Πέρασαν 34 ολόκληρα χρόνια, σαν μια ζωή ολόκληρη! Πολλοί ήταν ακόμα αγέννητοι, πολλοί ήταν νέοι και τώρα έχουν γεράσει, κάμποσοι έχουν φύγει από τη ζωή. Δεν πρόλαβαν να δουν τον ΠΑΟΚ (ξανά) πρωταθλητή και Νταμπλούχο Ελλάδας. Πόσες μέρες, πόσα βράδια, 12.370 για την ακρίβεια, αν δεν μπερδευτήκαμε με τα δίσεκτα, δε χαθήκαμε στο μέτρημα, πόσα όνειρα. Τα καλύτερά μας χρόνια...

H πιο χαρακτηριστική εικόνα της εποχής ήταν ο Λευκός Πύργος «ντυμένος» περιμετρικά με σκαλωσιές. Από την ημέρα που ξεκίνησε το πρωτάθλημα της σεζόν 1984-85 μέχρι και που ολοκληρώθηκε το σύμβολο της πόλης ήταν κλειστός λόγω έργων. Για να καταλάβετε, οι ΠΑΟΚτσήδες πανηγύρισαν παρέα με τις σκαλωσιές!

Δραχμούλες στις τσέπες είχαμε τότε, όχι πολλές, τα παιδιά έπαιζαν Subbuteo και όχι... Fortnite πηγαίναμε σχολείο «πρωί και απόγευμα», το ένα σύνθημα που άκουγες σουλατσάροντας στα στενά πέριξ της Τούμπας έλεγε: «ΠΑΟΚ, ΠΑΣΟΚ, ηλεκτροσόκ!» και το άλλο «Τούμπα, Ιράν, Καμπότζη, Βιετνάμ…». Διαχρονικά «χιτ» μιας περιόδου, που όλοι κάτι ψάχναμε.

Κάπου διάβασα και θα συμφωνήσω ότι οι σημερινοί σαραντάρηδες και βάλε, ήμαστε μια γενιά σε αναμονή, γιατί όπως πολύ σωστά έχει καταγραφεί, είμαστε η γενιά που πέρασε την παιδική ηλικία περιμένοντας. Για θυμηθείτε: Έπρεπε να περιμένουμε δύο ώρες μετά το φαγητό πριν κολυμπήσουμε, δύο ώρες μεσημεριανό ύπνο για να ξεκουραστούμε και τις Κυριακές έπρεπε να…μείνουμε νηστικοί όλο το πρωί για να κοινωνήσουμε. Κάναμε ταξίδια 10 και 12 ωρών, πέντε άτομα σε ένα αυτοκινητάκι και δεν υποφέραμε από το «σύνδρομο της τουριστικής θέσης».

Εκείνη η γενιά μεγάλωσε ανεβαίνοντας στα ποδήλατα χωρίς κράνη και προστατευτικά, έκανε «ωτο-στοπ» στην εθνική οδό και στον δρόμο από τη Θεσσαλονίκη για τη Χαλκιδική, οι ριψοκίνδυνοι καβάλαγαν τις μοτοσικλέτες χωρίς δίπλωμα. Που να περιμένεις να γίνεις 18 ετών. Μεγαλώσαμε παίζοντας «μακριά γαϊδούρα» και κανείς μας δεν έπαθε κήλη ή εξάρθρωση. Βγαίναμε από το σπίτι τρέχοντας το πρωί, παίζαμε όλη τη μέρα και δεν γυρνούσαμε στο σπίτι παρά μόνο αφού είχαν ανάψει τα φώτα στους δρόμους.

Οι μανάδες μας περίμεναν στο μπαλκόνι καρτερικά να ακούσουν από μακριά μια γνωστή φωνή ή το θόρυβο που έκανε η «σέμπρικ» εξάτμιση στο «φτιαγμένο» μας «παπάκι», βλέπετε τότε δεν υπήρχαν κινητά. Δεν είχαμε Playstation, Netfilx συνδρομητικά κανάλια, βιντεοταινίες με ήχο surround, το πολύ καμία βιντεοκασέτα από τα περίφημα «βίντεο κλαμπ», που άνοιγαν σε κάθε γειτονιά, δεν υπήρχαν internet καφέ, υπολογιστές με Vdsl γραμμές Ιnternet, λάπτοπ. Εμείς, πάντως, είχαμε φίλους.. Κανονίζαμε να βγούμε μαζί τους και βγαίναμε. Όλοι μαζί κάναμε διακοπές τρεις μήνες τα καλοκαίρια και περνούσαμε ατέλειωτες ώρες στην παραλία χωρίς αντηλιακή κρέμα με δείκτη προστασίας 30 και χωρίς μαθήματα ιστιοπλοΐας, τένις ή γκολφ.

H περιοχή της Τούμπας δεν ήταν όπως σήμερα, δεν είχε καν δημιουργηθεί ο Περιφερειακός της Θεσσαλονίκης, εμείς πηγαίναμε εκδρομή με το σχολείο ως εκεί, την ίδια χρονιά που ο ΠΑΟΚ πήρε το πρωτάθλημα (1984-85) άρχισε να λειτουργεί το 1^ο και 2^ο Γυμνάσιο-Λύκειο Άνω Τούμπας, επί της οδού Τυρολόης, απέναντι σχεδόν από τη θύρα 4. Στις κοπάνες δίναμε ραντεβού στην πασίγνωστη Καλούα και την Atmosphere, με την ανατρεπτική μουσική της, απ’ όπου έβλεπες την κάτω πλευρά του γηπέδου, απέναντι ήταν το θρυλικό καφενείο με ένα-δύο ηλεκτρονικά παιχνίδια, ένα μπιλιάρδο και ένα ξύλινο ποδοσφαιράκι, όπου στεγαζόταν ο σύνδεσμος της Τούμπας και όποτε πήγαινες σκαστός από το σχολείο θα συναντούσες τον πρόεδρο «Παπέν», τον «Κουζού», τον Μίλη και πολλές ακόμη αυθεντικές μορφές του τότε «ασπρόμαυρου» οπαδικού κινήματος.

Στο χώρο των σχολείων απέναντι από τα επίσημα της Τούμπας, για τα οποία σήμερα γίνεται κουβέντα, λόγω της κατασκευής του νέου γηπέδου, υπήρχε ακόμη το ξερό γήπεδο, όπου έκαναν προπονήσεις τα «τσικό» και τα εφηβικά του ΠΑΟΚ, εκεί όπου έκανε τα πρώτα του βήματα ο Γιώργος Τουρσουνίδης, παιδί της γειτονιάς μας, όπως και πολλοί άλλοι μπαλαδόροι της εποχής.

Ο κόσμος το ‘85

Το 1985 στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ βρισκόταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν, στο Βερολίνο έστεκε όρθιο το Τείχος, η Σοβιετική Ένωση των 280 εκατομμυρίων κατοίκων παρέμενε κραταιά, μόλις είχε εκλεγεί Πρόεδρος ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εφαρμόζοντας την περίφημη «Περεστρόικα», που θα οδηγούσε στη διάλυση της ΕΣΣΔ στα χέρια του, ενώ από την τωρινή πρωταθλήτρια ομάδα του ΠΑΟΚ μόνος γεννημένος ήταν ο Στέλιος Μαλεζάς, που έκλαιγε βγάζοντας τα πρώτα του δοντάκια στην Κατερίνη, αφού ήταν μόλις τριών μηνών!

Ο σημερινός ισχυρός άντρας της ΠΑΕ ΠΑΟΚ, Ιβάν Σαββίδης, τότε ήταν μόλις 26 ετών και φοιτούσε ακόμα στην οικονομική σχολή του Πανεπιστημίου Δημόσιας Οικονομίας του Ροστόφ, ενώ παράλληλα δούλευε στο καπνεργοστάσιο του Ντον, ενώ στην ελληνική τηλεόραση των δύο εθνικών καναλιών, ΕΡΤ 1 και ΕΡΤ 2, υπήρχαν οι εκπομπές «Τα λιονταράκια του Κυρ Ηλία» και «Ο Ανδροκλής και τα λιοντάρια του».

Πολιτική και μπάλα

Το 1985 ξεκινάει με τον ΠΑΟΚ στην κορυφή της βαθμολογίας και τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου να εγκαινιάζει στις 16 Φεβρουαρίου το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, όπως ο ίδιος το είχε ονομάσει, στον Πειραιά. Την επομένη ο «Δικέφαλος» έπαιζε στο άλλο μεγάλο αθλητικό στάδιο της εποχής, το φρέσκο ΟΑΚΑ, με τον Ολυμπιακό, όπου θα γνώριζε τη μία από τις τρεις ήττες του στο δρόμο προς τον τίτλο.

Η διαμάχη μεταξύ του κυβερνώντος και πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, είχε πάρει χαρακτήρα προσωπικής βεντέτας, ωστόσο, το σημαντικότερο γεγονός του έτους ήταν η πολιτική εξαπάτηση του Παπανδρέου προς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ενώ τόσο ο ίδιος, όσο και στενοί συνεργάτες του τον διαβεβαίωναν ότι θα τον πρότειναν για δεύτερη θητεία στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ουσιαστικά εν μία νυκτί επέλεξαν «από το πουθενά» τον δικαστικό Χρήστο Σαρτζετάκη, ο οποίος το Μάρτιο του ’85 εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας (με την καθοριστική ψήφο Αλευρά), ενώ επισπεύσθηκε και ο χρόνος των βουλευτικών εκλογών, τις οποίες κέρδισε με 45%, έναντι 40% της Νέας Δημοκρατίας. Οι εκλογές έγιναν στις 2 Ιουνίου του 1985, μια εβδομάδα προτού ο «Δικέφαλος» σφραγίσει και μαθηματικά την κατάκτηση του πρωταθλήματος στη Νέα Σμύρνη με το 0-0 απέναντι στον Πανιώνιο.

Είχε προηγηθεί η νύχτα της 29^ης Μαΐου, μια από τις πιο μαύρες στην ιστορία του παγκοσμίου ποδοσφαίρου. Ο τελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών ανάμεσα στη Γιουβέντους και τη Λίβερπουλ στο «Χέιζελ» των Βρυξελλών πνίγηκε στο αίμα 39 Ιταλών φιλάθλων, εξαιτίας της ασυγχώρητης προχειρότητας με την οποία είχε οργανωθεί από τη βελγική αστυνομία η είσοδος των οπαδών των δύο ομάδων στις εξέδρες. Μετά από αυτό το τραγικό συμβάν, η Βρετανή πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ θ’ απαγορεύσει τη συμμετοχή όλων των αγγλικών ομάδων στα ευρωπαϊκά Κύπελλα για τα επόμενα πέντε χρόνια!

Ο «Σαλονικιός»

Το 1985 η έβδομη τέχνη έμεινε χωρίς τη Σιμόν Σινιορέ, τον Ροκ Χάντσον, τον Όρσον Ουέλς και τον Γιουλ Μπρίνερ και η ελληνική δίχως το Λάμπρο Κωνσταντάρα και την αδελφή του Μίτση, τη Σαπφώ Νοταρά και τον Τάκη Μηλιάδη. Τα γράμματα και οι τέχνες μας θρήνησαν επίσης το Νίκο Εγγονόπουλο, τον Σπύρο Βασιλείου, το Γιώργο Ιωάννου και τον χαράκτη Τάσσο.

Ο ΠΑΟΚτσής ως το κόκκαλο, Στράτος Διονυσίου, ξεπερνά τα 100.000 αντίτυπα μέσα από τον εμπορικά πλατινένιο δίσκο «Ο Σαλονικιός». Η πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του Χρήστου Νικολόπουλου με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, οι οποίοι υπέγραψαν ορισμένες από τις καλύτερες δουλειές την πενταετία 1985-1990, είχε ως ερμηνευτή τον αξέχαστο Στράτο Διονυσίου κι έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους ωραιότερους λαϊκούς δίσκους.

Εκτός από τον «Σαλονικιό» που παιζόταν ασταμάτητα στα ελάχιστα (κρατικά) ραδιόφωνα, ένα από τα σουξέ της εποχής ήταν και το «Με σκότωσε γιατί την αγαπούσα», ενώ η Άννα Βίσση τραγουδά το «Δώδεκα» μέσα από το άλμπουμ της «Κάτι συμβαίνει» και η Νάνα Μούσχουρη συνεργάζεται με τον Γιώργο Χατζηνάσιο και άνω των 130.000 ελληνικών οικογενειών αγοράζουν και ακολουθούν την «Ενδεκάτη εντολή» τους.

Οι αδελφοί Κατσιμίχα έρχονται με τον πρώτο δίσκο τους, «Ζεστά Ποτά», να αλλάζουν ολοκληρωτικά το τοπίο στο ελληνικό τραγούδι. Το πρώτο «hit» ήταν το «Ρίτα-Ριτάκι», το τραγούδι που το ραδιόφωνο αγάπησε αμέσως και τραγουδούσαν οι μαθητές στις σχολικές εκδρομές. «Ο ύμνος της χυλόπιτας», που έκανε γνωστούς τους δίδυμος αδερφούς και ο δίσκος πούλησε χιλιάδες αντίτυπα, με συγκλονιστικό επίσης το τραγούδι «Φάνης».

Η Άλκηστης Πρωτοψάλτη «κυκλοφορεί και οπλοφορεί», την ώρα που ο Θεσσαλονικιός δημιουργός και τραγουδιστής Γιάννης Μηλιώκας εμφανίζεται με τον πρώτο δίσκο του «Εδώ Θεσσαλονίκη». «Α μπεμπα μπλομ», «Στο έτσι», «Βρήκα δέκτη», «Απόψε θα γουστάρουμε παρέα» ακούγονται πολύ, αλλά το μεγάλο «μπαμ» γίνεται με το πασίγνωστο «Ποιμενικόν rock» -στα πρότυπα του θρυλικού «Τραμπάκουλα» του Χάρρυ Κλυνν-, το οποίο περιγράφει ανάγλυφα τις τάσεις νεοπλουτισμού του Έλληνα της δεκαετίας του ’80…

Η Θεσσαλονίκη του ‘85

Στη Θεσσαλονίκη οι νέοι της εποχής δίνουν ραντεβού στο διαχρονικό σημείο συνάντησης, την Καμάρα, κόβουν βόλτες στα «ουφάδικα» της Ναυαρίνου, μαγαζιά με Pac Man, Phoenix, άντε το πολύ Tetris, πίνουν τον καφέ τους στο Θερμαϊκός, γενικά η παλιά παραλία της πόλης ήταν γεμάτη θρυλικά καφενεία όπως το Αιγαίο, το Ματζέστικ, το Αχίλλειο, ενώ η υψηλή κοινωνία έτρωγε ψάρια στο Μαϊάμι στον Αη Γιάννη της Κρήνης.

Στην κεντρική αγορά, μετά από ντέρμπι γινόντουσαν οι περίφημες «κηδείες» των ηττημένων, με εμπόρους και υπαλλήλους να γυρνούν μέσα στις στοές με τα κηδειόχαρτα των ομάδων στο χέέρι, στην αγαπημένη στοά Μοδιάνο αρχίζει να γοητεύει η μυρωδιά από τα Βομβίδια, του Σάκη Βαγιάτα, με τα περίφημα σουτζουκάκια (τα βομβίδια) στη λαδόκολλα μαζί με το μπούκοβο. Το μαγαζί όπου δεν σέρβιραν ποτέ τηγανητές πατάτες! Ο ιδιοκτήτης τις θεωρούσε περιττές.

Απέναντι από τα γραφεία της νομαρχιακής επιτροπής του ΠΑΣΟΚ, άρχισε να λειυουργεί το '82, έγινε στέκι πολιτικών, αθλητών, δημοσιογράφων, είναι για τους ανθρώπους του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη ό,τι είναι ίσως για τους νεοδημοκράτες στην Αθήνα ο «Μπαϊρακτάρης», ένας γαστρονομικός θρύλος για την πόλη, όπου στους τοίχους του θα έβλεπες την ιστορική φωτογραφία του Μιχάλη Παππού, με την ντρίπλα του Γιώργου Κούδα πάνω στον Άνθιμο Καψή.

Σημειωτέον, για την ιστορία και μόνο, δεν υπήρχε ποτέ καμία μυστική συνταγή, απλά όλη η πόλη μιλούσε για μια κρυμένη συνταγή...

Οι φοιτητές σύχναζαν σε ταβέρνες στα Κάστρα, όπως στη Δόμνα ή σε «ρεµπετάδικα», όπως το Χάραµα στην περιοχή Παπάφη ή µπουάτ, όπως το Αχίλλειον στην οδό Αγίου ∆ηµητρίου ή τα ∆έκα Βήµατα στην Άµµο στη Φλέµινγκ. Στην Πλατεία Αριστοτέλους έβρισκες τη disco Lavalbone, λίγο πιο πάνω στην Π.Π. Γερμανού Figaro και Griffyth’s, ενώ το 1985, όπως αναφέρει η «Parallaxi» (www.parallaximag.gr), κάτω από το Tiffany’s στην Ικτίνου, ανοίγει το νέο Basement, το πρώτο το είχε κλείσει η αστυνομία το 1983. «Τα παιδιά του κέντρου προσκυνούν. Μαζί τους σιγά σιγά και όλη η πόλη. Ο θρίαμβος συνεχίζεται μέχρι που το υπόγειο κλείνει διότι ενοχλούσε γενικώς το φιλήσυχο κέντρο της πόλης και το εστιατόριο επάνω…». Στην οδό Ανθέων, σε ένα παλιό σπίτι, που σήμερα στεγάζεται το Habanera, λειτουργεί το Housemobile και συνεχίζοντας ανατολικά θα συναντούσες τηn disco L’ Apogee και την Amnesia, που λειτουργούσε χειμώνα, όπως άλλωστε και όλες εκείνης της εποχής.

Οι νέοι πηγαίνουν από το Μικρό Καφέ στο Tequila και στο Εν Πλω, ενώ δεν γίνεται να μην έχεις σταματήσει να φας στο τοστάδικο Snoopy στη Χρυσοστόμου Σμύρνης και να περάσεις στον ίδιο δρόμο από το Berlin με τη δυνατή ροκ μουσική. Σημείο αναφοράς στη νεολαία της Θεσσαλονίκης αποτελεί το πιο σημαντικό μπαρ των 80’s το Belair, ενώ ο Νίκος Μοδιώτης, ανοίγει στην Προξένου Κορομηλά 58 το ροκ μπαρ «Λούκυ Λουκ», που δυστυχώς έκλεισε το 2017.

Η δική μας γενιά, αυτή που ονομάστηκε ως τα παιδιά του New Wave, που συνυπήρχε με πάνκηδες οι οποίοι έβαφαν ότι χρώμα ήθελαν τα όρθια μυτερά σαν καρφιά μαλλιά τους και με τα ροκαμπίλια του Έλβις, έζησε και μεγάλωσε σε μια άλλη Θεσσαλονίκη, όπου το πλακόστρωτο της παραλίας έφτανε μέχρι το Ποσειδώνιο και το θρυλικό Λούνα Παρκ.

Πάντως, η γενιά μας πρόλαβε να δει τον ΠΑΟΚ πρωταθλητή Ελλάδας το 1985 και Νταμπλούχο Ελλάδας το 2019, τριάντα τέσσερα χρόνια μετά, άσχετα αν το σύνθημα «ΠΑΟΚ, ΠΑΣΟΚ, ηλεκτροσόκ» δε θυμίζει τίποτα πια…