Όταν ο Ακίρα Κουροσάβα παρέδωσε στο κοινό το “Ρασομόν”, πρόσφερε κάτι παραπάνω από μια σπουδαία ταινία. Μας έδειξε τον δρόμο για την αλήθεια, τη διαδρομή προς αυτήν. Σαν να συμπύκνωσε τη “Θεία Κωμωδία” του Δάντη και η πορεία από την Κόλαση ως τον Παράδεισο να χρειάστηκε λίγο περισσότερο από 90 λεπτά! Γιατί, αν η αλήθεια δεν είναι ο Παράδεισος, τότε τι είναι;

Η δαντική φιλοσοφία κατά κάποιο τρόπο διατρέχει το έργο του Κουροσάβα, και κάτι απ' αυτή είδαμε και στον “Θρόνο του αίματος”. Αν, λοιπόν, η εξουσία είναι ο δρόμος του διαβόλου, της Κόλασης δηλαδή, η αλήθεια είναι αυτός του Παραδείσου! Προσοχή όμως, δεν έχουμε να κάνουμε με ειδυλλιακές στιγμές, με φως και λουλούδια που ανθίζουν.

Όχι. Το μονοπάτι για την αλήθεια είναι δύσβατο, γεμάτο ξαφνικές εκτροπές και επιστροφές στην κολασμένη αφετηρία. Η αλήθεια έχει άπειρες οδούς κι ας είναι μία. Πάντα είναι μία και μοναδική, απόλυτη. Ε, ο Κουροσάβα μέσα από το “Ρασομόν” φωτίζει το πολύπλοκο και πολυδαίδαλο του μόνιμου εγχειρήματος: της αναζήτησης της. Το μυστικό για να τη βρεις είναι ένα, να είσαι στο κατάλληλο μέρος την κατάλληλη στιγμή και να μη φοβηθείς. Απλό, αλλά καθόλου εύκολο, διότι η παραπλάνηση και το ψέμα είναι πάντα εκεί για να σε κρατάνε στον ψεύτικο παράδεισο.

Το “Ρασομόν” είναι η 56η ταινία που σας παρουσιάζει το G-Weekend Journal.

Γύρω από μια δολοφονία...

Η ταινία διαθέτει σενάριο που λίγοι μπορούν να γράψουν και να σκεφτούν. Ο Κουροσάβα, μαζί με τον Σινόμπου Χασιμότο, σκέφτηκαν κάτι πολύ έξυπνο. Να μας διηγηθούν την ίδια ιστορία μέσα από την αφήγηση τεσσάρων ατόμων με διαφορετική οπτική και ανάμνηση! Με αυτόν τον τρόπο το φιλμ ξεφεύγει σεναριακά και σε επίπεδο πλοκής από τα συνηθισμένα. Η ταινία αποκτά πολλά και διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης και προβληματισμού.

Ο θεατής ενώ παρακολουθεί την περιπλάνηση των ηρώων προς την αλήθεια, καλείται να εντοπίσει πώς επιδρά η διαδικασία στον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά τους. Η αλήθεια που αναζητείται στο “Ρασομόν” είναι πικρή και όλοι όσοι εμπλέκονται θέλουν να απαλλαγούν απ' αυτήν. Συνειδητά θέλουν να αποφύγουν τη λύτρωση και την ανακούφιση.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι σαν το νερό που ρέει, δεν σταματά πουθενά και πάντα, μα πάντα, ακολουθεί την πορεία της για να φτάσει εκεί που θέλει. Γι' αυτό και αναδεικνύονται οι ανθρώπινες αδυναμίες. Ο Κουροσάβα τις “εκμεταλλεύεται” για να δείξει τη μικροπρέπεια, τον εγωισμό, την πονηριά, τον φθόνο, τη βία, τον φόνο! Το τελευταίο είναι ο συνδετικός κρίκος, τα θεμέλια του σεναρίου. Γύρω από μια δολοφονία αποκαλύπτεται το δισυπόστατο που κατοικεί μέσα στον άνθρωπο και πώς η αδυναμία να μείνει στον έντιμο δρόμο τον κάνει θύμα της ίδια του της αδυναμίας.

Τέσσερις ιστορίες

Η ιστορία είναι αυτή: Ένας σαμουράι και η γυναίκα του συναντούν έναν ληστή στο δάσος. Ο τελευταίος κακοποιεί τη γυναίκα, ενώ ο άνδρας της δολοφονείται. Ένας ξυλοκόπος είναι ο μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας. Στο δικαστήριο της εποχής (11ο αιώνας) παρουσιάζονται τέσσερις εκδοχές για το τι έγινε εκείνη τη μέρα. Τέσσερις εκδοχές με το ίδιο αποτέλεσμα που όμως δεν οδηγούν πουθενά! Πρώτα του ληστή, ο οποίος τονίζει ότι δεν ήθελε να δολοφονήσει τον σαμουράι, αλλά το ανάγκασε η γυναίκα του. Του το “επέβαλλε” διότι δεν μπορούσε να ζει ατιμασμένη και να ανήκει σε δύο άντρες. Μετά η ιστορία της συζύγου, η οποία υποστηρίζει ότι μετά τον βιασμό της από τον ληστή, δεν μπορεί να αντέξει την ψυχρή, επιτιμητική ματιά του δεμένου άντρα της. Θλιμμένη, απελπισμένη και οργισμένη για την απόρριψη από τον άνδρα της, τον σκοτώνει με το στιλέτο της. Ακολουθεί η εκδοχή του δολοφονημένου συζύγου μέσω μέντιουμ! Υποστηρίζει ότι μετά τον βιασμό της γυναίκας του, άκουσε τον ληστή να τη ρωτά αν θέλει τον ακολουθήσει. Η απάντηση της θετική. Αυτή όμως ζητά από τον ληστή να σκοτώσει τον σύζυγο της. Ο ληστής όμως αρνείται και δίνει δύο επιλογές στον σαμουράι: ή να φύγει ή να σκοτώσει τη γυναίκα του. Η γυναίκα, όμως, δραπετεύει, ο σαμουράι νιώθει να έχει συγχωρήσει τον ληστή. Μετά απ' αυτό αυτοκτονεί με το στιλέτο. Τέλος, η ιστορία του ξυλοκόπου. Αυτός ρίχνει το φταίξιμο στη γυναίκα, η οποία πείθει τους άντρες να παλέψουν γι' αυτήν και πάνω στην πάλη ο ληστής δολοφονεί τον σαμουράι.

Άφθαρτο και πρωτοποριακό

Οι αναδρομές στο παρελθόν γίνονται από έναν χωρικό κι ένα ιερέα κάτω από την πύλη “Ρασομόν”. Διηγούνται γεγονότα σε έναν διαβάτη που έχει σπεύσει να προστατευθεί από την καταρρακτώδη βροχή. Αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη διαλεκτική που οδηγεί στη διερεύνηση μεγάλων υπαρξιακών ζητημάτων: Διατήρηση ήθους, ακεραιότητας, εντιμότητα, τιμή, αξιοπρέπεια, αλήθεια. Ο ιερέας φαίνεται να χάνει την ελπίδα του στην ανθρωπότητα, αλλά ο Κουροσάβα φροντίζει να την κρατήσει “ζωντανή”. Το “Ρασομόν” βασίζεται σε στοιχεία παρμένα από δύο ιστορίες του Ryonosuke Akutagawa. Πέρα από το σενάριο, η αφηγηματική τεχνική (στυλ βωβού κινηματογράφου), τα στιβαρά πλάνα, η λιτότητα και αμεσότητα τους, η επιβλητική φωτογραφία του Καζούο Μιγιαγκάβα και οι ερμηνείες, ιδιαίτερα του Τοσίρο Μιφούνε, δεσπόζουν. Το “Ρασομόν” παραμένει άφθαρτο και πρωτοποριακό, δείχνοντας πως η αλήθεια νικά το ψέμα, την αμφιβολία και γίνεται η ελπίδα, η μοναδική, απόλυτη ελπίδα.