Φανταστείτε το “On the Road”χωρίς τη τζαζ και τις ουσίες. Έπειτα, πάρτε το καβαφικό ταξίδι και αφαιρέστε την Ιθάκη. Τέλος, φέρτε στο νου σας τα ταξίδια του Καζαντζάκη και ξεκινήστε με την επιστροφή. Το αποτέλεσμα θα σας προσφέρει έναν “τσαλακωμένο” ήρωα, αεικίνητο, που δεν ανακαλύπτει τα μυστικά του εξωτερικού τοπίου, αλλά προσπαθεί να δει το εσωτερικό τοπίο, να καταλάβει γιατί είναι ανολοκλήρωτο.

Η γοητεία σε αυτόν τον δρόμο δεν είναι η παραίσθηση, δεν είναι ο λυρισμός της νοσταλγίας και το κάλλος της φύσης, δεν είναι η κρυμμένη ζωή στις ομορφιές της φύσης. Η γοητεία εντοπίζεται στην απόδραση που ισοδυναμεί με εγκατάλειψη! Ο οδοιπόρος έχει ανάγκη τη φυγή για να βρει ποιος πραγματικά είναι και όταν συνειδητοποιεί ποιος είναι, η εγκατάλειψη γίνεται μονόδρομος.

Εδώ, όμως, η εγκατάλειψη γίνεται από μέσα προς τα έξω με σκοπό να επιστρέψει στο μέσα... όποτε επιστρέψει. Αυτός ο αντισυμβατικός, απρόσμενος, ταξιδιώτης, δεν κουβαλά τίποτα. Ακόμη και η μνήμη του λίγα, ελάχιστα, του δίνει. Μια λέξη, μια εικόνα και το ξαφνικό αρκούν για να περπατήσει εκεί που δεν υπάρχει προκαθορισμένος προορισμός. Ο κόσμος μέσα του φτιάχνεται από την αρχή, λιθαράκι, λιθαράκι και όταν πάρει σχήμα, γεμίσει, τότε το ταξίδι -η εγκατάλειψη- θα συνεχιστεί. Το “Παρίσι, Τέξας” είναι η 73η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Ανοιχτή πληγή

Ο Βιμ Βέντερς, ένας ξένος, Γερμανός, στο καλύτερο ίσως αμερικάνικο “road movie”. Λογικό. Αν ο ξένος δεν ξέρει από ταξίδι, δρόμο, εγκατάλειψη, τότε ποιος; Το Παρίσι όμως δεν είναι αυτό της Γαλλίας . Είναι μικρή πόλη στο Τέξας και ο πρωταγωνιστής της ταινίας, ο Τράβις Χέντερσον, από κει ξεκίνησε, εκεί επέστρεψε και ίσως εκεί καταλήξει. Το Παρίσι είναι η πρώτη λέξη για τον περιπλανώμενο Τράβις, τον αμνήμονα... Ο Βέντερς, δημιουργεί πάνω στην εγκατάλειψη, κυρίως της μνήμης και μετά αυτής του σώματος. Εστιάζει στην εγκατάλειψη, αποχώρηση, σημαντικού συναισθηματικού κομματιού που αφήνει τη ψυχή μετέωρη, εκτεθειμένη... Ο χρόνος δεν συμβαδίζει με τον χώρο που καταλαμβάνει το σώμα και το ταραγμένο μυαλό, μόνο η δίχως πυξίδα πορεία δίνει νόημα στη νέα αλλά τραυματισμένη ζωή. Ο Βέντερς μας λέει ότι το παρελθόν δεν σε εγκαταλείπει ποτέ, είναι εκεί και θα σε βρει. Εσύ θα το εγκαταλείψεις για να μην το πληγώσεις, να μην επέμβεις στο παρόν, να ψάξεις ένα μέλλον που δεν θα γίνει ποτέ παρόν. Ο Βέντερς παίζει με τον χρόνο, με τον χώρο της ψυχής, με τη ρευστότητα των συναισθημάτων που δεν ελέγχονται, με το κενό της ύπαρξης που είναι αδιόρθωτο και είσαι υποχρεωμένος να ζήσεις με αυτό. Το “Παρίσι, Τέξας” είναι πληγή ανοιχτή που ενώ σε πονά, την ίδια στιγμή σου δίνει δύναμη για να συνεχίσεις και να καταλάβεις τι άνθρωπος είσαι τελικά. Ο Βέντερς πριν “πετάξει” με τα “Φτερά του Έρωτα”, δίνει χρώμα σε ένα “Αντονιονικό” (sic) σκηνικό και ενώ συμβαίνουν τα πάντα εσωτερικά, εξωτερικά μένει το σκληρό, αφιλόξενο, έρημο τοπίο.

Περιπλάνηση και εξομολόγηση

Η ιστορία (το σενάριο ανήκει στον Σαμ Σέπαρντ) αφορά τον Τράβις Χέντερσον. Περιπλανιέται στην έρημο, δίχως μνήμη, δίχως διάθεση για ομιλία. Διψάει και μπαίνει στο πρώτο μπαρ που βρίσκει. Τρώει λίγο πάγο και καταρρέει. Τον μεταφέρουν σε τοπική κλινική, στο Τέξας. Στα ελάχιστα υπάρχοντα που κουβαλά εντοπίζεται ο αδερφός του Γουόλτερ. Τα αδέρφια σμίγουν ξανά και η ζωή του Τράβις φαίνεται ότι θα βρει την κανονικότητα της. Το οκτάχρονο παιδί του μένει, ζει με τον θείο και τη γυναίκα τους. Τους θεωρεί γονείς του. Η επιστροφή του πατέρα ανατρέπει τα πάντα, αλλά η κατάληξη της ιστορίας δεν είναι μια νέα οικογενειακή ζωή. Η κατάληξη είναι το ξεκίνημα ενός νέου ταξιδιού, μιας ακόμη εγκατάλειψης. Ο Τράβις θα αφήσει (πάλι) τον αδερφό του και τη γυναίκα του για να βρει τη μητέρα του μικρού Χάντερ, την Τζέιν. Θα τη βρει σε ένα ιδιαίτερο πορνείο, όπου οι κοπέλες ακούν τον πελάτη από τηλέφωνο, τους χωρίζει καθρέφτης χωρίς να βλέπουν τον ομιλούντα. Εκεί θα γίνει η μεγάλη εξομολόγηση και η πορεία του Τράβις θα συνεχιστεί χωρίς ανεξήγητα κενά.

Μοναξιά και εγκατάλειψη

Το “Παρίσι, Τέξας” είναι μοναδικό και δεν επιτρέπει αντιγραφές. Η εξερεύνηση του εσωτερικού δρόμου μέσα σε ένα σχεδόν δυστοπικό τοπίο, σε μια ατμόσφαιρα που θυμίζει μετά αποκαλυπτικό σκηνικό, είναι ιδανική για όσα νιώθει και εξωτερικεύει ο πρωταγωνιστής του φιλμ. Ο Βέντερς όμως δεν μένει στο προβλέψιμο εκτός πόλης πεδίο, αλλά χρησιμοποιεί το χάος της πόλης. Του Λος Άντζελες και του Χιούστον για να συμβολίσει την αναστάτωση του εσωτερικού κόσμου. Φτιάχνει κάτι αρχετυπικό με σκηνές ανεπανάληπτες.

Όπως αυτή που ο Τράβις αφηγείται την ιστορία της ζωής του στη γυναίκα του πίσω από τζάμι του πορνείου. Όπως αυτή που περπατά στις γραμμές του τρένου και το απέραντο γαλάζιο του ουρανού είναι η μοναδική προοπτική. Η μοναξιά και η εγκατάλειψη του ήρωα απλώνονται σαν ιστός στις ζωές των άλλων και ο Βέντερς αποτυπώνει την ψυχογραφική διάσταση του απλού αλλά τόσο εύστοχου σεναρίου.

Η φωτογραφία του Ρόμπι Μίλερ κρυστάλλινη και αντίστοιχη σε εύρος με τον κόσμο των χαρακτήρων, μελαγχολική και διακριτική η μουσική του Ράι Κούντερ, ενώ το μοντάζ του Πίτερ Πριζγκόντα έχει την ακρίβεια χειρουργικής τομής. Στις ερμηνείες δεσπόζει αυτή του Χάρι Ντιν Στάντον, αλλά αξιόλογες είναι και αυτές των Ναστάζια Κίνσκι, Ντιν Στόκγουέλ. Η ταινία κέρδισε “Χρυσό Φοίνικα” στο Φεστιβάλ των Καννών το 1984 και καθιέρωσε μια και καλή τον Βιμ Βέντερς.