικά εννοώ. Και είσαι 34-35, δεν έχεις πτυχίο, δεν ξέρεις να κάνεις τίποτα και δεν παίρνεις και μισθό. Οπότε, μιλάμε για ένα ελάχιστο ποσοστό αθλητών που αμείβονται έτσι ώστε να μπορούν να βιοποριστούν στην πορεία. Από αυτό το ελάχιστο ποσοστό αυτοί που τα κρατάνε για άλλους λόγους που θα αναπτύξουμε αργότερα, είναι ακόμα πιο μικρό. Οπότε ποιοι εκατομμυριούχοι; Είναι ο ένα κόμμα κάτι στους 100 και από αυτούς ένα πολύ μικρό ποσοστό έχει την ικανότητα να τα κρατήσει γιατί είναι τελείως απροετοίμαστος γι' αυτό που ακολουθεί μετά το ποδόσφαιρο.
Για μένα τα μεγαλύτερα προβλήματα, γι' αυτό είπα ότι πρέπει να τα διαχωρίσουμε, προκύπτουν από την πίεση όταν αγωνίζεσαι, όταν αγωνίζεσαι σε αυτό το πολύ υψηλό επίπεδο. Είναι πολύ μεγάλο το άγχος, πολύ μεγάλες προσδοκίες, πάρα πολύς κόσμος ασχολείται με αυτό, φανατίζεται με αυτό. Όπως επίσης είναι πολύ μεγάλος και ο ανταγωνισμός. Παίζεις και είσαι φανταστικά, δύο παιχνίδια δεν έκανες καλά ή χτύπησες, μπήκε άλλος σου πήρε τη θέση. Τελείωσε αυτό. Εμένα για να φέρω ένα προσωπικό παράδειγμα, την πρώτη χρονιά στον Ολυμπιακό 19 χρονών ξαφνικά από το πουθενά με έμαθε όλη η Ελλάδα, 20 χρονών παθαίνω χιαστό την πρώτη αγωνιστική. Εκεί που την πρώτη σεζόν το τηλέφωνο δεν σταματούσε να χτυπάει και όλοι να ενδιαφέρονται για μένα, με το που έπαθα χιαστό μετά από μια βδομάδα δεν έπαιρνε κανείς».
Συνηθίζεις; Προσαρμόζεσαι; Μαθαίνεις να το διαχειρίζεσαι;
«Εδώ έρχεται αυτό που είπαμε πριν, που με ρώτησες. Εδώ ναι, οι σπουδές με βοήθησαν, ή η ματιά μου. Για μένα δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι ένα πτυχίο ή σπουδές σε κάτι. Η γνώση από μόνη της δεν είναι ικανή, το θέμα είναι τι την κάνεις αυτή τη γνώση. Ξέρω ανθρώπους πανεπιστημιακούς που δεν έχουν καμία εσωτερική ισορροπία. Οπότε ναι, κι αυτό ήταν ένα εργαλείο ώστε να με βοηθήσει να το διαχειριστώ».
Είναι κομβικό να υπάρχει κάποιου είδους εκπαίδευση ως παράλληλη διαδικασία προκειμένου ο αθλητής να προετοιμάζεται για τη μέρα που θα τελειώσει η καριέρα του όταν σταματήσει;
«Εγώ θεωρώ ότι είναι κομβικό, όπως το λες, να προετοιμάζεται ο αθλητής για το τι ακολουθεί. Συνήθως είναι τελείως απροετοίμαστος, οι ποδοσφαιριστές σε αυτό το επίπεδο ζουν σε μια φούσκα. Σε αυτό το επίπεδο, γιατί στο άλλο το επίπεδο που λέγαμε, στο μεγαλύτερο ποσοστό των χαμηλότερων κατηγοριών, έχουν άλλα προβλήματα. Έχω κάνει προπονητής σε ομάδες που οι παίκτες έμεναν 2-2 και 3-3 ολόκληροι άνδρες γιατί δεν πληρώνονταν. Γιατί όταν τελειώσει η μεταγραφική περίοδος 31 Γενάρη και είναι Φλεβάρης και η ομάδα αποφασίσει να μην σε πληρώνει, δεν μπορείς να κάνεις κάτι και να μείνεις άνεργος για 6-7 μήνες. Θα το υποστείς και θα συνεχίσεις να μένεις απλήρωτος, μόνο και μόνο για να μην χάσεις τη σεζόν. Οπότε εκεί είναι άλλα τα προβλήματα. Στην άλλη κατηγορία που είναι σε υψηλό επίπεδο, ζουν σε μια φούσκα. Ζουν εκτός πραγματικότητας και εκείνοι και οι συγγενείς τους, η γυναίκα τους, τα παιδιά τους, οι γονείς τους. Όλοι ζούνε άλλο έργο.
Νομίζουν ότι αυτή η μηχανή χρήματος θα εξακολουθεί μια ζωή, τα έξοδα που έχουν είναι υπερβολικά, δεν ακονίζουν το μυαλό τους ή τα skills τους, τις ικανότητές τους για αργότερα, ώστε να μπορούν να κάνουν κάτι άλλο και τα ποσοστά είναι αμείλικτα, το τι συμβαίνει. Τα επίσημα νούμερα. Ξεκινάμε από αυτό που σου είπα ότι έχουν μάθει όλοι σε έναν λάθος τρόπο. Ο ένας στους τρεις ποδοσφαιριστές υψηλού επιπέδου, τον πρώτο χρόνο που σταματά την καριέρα του, παίρνει επίσημα διαζύγιο. Αυτό από μόνο του σου δείχνει για τι ανατροπές μιλάμε ότι επιφέρει. Ένας στους τρεις επίσημα διαζύγιο τον πρώτο χρόνο και πρόσεχε, μιλάμε για παιδιά 34-35 ετών, άρα διαζύγιο στα 36. Στην πενταετία, πριν τα 40, ένας στους δύο αντιμετωπίζει πρόβλημα οικονομικό. Όσα χρήματα και να έχει πάρει, σε ποσοστά πάνω από 75-78%, εμφανίζει μεγάλο προβλήματα υγείας. Με αρθρώσεις, κόκαλα και οστά. Που σημαίνει ότι χρειάζεσαι χρήματα για να μπορείς να είσαι σε μια κατάσταση, να έχεις μια α' ποιότητα ζωής. Εξαφανίζονται όλοι αυτοί οι αυλοκόλακες, που σε περιβάλλουν κατά τη διάρκεια της καριέρας σου, θα πάνε στον επόμενο. Έχει πολύ ενδιαφέρον γιατί τα λέω κατά καιρούς στους παίκτες μου και με κοιτάζουν λες και είναι κάτι πολύ μακρινό, πολύ παράξενο. Αλλά είναι αυτό που θα συμβεί. Καταλαβαίνεις πόσο απροετοίμαστοι είναι. Όλοι αυτοί θα φύγουν. Όχι, δεν θα φύγουν μόνο αυτοί, αλλά και οι πολύ κοντινοί τους άνθρωποι. Γιατί ανατρέπονται τα πάντα».
Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό; Έχει να κάνει με τους προπονητές; Με τις ομάδες; με τον Σύνδεσμο (ΠΣΑΠ); Όλοι μαζί πρέπει να αναλάβουν ρόλο;
«Ολοι μαζί. Νομίζω και ο ΠΣΑΠ, το καινούργιο συμβούλιο είναι πολύ ικανό με εξαιρετικά παιδιά. Πρέπει και οι οι ομάδες να έχουν ψυχολόγο, κάποιες το κάνουν στις ακαδημίες». Είναι απαραίτητο. Θα πρέπει να έχεις έναν ψυχολόγο. Πρώτα πρέπει να διαφυλάξεις τον ποδοσφαιριστή σου γι' αυτά που θα σου αποδώσει. Που θα σου αποφέρει. Ακόμα κι έτσι αν το δεις, ωφελιμιστικά, είναι αναγκαίος. Κάποιες ομάδες έχουν, στο εξωτερικό σχεδόν όλες. Οπότε διαχειρίζεται όλα αυτά τα άγχη του, τις σκέψεις του. Ο ψυχολόγος μπορεί να του βάλει τον σπόρο του ότι “τι έχεις σκεφτεί για μετά;”. Γιατί ένας ποδοσφαιριστής 26-27 χρονών στα καλύτερά του που παίζει, αν του κάνεις μόνο την ερώτηση “τι έχεις σκεφτεί για μετά το ποδόσφαιρο”, θα ταρακουνηθεί. Του είναι τόσο μακρινό. Που στην πραγματικότητα είναι τόσο κοντά. Τα επόμενα 7 χρόνια θα περάσουν έτσι. Και την ώρα που το λες, νομίζει ότι μιλάς για κάποιον άλλο και για πάρα πάρα πολλά χρόνια μετά. Οπότε και τον σπόρο απλά να του βάλεις, να του πεις “έχε το υπόψιν σου, σε 7 χρόνια κάποιοι έχουν παιδιά. Δες το παιδί σου, πότε γεννήθηκε, πότε πήγε 4-5, άρα θα φύγουν πολύ γρήγορα”. Αρκεί να μπει ο σπόρος. Δεν τους τον βάζει κανένας».
Αισθάνθηκες με τον τραυματισμό σου έτσι, σαν να χάνεις το έδαφος κάτω από τα πόδια;
«Έχει να κάνει με τον χαρακτήρα. Εγώ πάντα είχα έναν εγωισμό στα συγκεκριμένα, γιατί έκανα αρκετά χειρουργεία, ότι θα γυρίσω ακόμα πιο δυνατός. Μόνο στο ένα χειρουργείο της μέσης φοβήθηκα. Γιατί είχα αφόρητους πόνους, είχε παραλύσει το πόδι, οπότε ήμουν εκεί. Αλλιώς πάντα ένιωθα ότι θα γυρίσω ακόμα πιο δυνατός».
Γιατί οι ψυχολόγοι είναι ταμπού στο ποδόσφαιρο;
«Μιλάμε για έναν χώρο πολύ συντηρητικό, σε πολλά ζητήματα. Δεν είναι μόνο το θέμα του ψυχολόγου. Έναν χώρο αρκετά ομοφοβικό, έναν χώρο αρκετά ρατσιστικό. Από άγνοια κυρίως. Καλά, παλιότερα δεν το συζητώ, ήταν πολύ χειρότερα. Σιγά σιγά όμως ,επειδή όλα είναι αλυσίδα, αν κάποια παιδιά ανοίγουν το μυαλό τους, αν έρθουν οι ψυχολόγοι, αν οι προπονητές είναι άνθρωποι με ένα καλύτερο επίπεδο ανθρώπινο όλα αυτά σιγά σιγά θα βοηθήσουν στο να βελτιωθεί ο χώρος και να εναρμονιστεί με το σήμερα. Αλλά δεν είναι ο χώρος από μόνος του. Θέλω να πω ότι τα ποσοστά στην νεολαία στις πρόσφατες εκλογές όσον αφορά την ακροδεξιά είναι αυτά που είδαμε, μιλάμε για παιδιά ως 17 χρονών κοντά στο 15%. Οι ποδοσφαιριστές τι είναι; Παιδιά 19-20 χρονών. Είναι πολυσύνθετο το πρόβλημα, το γιατί η κοινωνία μας πηγαίνει ξανά προς τα εκεί».
Έχεις κληθεί να συμβουλέψεις ως προπονητής, ή έχεις δει περιπτώσεις που σε ταρακούνησαν;
«Έχω έρθει αρκετές φορές σε δύσκολη θέση κάποια παιδιά που παίξαμε μαζί στο υψηλό επίπεδο να μου χτυπήσουν την πόρτα για δανεικά, γιατί πραγματικά δεν έχουν να ζήσουν. Εκεί τι να τους συμβουλέψεις; Δεύτερον, κυρίως το έχω κάνει ως προπονητής. Έχοντας αυτή την εμπειρία, κυρίως έχοντας δει το που έχει καταλήξει το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπαικτών μου σε υψηλό επίπεδο, έχω προσπαθήσει αυτά τα παιδιά να τα αποτρέψω από το να κάνουν τα ίδια λάθη. Δεν είναι εύκολο, στο είπα και πριν. Νομίζουν ότι τους λες για κάποιον άλλον, δεν τους αγγίζει ιδιαίτερα. Κάποια βέβαια το ακούν. Με έχουν πάρει τηλέφωνο μετά από 2,3,4 χρόνια και μου έχουν πει “κόουτς σε έχω συνέχεια στο μυαλό μου, σε ευχαριστώ πολύ για αυτά που μας είπες τότε, τα βρήκα μπροστά μου”. Οπότε κυρίως ως προπονητής έχω μπει σε αυτή τη διαδικασία».
Με αλκοόλ ή τζόγο;
«Κοίταξε να δεις, στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν έχουμε ιδιαίτερα τέτοια προβλήματα, νομίζω ότι είναι περισσότερο μια νοοτροπία στην Αγγλία. Τουλάχιστον με όσους έχω συναναστραφεί εγώ».
Βάζω και το στοίχημα σε αυτά.
«Α, ναι. Το στοίχημα. Είναι μια αρρώστια. Τζόγος νόμιζα τα χαρτιά ή τα ζάρια που στην Αγγλία βλέπουμε περισσότερο. Και το θέμα του στοιχήματος είναι πάρα πολύ μεγάλο και χρίζει ανάλυσης. Από που ξεκινάει αυτό; Ξεκινάει από το ότι κάποιες ομάδες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά με τα χρήματα που παίρνουν. Γιατί όμως; Γιατί το προϊόν δεν μπορούν να το "πουλήσουν" πιο ακριβά. Γιατί όμως; Οπότε πάει η αλυσίδα. Το προϊόν είναι υποτιμημένο στην Ελλάδα. Τελείως. Απαξιωμένο θα έλεγα ότι είναι. Άρα, όταν το προϊόν είναι απαξιωμένο, οι ομάδες της Football League τι παίρνανε; 100 χιλιάδες ευρώ το χρόνο. Ποια είναι τα έξοδα μιας ομάδας; Τετρακόσιες – πεντακόσιες χιλιάδες. Οπότε ή κάποιος έχει να κάνει ξέπλυμα χρήματος και πάει να βάλει 500 χιλιάρικα στο πηγάδι, ή κάποιος θα μπει με σκοπό να τα βγάλει με άλλον τρόπο. Ποιος είναι ο άλλος τρόπος; Για τους ποδοσφαιριστές, το παράδοξο είναι ότι όποιος δεν θέλει να συμμετάσχει σε αυτή τη διαδικασία, θα τον πετάξουν έξω. Και θα δυσκολευτεί. Οπότε το στοίχημα είναι κι αυτό ένα τεράστιο κεφάλαιο που θα είναι πολύ όμορφο κάποια στιγμή να το κάνεις κι αυτό ένα ξεχωριστό θέμα».
Τι απαντάς σε κάποιον που έρχεται και σου λέει “Κόουτς, είμαι κλεισμένος στον εαυτό μου, δεν μπορώ άλλο” κτλπ;
«Τώρα με τις συμβουλές... να σου πω. Μου έχει τύχει συμπαίκτης μου να παθαίνει κρίσεις πανικού το βράδυ και γι' αυτό προσπαθούσε να πηγαίνει στο δωμάτιο μόνος του. Δεν πρέπει να τον συμβουλέψω εγώ, πρέπει να βρει τον ειδικό. Το μόνο που μπορώ να τον προτρέψω είναι το “ξέρεις κάτι; Προσπάθησε να βρεις έναν καλό ψυχολόγο”. Γιατί και εκεί ο κλάδος έχει όπως οι περισσότεροι κλάδοι πολύ ικανούς ανθρώπους. Πλέον, επειδή έχει ανοίξει κι αυτό το επάγγελμα υπάρχει αυτό που λέμε το coaching το ψυχολογικό ή οτιδήποτε. Να βρει κάποιον ικανό ώστε να τον βοηθήσει να το ξεπεράσει. Να ξεκαθαρίσουμε ότι τα ποσοστά της κατάθλιψης και της σχιζοφρένιας είναι εκτοξευμένα στην κοινωνία μας. Οι ρυθμοί είναι παρανοϊκοί. Τα άγχη είναι τεράστια. Η εποχή της εικόνας, τίποτα στο βάθος, όλα επιφανειακά, τίποτα να μην βιώσω, όλα απλά να τα καταγράψω να τα δείξω στους άλλους. Εκ των πραγμάτων με όλα αυτά τα δεδομένα είναι τεράστια τα ποσοστά κατάθλιψης και σχιζοφρένειας. και οι ποδοσφαιριστές είναι στην κοινωνία μας. Άρα και τα ποσοστά της κατάθλιψης ή όλων των υπολοίπων ψυχικών ασθενειών θα τα βρουν στο χώρο του ποδοσφαίρου...».
