Σαν σήμερα: Η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας (pics)

Θοδωρής Βασίλης
Σαν σήμερα: Η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας (pics)
Σαν σήμερα ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία από τρεις Έλληνες εμπόρους που έβαλε τις βάσεις για την Επανάσταση του 1821.

Στην Ελλάδα είχε ωριμάσει η ιδέα της επανάστασης κατά του Σουλτάνου και ήδη πριν την Επανάσταση του 1821 είχαν προηγηθεί αρκετές τοπικές εξεγέρσεις οι οποίες όμως δεν είχαν φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ενόψει της Επανάστασης του 1821 σχηματίζεται στην Οδησσό της Ρωσίας η σημαντικότερη μυστική οργάνωση που θα προετοίμαζε το έδαφος για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Ο ακριβής χρόνος ίδρυσης της Εταιρείας παραμένει ακόμα και τώρα ασαφής, αν και οι περισσότεροι ιστορικοί κάνουν λόγο για 14η Σεπτεμβρίου 1814.

Ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας ήταν τρεις έμποροι οι Εμμανουήλ Ξάνθος, Νικόλαος Σκουφάς και Αθανάσιος Τσακάλωφ. Οι Φιλικοί, αφού μυούνταν στην Εταιρεία, έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις. Σκοπός της ήταν ο διωγμός των Τούρκων και η απελευθέρωση των Ελλήνων αλλά και όλων των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

orkos filikis etaireias

Το πρώτο διάστημα ο αριθμός των μελών ήταν μικρός, απόρροια και της γενικότερης κατάστασης στην οποία βρισκόταν η Ευρώπη, ενώ και ο ελεγκτικός μηχανισμός του Σουλτάνου δεν βοηθούσε στην μύηση μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Είναι χαρακτηριστικό πως το διάστημα 1814-1816 τα μέλη της έφταναν μόλις τα 20. Για τον λόγο αυτό οι Φιλικοί άφηναν να αιωρείται πως πίσω από την Εταιρεία βρισκόταν ο ίδιος ο Ιωάννης Καποδίστριας, τότε Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου της Ρωσίας σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν έρεισμα από τα πιο ψηλά κοινωνικά στρώματα της εποχής μέχρι τον απλό λαό. Έτσι, το 1820 εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας και τις περισσότερες ελληνικές παροικίες του εξωτερικού και τους πρώτους μήνες του 1821 τα μέλη της αριθμούν δεκάδες χιλιάδες.

Η ώρα της Επανάστασης είχε φτάσει και το 1820 ο Εμμανουήλ Ξάνθος είχε δύο μυστικές συναντήσεις στην Πετρούπολη με τον Ιωάννη Καποδίστρια για να αναλάβει την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας. Και τις δύο φορές η απάντηση ήταν αρνητική, αφού πίστευε πως αν γινόταν γνωστή η παρουσία του στο όλο εγχείρημα τότε θα γινόταν άμεσα γνωστό και η Εταιρεία θα τελείωνε πριν την ώρα της. Έτσι, ο Καποδίστριας προτείνει στον Ξάνθο ως ηγέτη τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Ο μονόχειρας υποστράτηγος του ρωσικού στρατού λέει το ναι και πλέον η ώρα της Επανάστασης είχε έρθει.

Η επικρατούσα άποψη έλεγε πως θα έπρεπε η Επανάσταση να ξεσπάσει ταυτόχρονα επανάσταση των Σέρβων και των Μαυροβουνίων, καθώς και στη Μολδοβλαχία, ενώ την ίδια ώρα να κάψουν τον τουρκικό στόλο στην Κωνσταντινούπολη, με τον Υψηλάντη να ηγείται της εξέγερσης στην Πελοπόννησο. Τελικά η επανάσταση κηρύχθηκε το Φεβρουάριο του 1821 στο Ιάσιο, πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Στις 24 Φεβρουαρίου κυκλοφόρησε η περίφημη προκήρυξη του Υψηλάντη, «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος» στην οποία ανταποκρίθηκαν αρκετοί Έλληνες. Η Ρωσία δεν εμφανίστηκε ποτέ για να βοηθήσει, ενώ το Πατριαρχείο, κατόπιν πιέσεων της Πύλης, αφόρισε επισήμως στις 23 Μαρτίου τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και τον Μιχαήλ Σούτσο, μαζί με όλους τους επαναστάτες.

simaia

Στο Δραγατσάνι οι Φιλικοί αντιμετωπίζουν τους Οθωμανούς όπου γνωρίζουν την πανωλεθρία, αλλά πλέον η φλόγα της Επανάστασης είχε ανάψει για τα καλά με τα γνωστά αποτελέσματα στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.