Το 1962 δεν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει στις κινηματογραφικές αίθουσες ταινία για το απαγορευμένο. Μην πάει ο νους σας στο άσεμνο, το χυδαίο, το ποταπό. Για το απαγορευμένο ο λόγος, αυτό που και σήμερα προκαλεί σφίξιμο στο στομάχι. Για τον έρωτα τον ανείπωτο, τον καταδικασμένο, τον ανάρμοστο... Ναι, υπάρχει και ανάρμοστος έρωτας σύμφωνα με τις κοινωνικές συνθήκες.

Υπάρχει και σήμερα. Υπήρχε όμως και το 1962 και προφανώς από τη στιγμή που ξεκινά η σεξουαλική επιθυμία. Η καταπίεση της πυροδοτεί το απαγορευμένο και όταν προβλήθηκε το 1962 έκανε πάταγο. Ήταν η αποκάλυψη της τριγωνικής μορφής του έρωτα, διότι το σχήμα περιλαμβάνει τον ερωτευμένο, τον έρωτα και την επιθυμία. Η τελευταία ορίζει τη συμπεριφορά του σχήματος και η λανθάνουσα συναισθηματική κατάσταση οδηγεί σε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Το 1962 ο κόσμος είδε αυτό που είχε αποφύγει (ή έτσι νόμιζε), αυτό που δεν είχε αντιμετωπίσει και αυτό νόμιζε ότι δεν θα έβλεπε. Η επιθυμία γίνεται έρωτας και ο ερωτευμένος την βλέπει ξαπλωμένη στο γρασίδι να τον κοιτά αθώα και πονηρά. Η ενσάρκωση της επιθυμίας στο κορμί κοριτσιού 14 χρόνων! Να το απαγορευμένο και η απορία μένει μέχρι σήμερα: πώς έγινε ταινία όλο αυτό; Η “Λολίτα” είναι η 90η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Η συμμετοχή του Ναμπόκοφ

Τι ταινία Θεέ μου! Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ συναντά τον Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και μας παραδίδει αυτό το αριστούργημα. Το διασημότερο μυθιστόρημα του ρώσου συγγραφέα πέρασε στη μεγάλη οθόνη με εντυπωσιακό τρόπο. Η κινηματογραφική εκδοχή σε καμία περίπτωση δεν επισκίασε τη λογοτεχνική, αλλά σίγουρα στέκεται δίπλα της επάξια. Καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία του φιλμ η συμμετοχή του Ναμπόκοφ στο σενάριο, όπως και η επέμβαση σ' αυτό των Κιούμπρικ, Χάρις (σ.σ Τζέιμς Χάρις, παραγωγός). Οι παρεμβάσεις του Ναμπόκοφ μπορεί να μην περιόρισαν τον όγκο του σεναρίου, όμως και μόνο η παρουσία του στη διαδικασία εξασφάλισε την παραμονή κοντά στο πνεύμα και το ύφος του βιβλίου. Οι Κιούμπρικ, Χάρις το έκαναν ταιριαστό με το κινηματογραφικό ύφος χωρίς να αλλοιώσουν τον πυρήνα του. Το κρυφό, το υπονοούμενο, το άδηλο που περιμένει να ξεσπάσει, είναι ο πυρήνας βιβλίου-σεναρίου. Δεν πρέπει, φυσικά, να ξεχνάμε ότι Κιούμπρικ-Χάρις χρειάστηκε να συμμορφωθούν με τους αυστηρούς κανόνες λογοκρισίας που ίσχυαν τότε, αλλά και να μην αποδυναμώσουν το βιβλίο. Το αποτέλεσμα τους δικαιώνει. Παρά την παράλειψη των σεξουαλικών υπονοούμενων, αναφορών και επεισοδίων, ο υπαινιγμός γύρω από τη σχέση της ανήλικης με τον ενήλικο λειτουργεί τέλεια. Η συμμετοχή του θεατή γίνεται εντονότερη και η ιστορία της “Λολίτας” τον αγγίζει ως τα βάθη της ψυχής του.

Κεραυνοβόλος έρωτας και ένας μυστήριος τύπος

Ο βρετανός καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας Χάμπερτ Χάμπερτ, καταφθάνει στο Νιου Χάμσιρ των ΗΠΑ. Ψάχνει κατάλυμα για τη θερινή περίοδο πριν ξεκινήσει μαθήματα στο κολέγιο Beardsley. Η χήρα Σάρλοτ Χέηζ προσπαθεί να τον πείσει να μείνει σε δωμάτιο της μονοκατοικίας της. Ο Χάμπερτ είναι διστακτικός, αλλά όταν βλέπει τον κήπο αλλάζει γνώμη. Αιτία δεν είναι ο κήπος, αλλά η ανήλικη Ντολόρες Χέηζ που κάνει ηλιοθεραπεία στο γρασίδι. Ο Χάμπερτ την ερωτεύεται αμέσως. Από εκείνη τη στιγμή θέλει να είναι δίπλα της, κοντά της. Δεν είναι όμως ο μόνος που έχει ανάγκη από ερωτική σύντροφο. Η χήρα Χέηζ έχει χάσει εδώ και εφτά χρόνια τον άνδρα της και την έλκει αυτός ο εκλεπτυσμένος χαρακτήρας. Η ανήλικη Ντολόρες της είναι εμπόδιο, γι' αυτό και τη στέλνει σε κατασκήνωση θηλέων. Ο Χάμπερτ αναστατώνεται, αλλά η ανοιχτή εκδήλωση του έρωτα προς το πρόσωπο του από τη Σάρλοτ, του δίνει την ευκαιρία να μείνει κοντά στην Ντολόρες Γι' αυτό και παντρεύεται τη μητέρα της. Όσο είναι στο σπίτι της διατηρεί ημερολόγιο και καταγράφει τις σκέψεις και τον έρωτα του για την Ντολόρες ή χαϊδευτικά Λολίτα. Η Σάρλοτ θα το ανακαλύψει, θα χάσει τον έλεγχο και τη ζωή της όταν θα τη χτυπήσει αυτοκίνητο. Ο Χάμπερτ ξέρει ότι είναι η ευκαιρία του να μείνει για πάντα με τη Λολίτα, όμως δεν υπολογίζει τον μυστηριώδη Κλερ Κουϊλτι (Quilty), θεατρικό συγγραφέα και σεναριογράφο.

Ερωτικά τρίγωνα και ένοχη συνείδηση

Ο Κιούμπρικ δεν καθυστερεί και από το ξεκίνημα θέτει σε κίνηση το ερωτικό τρίγωνο ή τρίγωνα. Η μοναξιά και η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα πυροδοτούν τις σαρωτικές αλλαγές και την έκθεση των αληθινών προθέσεων των ηρώων. Η Σάρλοτ θέλει τον Χάμπερτ για να μην είναι μόνη και να ικανοποιεί τις σεξουαλικές τις ανάγκες. Ο Χάμπερτ ποθεί τη Λολίτα γιατί τον εξιτάρει η ομορφιά, το εύθραυστο της νεότητας και η άφθαρτη παρουσία της. Την ίδια στιγμή θέλει να ικανοποιήσει την εξουσία του και να γευτεί την τέλεια ομορφιά. Η Λολίτα επιβεβαιώνει το “Σύνδρομο της Ηλέκτρας” και γι' αυτήν το ζητούμενο/ποθούμενο είναι η αποδοχή από έναν ώριμο άνδρα, όπως ο Κουϊλτι. Η συντηρητική εποχή επιβάλλει κανόνες, συνήθειες, ενάντια στην δίχως ενοχές εκδήλωση της λίμπιντο. Η επιθυμία κινείται στο όριο μεταξύ “εγκράτειας-ξεσπάσματος” και όταν το περνά οι συνέπειες είναι τραγικές. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που κάνει το φιλμ τόσο ξεχωριστό: Η παρουσία του Κλερ Κουϊλτι. Το “άλλο εγώ” του Χάμπερτ, η ένοχη συνείδηση του που τον σαρκάζει, επικρίνει και προτρέπει να μπει στην περιοχή του απαγορευμένου. Ο Κιούμπρικ παίρνει συνταρακτικές ερμηνείες από τους Τζέιμς Μέισον, Σέλεϊ Ουϊντερς, Πήτερ Σέλερ και Σου Λίον. Η Σου Λίον που υποδύθηκε τη “Λολίτα” ήταν 14 ετών! Η ταινία αν και θεωρείται (και είναι) κλασική, οφείλει την ύπαρξη της στην τόλμη του Κιούμπρικ. Ο ίδιος είχε δηλώσει ότι αν καταλάβαινε, τότε, πόσο σοβαροί ήταν οι περιορισμοί λόγω λογοκρισίας, ίσως να μη γύριζε το φιλμ!