Οι ώρες, οι τελευταίες ώρες μένουν για πάντα. Κι ας χάνονται μαζί με τον παρόν. Οι τελευταίες ώρες είναι η αρχή ενός νέου κόσμου, η αφετηρία για νέες ώρες, στιγμές, δράσεις, σκέψεις, δημιουργίες, καταστροφές μέχρι να η άβυσσος να αγγίξει την επιφάνεια. Απρίλη μήνα. Τον σκληρό, μα και εύφορο Απρίλη. Για να δικαιώνεται, πάντα, ο Τ.Σ Έλιοτ και η “Έρημη Χώρα”, “Waste land”, αλλά σε αυτόν τον τόπο, τον έρημο, τίποτα δεν πάει χαμένο. Επιστρέφει, διαστρέφει, καταστρέφει, εκτρέφει οράματα, ελπίδες, όνειρα και εφιάλτες! Το μόνο που μένει είναι η ερημιά και τα συντρίμμια και την ώρα που το λυκόφως ενώνεται με το λυκαυγές κάτι απροσδιόριστο, άμορφο, πετάει τα χρώματα του στον ουρανό. Πράσινο, κόκκινο, φαιό και μαύρο. Όταν ο Απρίλης δώσει τη σκυτάλη στον Μάιο, τότε η πορεία του νέου κόσμου ξεκινά. Το μόνο σίγουρο είναι το τέλος, η παρακμή, τα χαλάσματα και οι νεκροί. Η ειρήνη δεν έχει καμία ελπίδα και αν τη βρει, αρκεί το μεγαλείο, η ψευδαίσθηση αυτού, για να γίνει ο καπνός από το μπαρούτι ο αέρας που αναπνέουμε. Για να γίνει το σμήνος των μαχητικών αεροπλάνων ο ουρανός που βλέπουμε. Για να γίνει το αίμα νερό και η λεπτή κόκκινη γραμμή που χωρίζει ζώντες και τεθνεώτες. Τραγική φιγούρα, άλλοτε θεόρατη, άλλοτε σχεδόν αόρατη, ένας άνδρας. Πρώτος πέφτει και πεθαίνει (;) στην άβυσσο. “Η πτώση” είναι η 61η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Αυτοί που ήταν κάποτε νικητές

Oι τελευταίες ώρες του Αδόλφου Χίτλερ, το Γ' Ράιχ καταρρέει. Οι Σοβιετικοί είναι στο Βερολίνο και ετοιμάζονται να βάλουν τέλος στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τραύμα μόλις ανοίγει για τη Γερμανία. Τη χώρα που “γεννιέται” μετά τον πόλεμο. Το βάρος της ναζιστικής κληρονομιάς δεν θα φύγει εύκολα από τις πλάτες του γερμανικού λαού. Ίσως και να μην έχει φύγει, αλλά ο χρόνος και η απόσταση δίνουν τη δυνατότητα της εξομολόγησης, του στοχασμού και της ψύχραιμης θεώρησης των πραγμάτων. Ο Όλιβερ Χίρσμπιγκελ σε αυτό το πλαίσιο δημιούργησε μια προσωποκεντρική ταινία, μια ταινία που αφηγείται το τέλος μιας περιόδου, μιας κατάστασης που σημάδεψε για πάντα την ανθρωπότητα. Ο λόγος στην πλευρά των ηττημένων και σε τέτοιες περιπτώσεις ίσως έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον η δική τους ματιά. Μπορεί οι νικητές να γράφουν την ιστορία, όμως η εικόνα που κληροδοτείται σε μας μένει ανολοκλήρωτη χωρίς τα λόγια και τη ερμηνεία των ηττημένων. Αυτών που κάποτε ήταν νικητές.

Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που η ζωή του Χίτλερ μεταφέρεται στην οθόνη. “Οι τελευταίες μέρες του Χίτλερ” του Παμπστ (1955), “Χίτλερ-μια ταινία από τη Γερμανία”, του Χανς-Γιόργκεν Ζίμπεργμπεργκ, “Μολώχ” του Ρώσου Αλεξάντερ Σοκούροφ, είναι μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες. Ο Χίρσμπιγκελ εστίασε στον άνθρωπο Χίτλερ και στο αναπόφευκτο τέλος και το αποτέλεσμα τον δικαίωσε.

Ο πάνω και ο κάτω κόσμος

Η ταινία βασίζεται στο σενάριο του Μπερτ Αϊχινγκερ το οποίο αντλεί από τα βιβλία “Στο μπούνκερ του Χίτλερ” του Γιοκίμ Φεστ και “Bis zur letzten Stunde” των Τράουντλ Γιούνγκε και Μελίσα Μούλερ. Ο σκηνοθέτης παρουσιάζει το τέλος της διαδρομής και χωρίζει την ιστορία σημειολογικά και οπτικά. Δηλαδή, το κύριος μέρος της αφήγησης ξεδιπλώνεται στο καταφύγιο του Χίτλερ, κάτω από το έδαφος και το υπόλοιπο στην επιφάνεια της γης. Εκεί που ο ήχος της επέλασης των Σοβιετικών όλο και δυναμώνει. Οι βόμβες, οι οβίδες, οι ριπές των πυροβόλων διαμορφώνουν το σκηνικό στην πρωτεύουσα, στο Βερολίνο. Κάτω, ο φύρερ και οι στενοί του συνεργάτες περιμένουν την ήττα. Ο Χίτλερ όμως αρνείται να παραδοθεί. Το μεγαλείο που τον συνοδεύει από την αρχή της πολιτικής του καριέρας τον οδηγεί στην παράνοια. Οι επιτελείς του προσπαθούν να τον πείσουν ότι όλα έχουν τελειώσει και πως για να σωθεί πρέπει να φύγει από το Βερολίνο. Αυτός φαντάζεται στρατιές που θα κάνουν την ανατροπή, δεν βρίσκει λάθη στην στρατηγική και την πολιτική του και καταδικάζει τον λαό που τον λάτρεψε, ψήφισε, έκανε αρχηγό του. Η παράνοια όμως δεν νικά την αλήθεια και όταν τη συνειδητοποιεί, αυτός που θα κατακτούσε τον κόσμο αποφασίζει να αυτοκτονήσει. Μαζί με τη γυναίκα του. Ο Γκέμπελς και άλλοι ναζί θα τον ακολουθήσουν. Μόνο πτώση...

Ο άνθρωπος και ο τύραννος

Η ατμόσφαιρα της “Πτώσης” είναι κλειστοφοβική, αλλά η φωτογραφία του Ράινερ Κλάουσμαν αναδεικνύει την καθαρότητα και το ψυχρό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται. Η φωτογραφία δίνει ψυχή και ενέργεια στα πλάνα του Χίρσμπιγκελ. Η αίσθηση του αναπότρεπτου, του κακού που πλησιάζει για να τιμωρήσει τους Ναζί είναι διαρκώς εκεί, από το πρώτο λεπτό. Οι σκηνές “δωματίου” δίνουν μια θεατρικότητα στο φιλμ που ενισχύει την παρουσία και την ερμηνεία των ηθοποιών. Οι κλειστοί χώροι εκθέτουν τις αδυναμίες, την απόγνωση και τον πανικό τους. Ασφαλώς, ο Μπρούνο Γκανζ κυριαρχεί. Ο ελβετικής καταγωγής γερμανός ηθοποιός δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του. Ο άνθρωπος Χίτλερ είναι εδώ, μπροστά μας και μας πείθει ότι μπορεί να είναι και ευαίσθητος, αδύναμος... ανθρώπινος. Οι ενστάσεις για εξανθρωπισμό του τυράννου δεκτές, όμως η ταινία δεν προτάσσει μόνο την “ανθρωπιά” του. Τον αδίστακτο, πολεμοχαρή Χίτλερ τον παρακολουθούμε σχεδόν σε κάθε σκηνή. Να μην ξεχνάμε ότι δεν ήταν παράφρονας, αλλά ένας στυγνός δημαγωγός, λαϊκιστής, με εντυπωσιακή ρητορική που εκμεταλλεύτηκε την τότε πολιτικο/κοινωνική κατάσταση.

-Χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από τον “Σύγχρονο Γερμανικό Κινηματογράφο”, της “Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας”