Οι αποφάσεις της Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών είναι σαν τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης: τις αποδέχεσαι, τις σέβεσαι, αλλά δεν τις αφήνεις ασχολίαστες. Είτε είναι θετικές είτε αρνητικές. Εμάς μας ενδιαφέρει το δεύτερο σκέλος για δύο λόγους: Πρώτο, γιατί είναι ωραίο, υγιές, να διαφωνείς και δεύτερο, γιατί προκαλείται “θόρυβος”, ένταση και ίντριγκα που δεν ξεπέφτει σε χαμηλό επίπεδο. Μία από τις αποφάσεις που προκαλούν σχόλια είναι αυτή για το Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας. Υπήρξαν στιγμές στην ιστορία των βραβείων που ακόμη αναρωτιόμαστε “μα, πώς δεν πήρε αυτός το Όσκαρ σκηνοθεσίας;”. Θα σας παρουσιάσουμε -με επιχειρήματα φυσικά- μερικούς από τους κορυφαίους σκηνοθέτες που άξιζαν τουλάχιστον ένα αγαλματάκι στην κατηγορία “Καλύτερη σκηνοθεσία”. Περιμένουμε τις απόψεις σας. Είτε συμφωνείτε είτε διαφωνείτε (καλύτερα το δεύτερο).

Στάνλεϊ Κιούμπρικ

Διαβάζεις το όνομα, σκέφτεσαι τι έχει κάνει και αυθόρμητα λες “μα, είναι δυνατόν; Δεν έχει πάρει Όσκαρ Σκηνοθεσίας;”. Το ερώτημα θα έπρεπε να ανήκει στη σφαίρα του φανταστικού, να είναι ένα κακόγουστο αστείο. Και όμως… Τι κι αν προτάθηκε για “SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα ή Πώς έμαθα να μην ανησυχώ και να αγαπώ τη βόμβα”, “2001: Οδύσσεια Διαστήματος”, “Κουρδιστό Πορτοκάλι”, “Μπάρι Λίντον”. Και μόνο οι τίτλοι αρκούν. Όμως, αν έπρεπε να βρούμε ισχυρό επιχείρημα, αυτό θα ήταν το “2001”. Μέχρι σήμερα παραμένει πρωτοποριακό, τολμηρό, παράδειγμα μίμησης για όσους ασχολούνται με την κατηγορία “Sci-fi”. Ακόμη και για τη “Λάμψη” θα μπορούσε να λάβει τη διάκριση. Σκηνοθέτης με μοναδική υπογραφή, εντυπωσιακό καλλιτεχνικό όραμα και ιδιαίτερη σκηνοθετική ματιά.

Άλφρεντ Χίτσκοκ

Τι να πεις εδώ; Μακάρι να ζούσε να του έδινε 12 Όσκαρ σκηνοθεσίας μαζεμένα! Είχε προταθεί για τα “Ρεβέκκα”, “Σιωπηλός μάρτυρας”, “Ψυχώ”,κ.α. Ο άνθρωπος που συνέβαλλε όσο λίγοι στη γιγάντωση του Χόλυγουντ, ο άνθρωπος που παρουσίασε καλύτερα απ’ όλους τον ταραγμένο ψυχικό κόσμο της ανθρωπότητας! Αν διαλέξουμε, για παράδειγμα, το “Ψυχώ” και τον “Σιωπηλό μάρτυρα” θα μάθουμε τι σημαίνει φτιάχνεις κινηματογραφικό κάδρο, πώς “εισβάλλει” η κάμερα στο εσωτερικό τοπίο του ήρωα, πώς το σκηνικό δεν είναι μόνο για διακόσμηση… Βέβαια, το αριστούργημα του Χίτσκοκ είναι άλλο (δεν προτάθηκε καν). Το “Vertigo” (Δεσμώτης του ιλίγγου). Ρυθμός, αφηγηματική τεχνική, φωτογραφία, μοντάζ, τα πάντα τέλεια. Ο Χίτσκοκ πάντα θα στοιχειώνει την Ακαδημία, όπως τα φιλμ του το κοινό.

Όρσον Γουέλς

Το όνομα του μπαίνει δίπλα στην επισήμανση “Καλύτερη ταινία όλων των εποχών”. Ναι, ο δημιουργός του “Πολίτη Κέιν” δεν έχει πάρει Όσκαρ σκηνοθεσίας. Ακόμη κι αν δεν έκανε τίποτε άλλο στην καριέρα του, ο “Κέιν” αρκεί. Η ταινία ήταν μπροστά από την εποχή της και φυσικά διατηρεί τη φρεσκάδα της μέχρι σήμερα. Εννοείται ότι αποτελεί δωρεάν μάθημα σκηνοθεσίας και τεχνικών επιτευγμάτων, ενώ μην ξεχνάμε ότι αυτή ήταν η πρώτη του ταινία! Ο κόσμος του κινηματογράφου χωρίζεται σε δύο περιόδους: πριν τον “Πολίτη Κέιν” και μετά τον “Πολίτη Κέιν”. Ο Κέιν ενοχλούσε τη βιομηχανία γιατί δεν είχε σκοπό να φτιάξει κάτι εύπεπτο και μαζικό. Αναζητούσε την τελειότητα και δεν έκανε κανέναν, μα κανέναν, συμβιβασμό.

Σίντνεϊ Λιούμετ

Ο Λιούμετ αν και έχει βαρύ όνομα περνά -άδικα- απαρατήρητος. Η φιλμογραφία του περιλαμβάνει ταινίες μεγάλου εκτοπίσματος και τέσσερις απ' αυτές είχαν προταθεί για Όσκαρ σκηνοθεσίας. “Οι 12 ένορκοι”, “Σκυλίσια μέρα”, “Το δίκτυο”, “Η ετυμηγορία”. Όλες έχουν βρει θέση στη λίστα των κλασικών, όμως τουλάχιστον για μία απ' αυτές άξιζε τη βράβευση στην εν λόγω κατηγορία. Η “Σκυλίσια μέρα” με τον Αλ Πατσίνο για παράδειγμα. Ο Λιούμετ “πατά” σε ένα στιβαρό σενάριο και με την άμεση, επιθετική προσέγγιση του το απογείωσε. Πήρε το μέγιστο από τον Πατσίνο και μας έδωσε κάτι αξέχαστο. Γενικά, υποτιμημένος σκηνοθέτης που έμενε πιστός στο σενάριο, αν και στο “Δίκτυο” έδειξε ότι είχε την ικανότητα να ξεφύγει απ' αυτό και να φτιάξει κάτι όμορφο.

Τσάρλι Τσάπλιν

Το όνομα θα αρκούσε για να τεκμηριωθεί το μέγα αμάρτημα της Ακαδημίας. Είναι αδιανόητο να μην έχει καν υποψηφιότητα! Και όμως! Δεν προτάθηκε ποτέ! Αν έχει λόγο ύπαρξης η Ακαδημία και η βιομηχανία του κινηματογραφικού θεάματος, ένας απ' αυτούς είναι ο Τσάπλιν. Είτε μιλάμε για τις χωρίς ήχο ταινίες είτε γι' αυτές με ήχο, κανείς, μα κανείς, δεν μπορεί να πλησιάσει την μαεστρία και ευφυΐα του. Η πρόκληση γέλιου ποτέ δεν ήταν εύκολη υπόθεση, αλλά ο Τσάπλιν “έσκαψε” και έψαξε μες τις ψυχές μας, ηρέμησε τις καρδιές μας και έδωσε εικόνες που θα θυμόμαστε πάντα. Απλά φέρτε στο μυαλό σας πλάνα από “Χρυσοθήρα”, “Χαμίνι”, Μοντέρνοι καιροί”, “Ο μεγάλος δικτάτορας”...

Σέρτζιο Λεόνε

Για την αξιοσέβαστη Ακαδημία σκηνοθέτης που καθιερώθηκε με ταινίες γουέστερν δεν είναι ικανός να μπει στην ελίτ. Προφανώς και διαφωνούμε. Το γεγονός ότι ταινίες όπως “Για μια χούφτα δολάρια”, “Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος”, “Κάποτε στη Δύση”, έχουν καρφωθεί στη μνήμη μας λέει πολλά. Ο Λεόνε αγνοήθηκε από τα σεπτά μέλη της Ακαδημίας, αλλά οι ταινίες του πήγαν σε άλλο επίπεδο το γουέστερν, είδος που βρίσκεται στην ψυχή της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Για το “Κάποτε στη Δύση” θα έπρεπε να έχει τιμηθεί με το Όσκαρ σκηνοθεσίας. Ο ρυθμός, η ατμόσφαιρα, τα κάδρα που αγγίζουν την εικαστική τελειότητα... όλα αυτά δεν τα βρίσκεις σε “ψαγμένους” και προχωρημένους σκηνοθέτες.

Ακίρα Κουροσάβα

Ναι, ο Ιάπωνας σκηνοθέτης θα μπορούσε να πάρει το ΄Οσκαρ για το “Ran”. Η δικαιολογία ότι η Ακαδημία εντάσσει τα ξενόγλωσσα φιλμ σε ξεχωριστή κατηγορία δεν περνάει πια. Η τέχνη του κινηματογράφου είναι οικουμενική, αν μια ταινία είναι καλογυρισμένη και άρτια σε όλα τα επίπεδα γιατί να μην είναι υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθεσίας; Δεν είναι τυχαίο ότι Ο Κουροσάβα ήταν υποψήφιος για το “Ran”. Στο παρελθόν είχε βραβευθεί για το “Ρασομόν” (Ξεχωριστό Ξενόγλωσσο Φιλμ). Το “Ran” για παράδειγμα έχει όσα χρειάζεται για να τιμηθεί. Δράση, εικαστικό-νοηματικό βάθος, ερμηνείες, πολύ καλό μοντάζ, φωτογραφία, αψεγάδιαστο σενάριο...

Φεντερικό Φελίνι

Ο Φελίνι δεν έχει παράπονο από την Ακαδημία. Όχι. Αρκετά Όσκαρ μετρά η συλλογή του, μεταξύ των οποίων και ένα τιμητικό για την προσφορά του στην 7η Τέχνη. Παρ' όλα αυτά, Όσκαρ σκηνοθεσίας δεν πήρε! Ακούγοντας το όνομα και φέρνοντας στη μνήμη ταινίες όπως “Γλυκιά ζωή”, “8 1/2”, απορείς για την ήττα του. Ειδικά το “8 1/2” είναι φιλμ που λίγα μπορούν να συγκριθούν μαζί του. Ημιαυτοβιογραφικό, ταιριάζει τέλεια το φανταστικό με το ρεαλιστικό, προσφέρει ξεχωριστό αφηγηματικό δρόμο, τιμά το ίδιο το σινεμά και στο τέλος διασκεδάζει και λυτρώνει την ψυχή με το υπαίθριο τσίρκο. Με το “8 1/2” ο Φελίνι πέρασε στην αιωνιότητα, αλλά Όσκαρ σκηνοθεσίας δεν πήρε. Τι να πεις...

Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Η περίπτωση του έχει κάτι από τους Κουροσάβα, Φελίνι. Ωστόσο, ο Σουηδός διαφέρει, διότι η φιλμογραφία του αγγίζει το τέλειο. Δεν μπορεί να βρεις κακή στιγμή και οι “μέτριες” ταινίες του για κάποιον άλλον θα ήταν οι καλύτερες. Ναι, έχει πάρει Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας, όμως όχι και σκηνοθεσίας! Απίστευτο! Σκεφτείτε μόνο τι έχει κάνει: “7η σφραγίδα”, “Χειμωνιάτικο φως”, “Κραυγές και ψίθυροι”, “Μετά την πρόβα”, “Περσόνα”... Ο κατάλογος είναι μεγάλος κι αν θέλαμε να διαλέξουμε μία ταινία, αυτή θα ήταν η “”Περσόνα”. Ποίηση, μάθημα ψυχογράφησης χαρακτήρων, αξιοποίησης σεναρίου και φυσικά σκηνοθεσίας. Τα ακαταμάχητα γκρο πλαν, η εκμετάλλευση κάθε γωνίας, αντικειμένου, η συγχώνευση των ηρωίδων... Ο ίσκιος του Μπέργκμαν είναι μεγαλύτερος όλων της Ακαδημίας. Τέλος!

Πηγή

-IndieWire