Η συνειδητοποίηση της (διαφορετικής) επόμενης μέρας

Για όσους είναι γεννημένοι στα μέσα της δεκαετίας των ‘80s, η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας νομίζαμε πως θα ήταν η καθοριστική περίοδος της ζωής μας. Ο δικός μας Εμφύλιος, η δική μας Κατοχή, η δική μας Χούντα, ο δικός μας Πόλεμος.

Υπήρχε στα κακομαθημένα μας μυαλά, ακόμα και η ενοχή πως «δεν έχουμε ζήσει και τίποτα δύσκολο στη ζωή μας». Η οικονομική κρίση πήγε να αμβλύνει αυτή τη βλακώδη νοοτροπία. Φαίνεται, όμως, πως ένας ιός θα είναι αυτός που θα μας κάνει τη χάρη…

Είμαι σίγουρος πως ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί τις πλήρεις επιπτώσεις του τι ζούμε και τι θα ζήσουμε στη συνέχεια. Το «μένουμε σπίτι» το αντιμετωπίσαμε λίγο σαν χαβαλέ, σαν ευκαιρία να ξαποστάσουμε, σαν ένα διάλειμμα από την καθημερινότητά μας. Ναι, ήταν δύσκολο, για κάποιους ίσως κάτι παραπάνω από δύσκολο, όμως πολύ φοβάμαι πως αυτό που βρίσκεται μπροστά μας, θα αποδειχθεί Έβερεστ σε σύγκριση με το λοφάκι που προσπερνάμε αυτές τις ημέρες.

Το χρονικό ορόσημο που έχουμε μπροστά μας είναι το εμβόλιο. Όλα τα δεδομένα εκεί συγκλίνουν. Αυτό, όμως, θα αργήσει. Ένα χρόνο, ίσως και περισσότερο. Και στο ενδιάμεσο; Το παραδέχονται όλοι. Άλλοι πιο γλαφυρά, άλλοι πιο μασκαρεμένα. Η ζωή μας δεν θα είναι ξανά ποτέ η ίδια.

Είναι περίεργο να το ακούς. Ακόμα πιο δύσκολο να το συνειδητοποιήσεις. Ιστορικά έχουν υπάρξει κι άλλα παρόμοια παραδείγματα. Το πιο σύγχρονο που θυμάμαι είναι ο ιός HIV, που άλλαξε μια για πάντα τις σεξουαλικές σχέσεις. Τότε μπήκε στις ζωές μας (σε ευρεία κλίμακα) το προφυλακτικό, που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Σε 40 χρόνια από τώρα, άραγε, θα υπάρχει κάτι στις ζωές μας που είχε τις απαρχές του σε αυτό που ζούμε τώρα;

Ο φόβος είναι η πιο σοβαρή κατευθυντήρια δύναμη. Ο φόβος για το AIDS άλλαξε τον τρόπο που κάνουμε σεξ. Ο φόβος για τον κορονοϊό θα αλλάξει π.χ. τον τρόπο που χαιρετιόμαστε; Για πάντα; Θα μας αποτρέψει απ’ το να βρισκόμαστε μαζεμένοι χιλιάδες άνθρωποι σε έναν χώρο; Σε ένα γήπεδο π.χ.;

Όλη η συζήτηση αυτή τη στιγμή στροβιλίζεται γύρω απ’ το δίπολο υγεία-οικονομία. Στο αισιόδοξο μάτι, το κομμάτι της υγείας θα λυθεί, όταν βρούμε το εμβόλιο και τις κατάλληλες θεραπείες. Αυτό της οικονομίας ίσως αποδειχθεί πιο δύσκολο, όμως, αν κρατήσουμε την ίδια αισιόδοξη στάση, ιστορικά η οικονομία δείχνει να επανακάμπτει, όσες δυσκολίες κι αν αντιμετωπίζει. Συνήθως, βέβαια, με τεράστιο κόστος, που πέφτει στις πλάτες του λαού, όμως αυτό είναι θέμα γι’ άλλη συζήτηση.

Τι θα γίνει, όμως, με τη συμπεριφορά; Με το φόβο για τον διπλανό μου; Με τον ρατσισμό; Με την ενδοοικογενειακή βία, τα ποσοστά της οποίας έχουν εκτοξευθεί τους τελευταίους μήνες;

Ο εγκλεισμός των τελευταίων εβδομάδων έχει μεγεθύνει κουσούρια της κοινωνίας μας, που προϋπήρχαν, όμως κινδυνεύουν να κανονικοποιηθούν στο όνομα της υγείας. Και μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο, μέχρι να νικήσουμε αυτόν τον «αόρατο εχθρό», που τόσο θελκτικά ονοματίζουν πολιτικοί από όλο το φάσμα, αυτά τα κουσούρια θα συνεχίσουν να είναι η νόρμα.

Η επόμενη ημέρα του κορονοϊού με τρομάζει περισσότερο απ’ αυτά που ζούμε σήμερα. Ο φόβος του να μην περάσουμε ξανά τα ίδια, ιστορικά έχει λειτουργήσει θετικά σε αρκετές περιπτώσεις. Είναι, όμως, δίκοπο μαχαίρι, είναι στρίψιμο ενός νομίσματος.

Υπάρχουν περιπτώσεις που το ποτήρι δεν είναι ούτε μισογεμάτο ούτε μισοάδειο. Είναι απλά μισό κι αν το αφήσεις έτσι, το νερό κάποια στιγμή θα εξατμιστεί. Πρέπει να φροντίσεις να το γεμίσεις εσύ.

Τις τελευταίες εβδομάδες δείξαμε πολλά πράγματα ως κοινωνία. Και καλά, αλλά και άσχημα, που θάφτηκαν κάτω από το χαλί. Από τον σύζυγο που ξεσπάει στη σύζυγο και τα παιδιά του γιατί δεν αντέχει να περνάει μαζί τους περισσότερες ώρες, μέχρι ξεκάθαρες ρατσιστικές συμπεριφορές προς διάφορες ομάδες της κοινωνίας μας.

Αλλά και σε πιο απλό επίπεδο: όταν περπατάς στον δρόμο, βήχεις για τον οποιοδήποτε λόγο (γιατί στραβοκατάπιες π.χ.) και ξαφνικά γυρνούν όλοι και σε κοιτούν λες και είσαι λεπρός, αυτό προδίδει έναν φόβο. Έναν φόβο που θα μείνει και όταν τελειώσουν όλα αυτά;

Γνωρίζω ανθρώπους, που είναι τρομοκρατημένοι αυτή τη στιγμή να κυκλοφορήσουν στον δρόμο. Δεν το συζητώ να ακουμπήσουν άλλον άνθρωπο. Είναι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε αυτή τη στιγμή. Αύριο, όμως; Στην επομένη της πανδημίας;

Είναι δεδομένο πως η επόμενη μέρα θα είναι διαφορετική. Μπορεί σε λίγους τομείς, μπορεί σε πολλούς, μπορεί στα πάντα. Κανένας δεν ξέρει αυτή τη στιγμή, όλοι εικασίες κάνουμε και ζούμε μέρα με τη μέρα, μετρώντας νούμερα και κοιτώντας στο πλάι, αν ο διπλανός μας φαίνεται υγιής ή όχι.

Αυτή η καχυποψία, η δικαιολογημένη καχυποψία, είναι απόσταγμα όσων ζούμε. Θα είναι, άραγε, εδώ κι αύριο; Θα μάθουμε να ζούμε όλοι μας με δύο μέτρα απόσταση ο ένας απ’ τον άλλον;