Η νύχτα παγωμένη σαν κρύσταλλο, το σκοτάδι μαύρο βελούδο και τα σύννεφα σάβανο άφθαρτο και τρομακτικά όμορφο. Γκρίζο, καθαρό φως από την ασημένια σφαίρα στον ουρανό και μόνο βαριές ανάσες και κρωξίματα απόκοσμων πουλιών σπάνε την απόλυτη ησυχία. Ξαφνικά, μαυροντυμένος, ευθυτενής και άκαμπτος μαέστρος δίνει το σήμα για την πιο υποβλητική συμφωνία: τη συμφωνία του τρόμου!

Με ένα νεύμα οι πλαγιές, τα λαγκάδια, οι δρόμοι και βουνοκορφές πλημμυρίζουν από τα αλυχτίσματα των λύκων. Των πλασμάτων αυτών που με ασημένιο τρίχωμα, γαμψά νύχια, κόκκινα μάτια και σουβλερά δόντια, σπέρνουν τον φόβο και ανοίγουν τον δρόμο για το αναπόφευκτο, το αναπότρεπτο, το μεταφυσικό ήδη γραμμένο πεπρωμένο. Ο μαέστρος χαμογελά σαρδόνια, τα μεγάλα άσπρα δόντια προβάλουν και τα κατακόκκινα χείλη του είναι έτοιμα να γευτούν αίμα, να φτύσουν σκοτάδι και να κάνουν τη ζωή των άλλων ζωή του.

Γαλάζιες φλόγες σε απόκρημνους δρόμους φωτίζουν το πέρασμα του και νυχτερίδες πετούν αφήνοντας πορφυρές σταγόνες να πέσουν στο χώμα. Σε ένα βάλτο μια αγελάδα ψυχορραγεί, το αίμα της έχει σωθεί και λίγο πριν το ξημέρωμα το χώμα θα δεχθεί Αυτόν που δεν πεθαίνει ποτέ! Τον απέθαντο, το απόλυτο κακό, τον άρχοντα του τρόμου. Το “Νοσφεράτου” είναι η 67η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Αψεγάδιαστο εξπρεσιονιστικό αποτέλεσμα

Ο Φρίντριχ Μουρνάου στην ταινία που στάθηκε όσο λίγες απέναντι στον μύθο του Κόμη Δράκουλα, απέναντι στο αριστούργημα του Μπραμ Στόκερ. Μην μπερδεύεστε με τον τίτλο, ο μύθος του αιμοδιψούς Δράκουλα είναι το θέμα της ταινίας. Ο σκηνοθέτης άλλαξε τα ονόματα και διάφορες λεπτομέρειες, γι’ αυτό και “Νοσφεράτου” (οι κληρονόμοι του Στόκερ κατέθεσαν, τότε, μήνυση). Ο Μουρνάου μας παρέδωσε ένα αψεγάδιαστο εξπρεσιονιστικό αποτέλεσμα που δεν χάνει ίχνος από τη φρεσκάδα, ακόμη και σήμερα. Η ταινία γυρίστηκε το 1921 και προβλήθηκε το 1922. Η μυθολογία γύρω από τον Κόμη φυσικά και επηρέασε αναρίθμητους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα στον κινηματογράφο. Μάλιστα, ο “Δράκουλας” του Φράνσις Φορντ Κόπολα ανήκει στις καλύτερες μεταφορές του βιβλίου του Στόκερ στο σινεμά. Η εκδοχή όμως του Μουρναού, εκτός του ότι είναι πιο κοντά χρονικά στο βιβλίο, εκδόθηκε το 1897, είναι και αυτή που κατά κάποιο τρόπο επέβαλλε την αρχετυπική φιγούρα του Δράκουλα στο κοινό. Η δύναμη της εικόνας, ακόμη και σε αυτό το πρώιμο στάδιο, είναι τεράστια και ο τρόπος που τη χειρίστηκε ο γερμανός σκηνοθέτης την έκανε το ιδανικό μέσο για να περάσει αυτός μύθος στην ποπ κουλτούρα και στις συνειδήσεις όλου του κόσμου. Στην ουσία, ο Μουρνάου σκηνοθέτησε μια συμφωνία, τη συμφωνία του τρόμου! Τέλειο!

Η αίσθηση της αναμονής, της αμφιβολίας...

Το βιβλίο του Στόκερ διαπνέεται από ρομαντισμό, σκοτεινό, γλαφυρές, υποβλητικές περιγραφές και ζοφερή ακαταμάχητη ατμόσφαιρα. Εκεί, “πάτησε” ο Μουρνάου και έφτιαξε το εξπρεσιονιστικό του δημιούργημα. Ουσιαστικά το βιβλίο δεν άφηνε άλλη έκφραση και αυτός ακριβώς βλέπουμε στον “Νοσφεράτου”. Η πραγματικότητα παραμορφώνεται και πουθενά, μα πουθενά, δεν υπάρχει χαρούμενη διάθεση. Αυτό, όμως, είναι που κάνει τον “Δράκουλα” τόσο επιτυχημένο. Ο Μουρνάου, σε μιάμιση ώρα αποτυπώνει την αίσθηση της αναμονής και της αμφιβολίας που στοιχειώνει. Το γεγονός ότι είμαστε στην περίοδο του βωβού κινηματογράφου εξυπηρετεί τις ανάγκες του Γερμανού, διότι εδώ δεν έχουν σημασία τα λόγια, αλλά οι πράξεις, τα βλέμματα, η απεικόνιση των συναισθημάτων πάνω στα πρόσωπα και τα κορμιά. Καθοριστική η συμβολή της μουσικής του Χανς Έρντμαν και η φωτογραφία των Φρις Βάγκνερ, Γκάντερ Κραμπφ. Σφιχτό και καλοδουλεμένο το σενάριο του Χένρικ Γκάλεν.

Το πλάσμα που βρίσκεται παντού!

Η υπόθεση είναι απλή. Ο Κόμης Όρλοκ (Δράκουλας) απευθύνεται στον κτηματομεσίτη Κνοκ με σκοπό αγοράσει σπίτι στη Βρέμη. Ο Κνοκ αναθέτει στον υπάλληλο του Χούτερ να μεταβεί στην Τρανσυλβανία, να γνωρίσει τον Κόμη και να κλείσει η συμφωνία. Από τη στιγμή που θα τον συναντήσει θα αρχίσει και η πορεία προς το έρεβος και τον τρόμο. Η απόκοσμη παρουσία του Κόμη, ο περίεργος τρόπος στην κίνηση και τα παραμορφωμένα χαρακτηριστικά του, θα κάνουν τον Χούτερ να καταλάβει ότι βρίσκεται στη χώρα του αγνώστου, του μακάβριου και του τελεσίδικου. Η μνηστή του, Έλεν, θα είναι αυτή που θα σταθεί μπροστά του, τελευταίο εμπόδιο πριν ξημερώσει μια για πάντα.

Με τη συνοδεία της μουσικής, τα σωστά φωτισμένα πλάνα, ο Μουρνάου αναδεικνύει το τρομακτικό μέγεθος του Νοσφεράτου. Το πλάσμα αυτό βρίσκεται παντού, πίσω από καθετί που διαδραματίζεται μπροστά μας. Ο Κόμης υποτάσσει σώμα και μυαλό με την υπερφυσική όψη και συμπεριφορά του. Η δράση κυλά γρήγορα, όχι βεβιασμένα, τα πλάνα διαθέτουν μια ψυχρή γεωμετρική τοποθέτηση που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της τελικής εικόνας του Δράκουλα. Ανυπέρβλητη η ερμηνεία του Μαξ Σρεκ. Η κίνηση, η έκφραση, το βλέμμα δίνουν τη μοναδικότητα που απαιτεί ο χαρακτήρας. Τα πλάνα που ο Κόμης σηκώνεται από το φέρετρο και προς τέλος ανεβαίνει η σκιά του τις σκάλες για το δωμάτιο της Έλεν, είναι τρομερής δύναμης και αντοχής. To “Νοσφεράτου” έγινε πρότυπο για πολλές ταινίες-εκδοχές του Δράκουλα που ακολούθησαν, όπως αυτή του Βέρνερ Χέρτζογκ με πρωταγωνιστή τον Κλάους Κίνσκι.