Ανολοκλήρωτο θαύμα

Ο χρόνος που χάθηκε μπορεί να κερδηθεί αρκεί να τον αναζητήσεις. Αρκεί να απαντήσεις στην ερώτηση “τι θα γινόταν αν...”. Τότε, το συντελεσμένο παρόν και το “ακίνητο-αεικίνητο” παρελθόν χάνουν τον κρίκο που τα ενώνει. Η ευθεία γραμμή εκτρέπεται και η χρονική παρέκβαση οδηγεί σε ένα γνώριμο μέλλον. Γι' αυτό και απραγματοποίητο. Νοητικά όμως πραγματικό. Στο μπάσκετ τέτοια υπόθεση μας επιτρέπει ο Άρβιντας Σαμπόνις. Δεν νομίζω ότι υπάρχει φίλος του μπάσκετ (και όχι μόνο) που να μην έχει αναρωτηθεί “τι θα γινόταν αν δεν είχε προβλήματα τραυματισμών;” ή “τι θα γινόταν αν πήγαινε νωρίτερα στο ΝΒΑ;” Ο “Σάμπας” είναι το μεγαλύτερο ανολοκλήρωτο θαύμα της φύσης.

Σαμπόνις, όπως Τζόρνταν

Ο Μπομπ Γουίτσιτ -ανέλαβε την αναμόρφωση των Μπλέιζερς το 1994- έχει δηλώσει ότι εάν πήγαινε στο Πόρτλαντ χωρίς προβλήματα θα είχε επίδραση στο άθλημα ανάλογη με αυτή του Μάικλ Τζόρνταν! Εντάξει, δεκτές οι ενστάσεις, όμως αυτός ο ισχυρισμός μπορεί να ειπωθεί γιατί το ταλέντο και τα προσόντα του Σαμπόνις τον δικαιολογούν. Οι πράξεις στο παρκέ καθιστούν δυνατό τον.... προκλητικό συλλογισμό. Προς επίρρωση αυτού η μαρτυρία του Μπιλ Γουόλτον. Η καταγραφή του πάει στην αρχή του “θαύματος Σαμπόνις”. Και όταν συλλαμβάνεις κάτι σπουδαίαο εν τη γενέσει του -ή τουλάχιστον στα πρώτα βήματα της εξέλιξης του- τότε αντιλαμβάνεσαι τη δυναμική και τη μελλοντική επίδραση που θα έχει. Τον παρακολούθησε να παίζει σε ηλικία 19 ετών και όπως αναφέρει “πρέπει να είχε διψήφιο αριθμό σε τέσσερις στατιστικές κατηγορίες στο ημίχρονο”. Επειδή στα ελληνικά δεν αποδίδεται καλά, διαβάστε το και στα αγγλικά: “Quadruple-double”. Να έχεις ξεπεράσει το τριπλ νταμπλ έτσι για πλάκα. Και πώς να μην το κάνει όταν, όπως σημειώνει ο Γουόλτον, “μπορούσε να κάνει τα πάντα. Διέθετε τις δεξιότητες των Μπερντ, Μάραβιτς. Την αθλητικότητα του Καρίμ (σ.σ Τζαμπάρ) και μπορούσε να σουτάρει από το τρίποντο. Μπορούσε να πασάρει, να τρέξει, να ντριμπλάρει”.

Το καταραμένο τρίπτυχο

Οι Μπλέιζερς, λοιπόν, είναι βέβαιο ότι θα ήθελαν τον Σαμπόνις από τότε που τον επέλεξαν στο ντραφτ. Επιλογή νούμερο 24 το 1986. Εδώ, όμως, η τρόικα του “Σάμπας” δεν επέτρεψε το πιθανό σάρωμα των μπασκετικών αγορών. Αναφέρομαι στο τρίπτυχο “Μεγάλο ύψος-Τραυματισμοί-Πολιτική”. Ο Σαμπόνις υπέφερε από την “κατάρα των ψηλών”. Σαν το αγκάθι που πληγώνει και αποδυναμώνει το άγριο θηρίο. Η ειρωνεία του αθλήματος. Συχνά, κορμιά που φτιάχτηκαν για να παίξουν μπάσκετ είναι ευαίσθητα και δεν αντέχουν την καταπόνηση σε πόδια, αστραγάλους και γόνατα. Όσο μεγαλύτερο είναι το σώμα, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα μια μικρή ανωμαλία να καταρρίψει μια καριέρα. Ο Λιθουανός δεν ήταν εξαίρεση. Δύο ρήξεις αχίλλειου και μια... συλλογή τραυματισμών σε αστραγάλους, γόνατα. Ο πρώτος συνέβη όταν ήταν 22 ετών. Τη χρονιά που επιλέχθηκε στο ντραφτ από τους Μπλέιζερς. Αναμφίβολα, τα χτυπήματα που δέχθηκε επιβράδυναν την πορεία του. Δεν την ανέκοψαν, απλά καθυστέρησαν την κατάκτηση του μεγαλείου.

Μολαταύτα, το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν πολιτική. Όταν έμαθε την είδηση για την επιλογή του στο ντραφτ, δεν ήταν σίγουρος για τη σημασία της. Το μόνο που ήξερε ήταν ότι το ΝΒΑ δεν αποτελούσε, τότε, εφικτή προοπτική λόγω του πολιτικού κλίματος στην ΕΣΣΔ.

Κάτι έγινε στους Ολυμπιακούς του '88

Οι Αμερικάνοι ένιωσαν για τα καλά τη δύναμη του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1988. Τότε, οι ψηλοί των ΗΠΑ κατάλαβαν ότι όσο κι αν αντιστέκονταν, δεν υπήρχε περίπτωση να γλυτώσουν την υποταγή. Ανάμεσα σε αυτούς ο Ντέιβιντ Ρόμπινσον. Μετέπειτα σέντερ των Σαν Αντόνιο Σπερς και ένας εκ των κορυφαίων που έπαιξαν στο ΝΒΑ. Ο “Ναύαρχος” έπεσε πάνω σε τσουνάμι. Ο “Σάμπας” ήταν η αφορμή για να φτάσουμε στη δημιουργία της “Dream Team”. Ο ίδιος κατάλαβε τι έγινε τότε. Μάλιστα, μειδιώντας είχε δηλώσει “πιστεύω ότι κάτι έγινε”.

Η πρώτη ομάδα αξιόλογων εισαγόμενων παικτών στο ΝΒΑ περιλάμβανε και τον Σαμπόνις (Ντίβατς, Μαρτσουλιόνις, Βολκόφ, Πέτροβιτς οι υπόλοιποι). Βέβαια, δεν ακολούθησε αμέσως το πρώτο κύμα. Φημολογείται ότι σε αυτό έπαιξε ρόλο και ο Αλεξάντερ Γκομέλσκι. Λέγεται ότι είχε μεγάλη επιρροή πάνω στον Σαμπόνις και κατά κάποιο τρόπο τον απέτρεψε να πάει αμέσως στο ΝΒΑ. Ο “Σάμπας” πότε δεν επιβεβαίωσε κάτι τέτοιο. Ο ίδιος υποστήριζε ότι δεν θεωρούσε πως ήταν ικανός να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αμερικάνικου πρωταθλήματος. Παρ' όλα αυτά, κανείς δεν τον είχε προσεγγίσει σοβαρά.

“Σάμπας”, η απάντηση

Τελευταία επιβεβαίωση για τον Σαμπόνις τα λόγια του Τζορτζ Καρλ. Θήτευσε στον πάγκο της Ρεάλ Μαδρίτης την περίοδο 1989-1992. Για το μόνο που μετανιώνει είναι ότι δεν είχε την ευκαιρία να κοουτσάρει τον Σαμπόνις. Όταν τον ρώτησαν τι θα έκανε αν βρισκόταν πάλι στη θέση του προπονητή του συλλόγου, ποιον παίκτη θα επέλεγε, η απάντηση του ήταν εύκολη: “Σαμπόνις η απάντηση μου”. Την προτίμηση του την είχε εκφράσει και στους σκάουτερ που είχαν πάει εκείνη την περίοδο να δουν Κούκοτς, Σάμπονις. “Τους είπα ότι ο Κούκοτς είναι καλός. Είναι παίκτης επιπέδου ΝΒΑ. Εντούτοις, ο παίκτης για να κερδίσεις είναι ο Σαμπόνις”.

Το 1995 είχε έρθει η ώρα για το μεγάλο βήμα. Συναντήθηκε με τον Γουίτσιτ στη Μαδρίτη. Ήταν 30 χρόνων και πλέον γνώριζε ότι ή θα κάνει τώρα το ταξίδι στο ΝΒΑ ή δεν θα το κάνει ποτέ.

Τα πάντα

Η αγάπη των Μπλέιζερς για τον Σαμπόνις, όσο μεγάλη κι αν ήταν, δεν μπορούσε να μπει πάνω από τη νίκη. Πάνω από την επιτυχία της ομάδας. Έτσι, ο Γουίτσιτ, ρώτησε τον γιατρό της ομάδας Ρόμπερτ Κουκ να δει τις ακτινογραφίες του Λιθουανού. Αυτός τον ρώτησε εάν ο νέος παίκτης μπορούσε να παίξει. Η δυσπιστία του ήταν δικαιολογημένη, καθώς μετά την εξέταση των ακτινογραφιών ήταν σίγουρος για ένα πράγμα: Ο Σαμπόνις θα μπορούσε να εξασφαλίσει θέση πάρκινγκ στα Α.Μ.Ε.Α!

Ο Σαμπόνις είχε τα πάντα -δημιουργικότητα, φαντασία, έκφραση- εκτός από υγεία. Όταν τον ρωτούσαν πώς αισθάνεται, απαντούσε “δεν αλλάζει κάτι. Πονάω. Πάντα έτσι είναι”. Μάλιστα, όσοι έβλεπαν τις ακτινογραφίες του αναρωτιούνταν πώς μπορεί και τρέχει πάνω-κάτω στο γήπεδο. Αγωνιστικά, αυτό που τον διέκρινε ήταν η επιβολή και η συνέπεια. Αν γνώριζε ότι ήταν καλύτερος από τον αντίπαλο θα τον “σκότωνε”. Αν δεν ήταν, τότε θα τα έδινε όλα για τη νίκη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μονομαχίες του με τον Σακίλ Ο' Νιλ έχουν μείνει αξέχαστες. Τέθηκαν 21 φορές αντιμέτωποι στην κανονική περίοδο, με τον “Σάμπας” να κερδίζει τις 11. Στην ποστ σίζον όμως, ο “Σακ” κυριάρχησε με 13-5.

Ο “Ντίζελ” εκείνη την περίοδο βρισκόταν στη ακμή της καριέρας του. Με ύψος 2.15μ., απίστευτη μυϊκή δύναμη, ταχύτητα, αλτικότητα, ήταν σχεδόν αδύνατο να τον περιορίσει κάποιος. Και όμως... Ο Σαμπόνις, κάποιες στιγμές, τα κατάφερε. Του άρεσε η πρόκληση και δεν έλεγε ποτέ όχι. Οι Μπλέιζερς έφτασαν κοντά σε τελικούς ΝΒΑ και γενικά μπήκαν στην ελίτ της λίγκας. Σε εφτά σεζόν στο ΝΒΑ είχε 12 πόντους και 7.3 ριμπάουντ μέσο όρο. Το τέλος γράφτηκε το 2005 με τη φανέλα της Ζαλγκίρις. Εκεί όπου ξεκίνησαν όλα.

Τελικά, στο ερώτημα “τι θα συνέβαινε αν...” ο ίδιος είχε πει πως “ό,τι έγινε, έγινε”. Δεν διαφωνώ, αλλά αναμειγνύοντας το λαμπρό παρελθόν, τα ατομικά προσόντα, το ταλέντο, τους τραυματισμούς, τη θέληση, την ευφυΐα, τότε η απάντηση είναι τα πάντα. Αν πήγαινε πιο νωρίς στο ΝΒΑ και αν δεν είχε τραυματισμούς τίποτε λιγότερο από τα πάντα θα ήταν ο απολογισμός του.